سير تا پياز «آلودگي هوا»

واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: سير تا پياز «آلودگي هوا»
بر اساس آمارهاي مختلف، ساليانه نزديك به 3ميليون نفر در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي دهند و اين در حاليست كه 90درصد اين افراد در كشورهاي توسعه يافته زندگي مي كنند. در بعضي كشورها تعداد افرادي كه در اثر همين عامل جان خود را از دست مي دهند بيشتر از قربانيان سوانح رانندگي است. اين مرگ و مير بطور خاص مربوط به آسم، برونشيت، تنگي نفس، حملات قلبي و آلرژي هاي مختلف تنفسي است.
آلودگي هوا چيست؟
آلودگي هوا، به وجود هر ماده اي در هوا كه مي تواند براي انسان يا محيط او مضر باشد اطلاق مي گردد. آلاينده ها ممكن است طبيعي و يا ساخته دست بشر باشند و ممكن است به اشكال مختلف ذرات جامد يا قطرات مايع يا گاز باشند كه بالغ بر 180 آلاينده مي باشند.
منابع انتشار آلاينده هاي هوا: منابع آلوده كننده هوا به دو قسمت طبيعي و مصنوعي تقسيم بندي مي شود. كه منابع طبيعي عبارتند از: فعاليت هاي آتشفشان ها و آتش سوزي جنگل ها، گرد و غبار طبيعي، دود و مونواكسيدكربن ناشي از آتش سوزي ها، گاز رادون ناشي از كاني هاي زمين و درختان كاج كه تركيبات آلي را از خود متصاعد مي كنند. همچنين منابع مصنوعي نيز عبارتند از: وسايل نقليه موتوري(كه در واقع مشكلي اساسي هستند چراكه دي اكسيد نيتروژن كه مهم ترين آلوده كننده هوا است را توليد مي كنند)، زغال سنگ سوزها، صنايع مختلف، آلودگي هاي ناشي از سوزاندن بقاياي كشاورزي و...
آلاينده هاي هوا: تركيبات آلوده كننده هوا به دو قسمت گازها و ذرات جامد تقسيم مي شوند:
1) ذرات جامد: ذرات كوچك و جامد براساس اندازه تقسيم مي شوند و عبارتند از: pm 10 و 5pm 2/. دسته اول ذراتي كه داراي قطر كمتر از 10ميكرومتر هستند و دسته دوم ذراتي كه داراي قطر كمتر از 2/5ميكرومتر هستند. ذرات با قطر كمتر از 2/5ميكرومتر براي سلامتي زيان بارتر هستند.
2) گازها: شامل مونواكسيدكربن، دي اكسيد نيتروژن، دي اكسيد گوگرد، هيدروكربن ها، ازن و....
آلودگي هوا در منازل: دي اكسيدكربن يك گاز آلوده كننده هوا نيست ولي همواره بعنوان يك عامل مهم در بررسي كيفيت هواي منازل مورد توجه قرار گرفته و بعنوان شاخص كيفيت هوا لحاظ مي شود. افرادي كه در معرض اين هوا قرار مي گيرند، دچار خستگي، عدم رضايت و عدم تمركز مي گردند. مواد و مصالح ساختماني مثل رنگ ها بخصوص رنگ هاي با تركيبات سربي، حشره كش ها و اسپري فرمالدئيد نيز مي توانند باعث آلودگي هوا در منازل گردد.
حفاظت در برابر آلودگي هوا: در روزهايي كه خبرهاي راديو، تلويزيون و روزنامه ها هوا را در شرايط بحراني اعلام مي كنند اين خبر به شما كمك مي كند كه خود را از آلودگي هوا محافظت كنيد. AQI (يا شاخص كيفيت هوا) يك شاخص براي گزارش كيفيت هواي روزانه مي باشد. AQI با اندازه گيري آلاينده هايي چون ازن، منواكسيدكربن، دي اكسيد گوگرد، دي اكسيد نيتروژن و گرد و غبار محاسبه مي شود.
وضعيت شاخص استاندارد آلودگي (I.PS ): پاك 0-50، سالم 50-100، ناسالم 100-200، بسيار ناسالم 200-300، خطرناك 300
در مواقع آلودگي هوا چه بايد كرد؟
در روزهاي بحراني آلودگي هوا حتي الامكان از تردد در محدوده هاي مركزي و پر ترافيك شهر اجتناب كنيد. استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي در سفرهاي روزانه درون شهري خود را جايگزين خودروهاي شخصي نمائيد. فعاليت يا بازي كودكان در محيط هاي باز را محدود نمائيد و افراد مسن يا افراد با بيماري هاي قلبي، ريوي نظير; آسم، برونشيت مزمن و نارسائي قلبي از خروج از خانه اجتناب نمايند.
باران اسيدي يكي از مشكلا ت جدي محيط زيست:يكي از مشكلات جدي محيط زيست كه امروزه بشر در اكثر نقاط جهان با آن درگير است، «باران اسيدي» مي باشد. «باران اسيدي»، به پديده هايي مانند مه اسيدي و برف اسيدي كه با نزول مقادير قابل توجهي اسيد از آسمان همراه هستند، اطلاق مي شود. باران هنگامي اسيدي است كه ميزان Ph آب آن كمتر از 5/6 باشد. اين مقدار Ph بيانگر تعادل شيميايي بوجود آمده ميان دي اكسيدكربن و حالت محلول آن يعني بي كربنات در آب خالص است. «باران اسيدي» داراي نتايج زيان بار اكولوژيكي مي باشد و وجود اسيد در هوا نيز بر روي سلامتي انسان اثر مستقيم دارد. همچنين بر روي پوشش گياهي تاثيرات نامطلوبي مي گذارد. لازم به ذكر است كه در چند دهه اخير ميزان اسيديته آب باران، در بسياري از نقاط كره زمين افزايش يافته و به همين خاطر اصطلاح «باران اسيدي» رايج شده است. اما چه عناصري باعث تغيير طبيعي باران مي شوند؟ منشا» اين عناصر چيست؟ اين پديده در كجا رخ مي دهد؟ معمولا نزولات جوي بعلت حل شدن دي اكسيدكربن هوا در آن و تشكيل اسيدكربنيك بطور ملايم اسيدي هستند و Ph باران طبيعي آلوده نشده حدود 5/6 مي باشد. پس نزولاتي كه به مقدار قابل ملاحظه اي قدرت اسيدي بيشتري داشته باشند و Ph آنها كمتر از 5 باشد، باران اسيدي تلقي مي شوند.
تاريخچه «باران اسيدي»: پديده باران اسيدي در سال هاي پاياني دهه 1800 در انگلستان كشف شد، اما پس از آن تا دهه 1960 به دست فراموشي سپرده شد. «اسميت» در سال 1873 واژه «باران اسيدي» را براي اولين بار مطرح كرد. او پي برد كه تركيب شيميايي باران تحت تاثير عواملي چون جهت وزش باد، شدت بارندگي و توزيع آن، تجزيه تركيبات آبي و سوخت مي باشد. اين محقق متوجه اسيد سولفوريك در باران شد و عنوان نمود كه اين امر، براي گياهان و اشيا واقع در سطح زمين خطرناك است. «موتا» و «ميلو» درسال 1987 عنوان داشتند كه دي اكسيدكربن با اسيد سولفوريك و اسيد نيتريك عوامل اصلي تعيين كننده ميزان اسيدي بودن آب باران هستند، چرا كه در يك فاز آبي به صورت يون هاي نيترات و سولفات درمي آيند و چنين يون هايي به آب باران خاصيت اسيدي مي بخشند.
اسيدهاي موجود در باران اسيدي: اسيدهاي عمده در باران اسيدي، اسيد سولفوريك و اسيد نيتريك مي باشند. بطور كلي اين اسيدها به هنگام حمل توده هوايي كه آلاينده هاي نوع اول را دربردارند، بوجود مي آيند. از اين رو معمولا محل نزول باران اسيدي دورتر از منبع آلاينده ها مي باشد. باران اسيدي يك مشكل آلودگي است كه به علت حمل دوربرد آلاينده هاي هوا توسط باد حد و مرز جغرافيايي نمي شناسد.
منابع توليد دي اكسيد گوگرد: بطور كلي دي اكسيد گوگرد در مقياس جهاني بيشتر بوسيله آتشفشان ها و توسط اكسايش گازهاي گوگرد حاصل از تجزيه گياهان توليد مي شود. دي اكسيد گوگرد طبيعي معمولا در قسمت هاي بالاي جو انتشار مي يابد. بنابراين غلظت آن در هواي پاكيزه ناچيز مي باشد. دي اكسيد گوگرد بوسيله صنعت نفت به هنگام پالايش نفت و يا تصفيه گاز طبيعي مستقيما و يا در هوا انتشار مي يابد.
منابع توليد اكسيدهاي نيتروژن: اكسيد نيتروژن در هواي غير آلوده به مقدار كم در اثر تركيب اكسيژن و نيتروژن موجود در هوا هنگام رعد و برق، وجود دارد و همچنين مقداري هم از رها شدن اكسيدهاي نيتروژن از منابع زيستي حاصل مي شود، اما اكسيد نيتروژني كه بعنوان آلاينده جوي محسوب مي شود، از نيروگاه ها و دود اگزوز خودروها ناشي مي شود.
اثرات بوم شناختي باران اسيدي: آلاينده هاي نوع اول ،مانند هوا و آب باران را چندان اسيدي نمي كنند، اما اين آلاينده ها مي توانند طي چند ساعت يا چند روز به آلاينده هاي نوع دومي مثل اسيد نيتريك و اسيد سولفوريك تبديل شوند كه هر دو در آب بسيار انحلال پذير و جزو اسيدهاي قوي مي باشند. در واقع تمام قدرت اسيدي در باران اسيدي، به علت وجود اين دو اسيد است. ميزان تاثير باران اسيدي بر روي حيات زيست شناختي در يك منطقه به تركيب خاك و صخره سنگي كه در زير لايه سطحي زمين آن منطقه واقع است، بستگي دارد. مناطقي كه در زير لايه سطحي زمين گرانيت يا كوارتز دارند، بيشتر تحت تاثير قرار مي گيرند، زيرا خاك وابسته به آن، ظرفيت كمي براي خنثي كردن اسيد دارد. چنانچه صخره سنگي در زير لايه سطحي زمين از نوع سنگ آهك يا گچ باشد، اسيد بطور موثر خنثي مي شود، زيرا كربنات كلسيم به صورت باز عمل كرده و با اسيد وارد واكنش مي شود.
تاثير روي اكوسيستم آبي: درياچه هاي اسيدي شده به علت شسته شدن سنگها بوسيله يون هيدروژن داراي غلظتهاي بالاي آلومينيوم هستند كه اين عامل اصلي كاهش جمعيت ماهيهاست. تركيب زيست شناختي درياچه هاي اسيدي شده به شدت دچار تغيير مي شود و تكثير ماهيها در آبهاي داراي قدرت اسيدي بالا كاهش مي يابد. وقتي Ph خيلي پايين تر از 5 باشد، گونه هاي اندكي زنده مانده و توليد مثل مي كنند. آب درياچه هاي اسيدي شده اغلب زلال و شفاف مي باشد و اين به علت از بين رفتن زندگي گياهي و جانوري اين درياچه ها مي باشد.
تاثير روي گياهان و جنگل ها: تاثير باران اسيدي بر روي جنگل ها و محصولات كشاورزي را به دشواري مي توان تعيين كرد. ولي با اين وجود بررسي هاي آزمايشگاهي حاكي از اين هستند كه گياهان زراعي رشد يافته در شرايط باران هاي اسيدي رفتار متفاوتي نشان مي دهند. محصولات برخي افزايش يافته و محصولات گروهي كاهش مي يابد. آلودگي هوا اثرات بدي روي درختان دارد. اسيدي شدن خاك، مواد غذايي موجود در آن را شسته و از بين مي برد. باران اسيدي كه در جنگل ها مي ريزد، تاثير نامطلوبي روي درختان و پوشش گياهي مي گذارد و ممكن است باعث خشك شدن درختان شود. جنگل هاي ارتفاعات بالا بيش از همه تحت تاثير ريزش باران اسيدي هستند. قدرت اسيدي در مه و شبنم بيش از باران است، زيرا در مه و شبنم آبي كه موجب رقيق شدن اسيد شود، كمتر است.
جمعه 18 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابتکار]

[مشاهده در: www.ebtekarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 501]