در صورت عدم تغيير اساسنامه اين جايزه‌ ايران هيچ‌گاه در بوكر آسيايي نامزد نخواهد داشت‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: در صورت عدم تغيير اساسنامه اين جايزه‌ ايران هيچ‌گاه در بوكر آسيايي نامزد نخواهد داشت‌
جام جم آنلاين: جايزه بين‌المللي بوكر آسيايي كه هفته گذشته نامزدهاي دومين دوره خود را اعلام كرد در بين علاقه‌مندان به ادبيات داستاني ايران به موضوعي براي مناقشه تبديل شده است.

هيات داوران اين جايزه، 21 اثر را به عنوان نامزدهاي اوليه خود معرفي كرد كه از ميان 143‌رمان راه‌يافته، 21 اثر از كشورهاي مختلف آسيا از جمله ژاپن، كره‌ جنوبي، مغولستان، كره شمالي، چين، هنگ كنگ، تايوان، ويتنام، فيليپين، افغانستان، پاكستان و... به عنوان نامزد انتخاب شدند.

سوالي كه براي مخاطبان ايراني پيش مي‌آيد، اين است كه اصولا بوكر آسيايي چيست و چرا در دو دوره برگزاري آن هيچ رمان يا نويسنده ايراني به عنوان كانديدا مطرح نشده است؟

جايزه ادبي آسيايي «من» يكي از جوايزي است كه كمپاني «من» سرمايه‌گذار جايزه معتبر ادبي «بوكر» از سال 2007 آن را راه‌اندازي كرد و طبق اعلام برگزاركنندگان، تنها آثاري براي اين جايزه انتخاب مي‌شوند كه به زبان انگليسي نوشته يا ترجمه شده باشند.

سال گذشته در اولين دوره برگزاري اين جايزه خوزه داليساي از فيليپين براي كتاب «خواهر سولداد»، ريتي گادكار نويسنده هندي براي كتاب «خانواده‌هايي در خانه»، نونو اي اينوا از ميانمار براي كتاب «تبسم به تعظيم آنها»، جيانگ رونگ از چين براي كتاب «توتم گرگ» و ژوژي نويسنده چيني ‌ اندونزيايي ساكن هنگ كنگ براي «عادت آسمان غريب» معرفي شدند.

در نهايت جيانگ رونگ، نويسنده 63 ساله چيني توانست جايزه 10هزار دلاري بوكر آسيا را از آن خود كند.

رويترز در آن زمان در گزارشي پيرامون اين جايزه نوشت: داستان كتاب در مغولستان مي‌گذرد و روايتي است از زندگي چادرنشينان و رابطه آنها با‌گرگ‌ها در انقلاب فرهنگي چين.

جيانگ كه به دليل بيماري در مراسم اعطاي جايزه بوكر حضور نداشت، در نامه‌اي ضمن ابراز خشنودي از دريافت اين جايزه ابراز اميدواري كرد كه اين جايزه بتواند دلگرمي‌اي براي نويسندگان آسيايي باشد.

او در بخشي از اين نامه آورده است: «30 سال براي نوشتن اين رمان فكر كردم و 6 سال نيز براي نگارش آن وقت صرف كردم و بسيار اميدوارم كه توانسته باشم داستان جذابي نوشته باشم.»

روزنامه گاردين هم نوشت: جيانگ رونگ با كتاب «توتم گرگ» خود را به عنوان يكي از بهترين داستان‌نويسان مطرح كرد.

در اين مقاله آمده است: او براي محافظت از خويش از كشوري كه او خود آن را «ناآزادترين كشور دنيا» مي‌خواند، توتم گرگ را با نام مستعار نوشت و هويت واقعي‌اش را كاملا پنهان نگاه داشت.

رونگ مي‌گويد: 3 سال پيش كه كتاب چاپ شد، بحث‌هاي بسياري پيش آمد. منتقدان مرا آزاديخواه و خائن خواندند. آنها مي‌گفتند كه كتاب ضدكمونيست است و بايد جمع‌آوري شود، زيرا اين كتاب هدف‌هاي سياسي دارد و اين دليلي شد كه من هويتم را در ابتدا پنهان نگاه دارم.

وي ادامه داد: اما اكنون شرايط تغيير كرده است. در سطح دنيا آزادي‌هاي اجتماعي، سياسي، ادبي و حتي مطبوعاتي افزايش يافته و به تبع در چين هم آزادي به وجود آمده است.

چرا ايران نيست‌

اما سوال اينجاست كه آيا ادبيات داستاني ايران حتي استحقاق حضور در جمع نامزدهاي اين جايزه را هم نداشته است؟ پاسخ روشن است، اگرچه در بحث‌هاي مطبوعاتي ايران به اين موضوع كمتر پرداخته شده است، اما جايزه بوكر تنها بخشي از كشورهاي آسيايي را در برمي‌گيرد كه ايران جزو آنها نيست.

در حقيقت مسولان برگزاري جايزه، تنها آثار نويسندگان 24 كشور را كه در مثلث واقع در بين 3‌كشور افغانستان، ژاپن و اندونزي قرار دارند، بررسي مي‌كنند و طبيعي است نه تنها ايران، بلكه ادبيات كشورهاي عربي و تركيه هم مشمول اين جايزه نمي‌شود.

البته برخي از ايرانيان مقيم خارج از كشور در تلاشند با رايزني با برگزاركنندگان بوكرمن آسيايي و نيز انتشار آثار ادبي انگليسي شرايط را براي نامزدي ايران در آينده براي اين جايزه فراهم كنند.

ايراني‌ها ذهن انگليسي‌نويس ندارند

سوال اينجاست كه اگر به فرض روزي اين جايزه يا جايزه‌هاي مشابه، ادبيات ايران را نيز دربرگيرد، آيا اثر ادبي ايراني به زبان انگليسي كه حائز شرايط احراز جايزه باشد در سطح جهان توليد مي‌شود؟

وجود گروه‌هاي زيادي از ايرانيان مقيم خارج از كشور بخصوص در كشورهاي انگليسي زباني چون آمريكا و كانادا، اين توقع را پيش مي‌آورد كه ادبيات ايراني به زبان انگليسي هم توليد يا ترجمه شود، اما به گفته يك نويسنده ايراني مقيم كانادا اين توقع به مقدار زيادي برآورده نشده است.

دكتر ترانه جوانبخت، شاعر و داستان‌نويس در اين خصوص با اشاره به اين‌ كه ايرانيان مقيم خارج اغلب مراودات ادبي محدودي در ميان خود دارند، معتقد است: براي نوشتن رمان انگليسي نويسنده بايد ذهن و حس انگليسي‌نويسي داشته باشد، چرا‌كه با ذهن و حس فارسي‌نويسي نمي‌توان رمان انگليسي خوب نوشت، ولي ايرانيان مقيم خارج اغلب ذهن و حس ايراني‌نويس و فارسي خود را حفظ كرده‌اند و نمي‌توانند رمان انگليسي خوب بيافرينند.

وي با اشاره به اين‌ كه 2 نويسنده ايراني بتازگي در جايزه ادبي نارنجي انگليس كانديداي مرحله مقدماتي شدند، اما به مراحل بعد راه نيافتند، گفت: در اين گونه جوايز ادبي نگاه به موضعگيري سياسي تا 80 درصد براي مطرح شدن نويسنده مهم است و حتي اگر يك نويسنده متن ادبي قدرتمندي نداشته باشد به دلايل سياسي ممكن است در جوايز ادبي بين‌المللي مطرح شود چنان كه درخصوص داستان آقاي راوي حاج كه جايزه ايمپك دوبلين را به عنوان گران‌ترين جايزه كتاب ادبي جهان دريافت كرد بسياري معتقدند اين نويسنده لبناني تنها به دلايل سياسي انتخاب شده است و كتاب او ارزش ادبي چنداني ندارد.
دوشنبه 7 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 98]