گزارش خبري - تحليلي مهر/روابط تهران - دمشق روي ريل تعامل دو سويه و الگوسازي منطقه اي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري - تحليلي مهر/روابط تهران - دمشق روي ريل تعامل دو سويه و الگوسازي منطقه اي
خبرگزاري مهر - گروه سياسي: سفر بعد از ظهر امروز رئيس جمهور سوريه به تهران كه سومين سفر رسمي او در دوره مسئوليت دولت نهم است را بايد نشانه اي ديگر از روند رو به رشد مناسبات تهران - دمشق در عرصه هاي مختلف و ابعاد استراتژيك اين مناسبات براي دو كشور به حساب آورد.

به گزارش خبرگزاري مهر، به رغم تلاش هاي گسترده اي كه در ايجاد شكاف بين دو كشور دوست ايران و سوريه از جهات مختلف شكل گرفته، نمي توان منكر اين واقعيت شد كه روابط تهران و دمشق طي سال هاي پس از انقلاب اسلامي همواره روندي رو به رشد داشته است؛ دو كشور همكاري‌هاي گسترده و تنگاتنگ شان در سطح بين المللي را « استراتژيك» مي‌خوانند و بدون شك بايد حمايت قاطع دمشق از مواضع تهران در مجامع بين‌المللي را از جمله مصاديق اين مسئله برشمرد.

از سوي ديگر نبايد از ياد برد كه سوريه تحت رهبري حافظ اسد، پدر رئيس‌جمهور فعلي اين كشور، در زمان جنگ ايران و عراق، تنها كشور عربي بود كه تا پايان جنگ در كنار ايران ماند. در آن زمان، دولت حزب بعث در سوريه، كه تحت تسلط شيعيان علوي بود و با دولت حزب بعث در عراق رقابتي ديرينه داشت، به جاي حمايت از يك كشور عربي، به طرفداري از ايران پرداخت و در همين چارچوب نيز خط لوله انتقال نفت عراق از طريق سوريه را قطع نمود.

البته از سوي ديگر ايران نيز در مقابل از لحاظ اقتصادي همواره از اصلي ترين حاميان سوريه در منطقه و نظام بين الملل بوده است و اين نكته اي است كه علاوه بر مقامات سوري، شهروندان اين كشور نيز اثرات آن را در زندگي روزمره خود درك كرده اند.

به رغم تلاش هاي گسترده ايران و سوريه جهت هدايت خاورميانه به سمت و سويي صلح آميز با مدد راهكارهايي درون منطقه اي، دو كشور همواره از سوي آمريكا به دخالت و تلاش براي بي‌ ثباتي در عراق، لبنان و فلسطين اشغلي متهم شده‌اند، اتهامي كه هميشه از سوي ايران و سوريه رد شده است.

تهران و دمشق در طول ساليان اخير به عنوان دو كشور برخوردار از مناسبات استراتژيك، در بسياري از مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي اشتراك‌نظر داشته اند كه تاكيد دو كشور بر پايان اشغال سرزمين‌هاي فلسطيني از سوي رژيم صهيونيستي و لزوم تامين حقوق فلسطينيان از جمله آوارگان فلسطيني تنها بخشي از اين مواضع را نمايانگر مي سازد. از ديگر سو، ايران و سوريه در خصوص تحولات عراق، پايان يافتن حضور نظامي آمريكا در اين كشور را مورد تاكيد قرار داده و ادامه حضور اشغالگران در اين كشور را باعث تداوم ناآرامي‌ها در عراق مي دانند.

با مرور تحولات مربوط به مناسبات تاريخي ايران و سوريه آنچه در دوره هاي مختلف جلب نظر مي كند، اين واقعيت است كه به رغم روابط نزديك و مستحكم ايران و سوريه همواره غرب تلاش داشته تا سوريه را از حلقه دوستان ايران دور نمايد كه تلاش ها در اين عرصه تا به امروز ناكام مانده و روابط استراتژيك ايران و سوريه همواره بر ريل تعامل دوسويه تداومي بيش از پيش داشته است.

از جمله نكات برجسته مناسبات تاريخي دو كشور ايران و سوريه، بخش مربوط به مناسبات اقتصادي دو طرف است. آنچه در اين چارچوب از سوي مقامات ايراني همواره مورد تاكيد قرار داشته، فوايد دو طرفه شكل گيري و تقويت مناسبات استراتژيك اقتصادي بوده است. بر اين اساس توجه به وضعيت اقتصادي سوريه بي فايده نخواهد بود.

بعد از به قدرت رسيدن حافظ اسد در سال 1970 تغييري عمده در ساختار اقتصادي سوريه به عمل آمد و قدرت اقتصادي اين كشور كه به طور عمده در اختيار زمين داران، تجار و صاحبان صنايع قرار داشت، به دست بخش عمومي آن افتاد؛ نبايد از ياد برد كه اقتصاد سوريه در گذشته به شدت متاثر از تحولات جنگ سرد بوده و تا اوائل دهه 1990 در گروه بندي اقتصادي و سياسي به رهبري شوروي سابق قرار داشت.

ويژگي اصلي اقتصاد اين كشور نيز عبارت است از يك بخش صنعتي دولتي بسيار بزرگ و انحصاري همراه با تمركز گرايي شديد تصميم گيري در سطح دولتي؛ با اين حال بايد گفت از ابتداي به قدرت رسيدن بشار اسد، اقتصاد اين كشور به تدريج به سوي بازار آزاد و بخش خصوصي گرايش يافته و بخش هايي نظير مخابرات، بانك، واردات خودرو در اين عرصه بيش از ساير زمينه ها مورد توجه و تمركز قرار داشته اند.

منبع اصلي درآمد دولت سوريه نفت است؛ تا سال 2006، ذخائر نفتي اين كشور با توليدي در سطح 350 هزار بشكه در روز، تا ده سال تخمين زده مي شد؛ 60 الي 70 درصد درآمد صادراتي سوريه نيز از نفت خام يا پالايش شده تامين مي شود؛ توليد نفت خام اين كشور به 405 هزار بشكه در روز مي رسد كه از اين ميزان حدود 230هزار بشكه در داخل كشور مصرف مي شود اما از آن جائي كه چشم انداز منابع نفت خام سوريه چندان روشن نيست به همين جهت دولت سعي در تمركز برروي منابع گاز طبيعي داشته است.

توجه به اين نكته نيز ضروري است كه تراز تجاري سوريه همواره مثبت بوده و به استثناي نفت، مهمترين توليدات صادراتي اين كشور از بخش كشاورزي شامل پنبه و غلات مي باشد. به هر حال سوريه داراي اقتصادي بكر وتقريبا دست نخورده است و به دليل عدم برخورداري ازساختارهاي قوي و بنيادين، نيازمند تكنولوژري پيشرفته و متوسط در عرصه هاي مرتبط با صنعت و اقتصاد مي باشد.

با شكل گيري نظام جمهوري اسلامي در ايران واولويت برقراري و تحكيم روابط با دولت هاي اسلامي، روابطي مستحكم ميان دولت هاي ايران و سوريه شكل گرفت؛ البته همانگونه كه ذكر آن رفت، دوستي دو كشور ايران و سوريه زماني قوت گرفت كه دولت سوريه در جنگ عراق عليه ايران جانب ايران را گرفت.

در حال حاضر نيز دولت حاكم بر سوريه با همان ايدئولوژي و خط مشي پيشين تعاملات خود با ايران را سازماندهي كرده و گويا رئيس جمهور جوان اين كشور قاطعانه مي خواهد راه پدرش حافظ اسد را در عرصه روابط با تهران ادامه دهد. اين دولت همچنان از مقاومت حزب الله درلبنان و مبارزه با اشغالگري اسرائيل حمايت مي كند و مخالف دخالت هاي استعماري آمريكا وغرب در منطقه است.

اما به دلايلي نامعلوم همواره حسن روابط دو كشور در زمينه روابط تجاري و اقتصادي انعكاسي كمرنگ داشته و عليرغم مناسبات سياسي عالي ايران و سوريه، حجم مبادلات تجاري دو كشور در سطح پاييني قرار دارد كه يكي از دلايل اين مسئله را بايد بالا بودن تعرفه هاي گمركي دانست؛ با اين حال در سال هاي اخير با توجه مسئولين دو كشور به اهميت روابط تجاري و اقتصادي، اين روابط به صورت فزاينده اي در حال رشد است.

بررسي روابط تجاري دو كشور در دهه گذشته نشان دهنده روند رو به رشد مبادلات تجاري دو كشور است؛ صادرات ايران به سوريه(به استثناي سرمايه گذاري ها و بخش توريسم) از 4.7 ميليون دلار در سال75 به حدود 180 ميليون دلار درسال 85 رسيده و طي سال هاي پس از آن تا به امروز نيز اين رقم، روندي فزاينده و چشم گير داشته است. در همين چارچوب شركت هاي ايراني تا كنون بيش از يك ميليارد دلار در صنايع اتومبيل – سيمان و كشاورزي سوريه سرمايه گذاري كرده اند.

عمده ‌ترين‌ اقلام‌ صادراتي جمهوري اسلامي ايران‌ به‌ سوريه‌ را بايد مواردي چون اتومبيل هاي‌ سواري‌ و ساير وسايط نقليه‌ موتوري‌، پسته، ترانسفورماتور، دستگاه هاي گيرنده و فرستنده، شيرآلات بهداشتي، پارافين، گرانول هاي رنگي، اسكلت و قطعات اسكلت، بلدوزر و لاستيك ناميد كه تاثيري بسزا در رشد سال هاي اخير اين كشور در عرصه هاي مختلف داشته است.

از سوي ديگر صفحه و ورق هاي نازك پلاستيكي، روغن زيتون، پلي اوره تان، قراضه و ضايعات مس، ايزوسيانات ها، ورقه هاي داغ زني، كاغذ و مقوا، امولسيفاير، نخ، نوار لبه و روكش اوراق فشرده چوبي، بيل مكانيكي مستعمل، آمپلي فاير و پارچه را بايد از جمله عمده‌ترين‌ اقلام‌ وارداتي جمهوري اسلامي ايران‌ از سوريه به شمار آورد.

بر اساس اخبار منتشر شده از سوي مراجع رسمي ايران و سوريه بايد مهمترين اقدامات به عمل آمده در چارچوب روابط دو جانبه دو كشور را به اين ترتيب برشمرد:

- توسعه همكاري ها در بخش امور نمايشگاهي و تلاش جهت كسب و تمديد مجوزهاي قانوني اعطاي تخفيف هاي نمايشگاهي

- تشكيل شوراي مشترك بازرگانان وانجمن دوستي دوكشور

- توافق با سوريه براي ساخت پالايشگاه با استفاده از پيمانكاران ايراني

- تأسيس شعبه بين المللي دانشگاه تربيت مدرس در سوريه با عنوان فارابي كه مراحل اجرايي آن در حال پيگيري است.

- توافق در زمينه ايجاد صندوق مشترك 500 هزار دلاري براي انجام پروژه هاي مشترك

- حمايت بانك توسعه صادرات ايران از صادرات كالا و طرح‌هاي صدور خدمات فني و مهندسي به كشور سوريه

- تصويب لايحه‌ موافقتنامه دولت جمهوري اسلامي ايران و دولت جمهوري عربي سوريه در مورد كمك متقابل اداري در امور گمركي در مجلس شوراي اسلامي

- امضاي اسناد ضميمه توافقنامه‌ تجارت ترجيحي ميان دو كشور

- توافق درخصوص اجرايي شدن تفاهم نامه هاي منعقده دو كشور

- بررسي طرح احداث خط لوله نفت خام صادراتي ايران در وزارت نفت كه از جنوب ايران آغاز شده و پس از عبور از خاك عراق به بندر لازقيه سوريه در حاشيه مديترانه خواهد رسيد.

- تاسيس "بانك مشترك" درجهت افزايش همكاري‌هاي مالي و بانكي دوكشور.

- آغاز به كاركميته پيگيري كميسيون اقتصادي مشترك ايران و سوريه ‌

- برگزاري مداوم كميسيون همكاري هاي مشترك جمهوري اسلامي ايران و جمهوري سوريه كه هر شش ماه يك بار به تناوب در تهران و دمشق تشكيل مي شود.

در همين راستا بايد اهم اسناد مبادله شده بين دو كشور را به اين شرح برشمرد: موافقتنامه بازرگاني، موافقتنامه ترجيحات تجاري و كاهش تعرفه گمركي 500 قلم كالاي تجاري، يادداشت تفاهم همكاري در زمينه استاندارد، چارچوب موافقتنامه تاسيس بانك در سوريه، موافقتنامه همكاري اداري گمركي ، يادداشت هاي تفاهم همكاري در زمينه برق و آموزش فني وحرفه اي، تشكيل كميته سرمايه گذاري وكميته پژوهش هاي پزشكي، تفاهم نامه همكاري مراكز نمايشگاهي دوكشور، موافقتنامه اجتناب از اخذ ماليات مضاعف، موافقتنامه حمايت و تشويق سرمايه گذاري بين دو كشور و بسياري از موارد ديگر.

به هر صورت ايران و سوريه به عنوان دو كشور همسو، هم كيش، داراي منافع استراتژيك متقابل و بي طرف در خاورميانه افق هاي بسياري براي گسترش و تعميق بيش از پيش مناسبات شان در مقابل داشته و دارند كه بدون شك پيشبرد اين مناسبات بر ريل تعاملات كارگشاي دو طرفه بر صفحه شطرنج تحولات خاورميانه، نه تنها منافع تهران - دمشق كه صلاح منافع جمعي يكي از حساس ترين نقاط جهان را در پي خواهد داشت.

قطعا سفر بشار اسد به تهران كه به مذاكراتي حساس با مقامات ايراني مي انجامد را بايد نشانه اي ديگر از تاكيد دو كشور بر خواست همه جانبه جهت گسترش مناسبات دوجانبه عنوان كرد كه مي تواند به الگويي براي "تعاملات درون منطقه اي" تبديل شده و مورد توجه بازيگران عمده خاورميانه قرار گيرد. الگويي كه نخستين لازمه اجراي آن، تمركز بر توانايي هاي داخلي و "نگاه از درون" به جاي "تمناي از بيرون" را يادآور مي شود. رويكردي كه ايران و دمشق به پيگيري جدي آن پرداخته اند.
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 127]