واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: دانش - زمینشناسان با نقشهبرداری تا عمق 1500 کیلومتری زیر پوسته زمین، ساختارهای حبابمانندی را در گوشته زمین پیدا کرده اند که عامل اصلی تشکیل جزایر آتشفشانی اقیانوس آرام مانند هاوایی هستند. مجید جویا: تصاویری که زمینشناسان به تازگی از بستر اقیانوس در زیر جزایر هاوایی گرفتهاند، بهترین تصاویر از حبابهای سنگهای داغی است که از اعماق پوسته زمین بالا میآید و در نهایت از آتشفشانهای جزایر هاوایی فوران میکند. به گزارش نیچر، این پژوهش، که به سرپرستی سیسیلی ولف، زمینشناس در دانشگاه هاواییانجام گرفته است، ساختار این حباب را تا عمق حد اقل 1500 کیلومتری آشکار میکند. در حالی که در سالهای اخیر، منتقدان این نظریه حتی درباره وجود چنین دودهایی نیز تردید داشتند. ولف میگوید: «این تجربهای استثنایی است که توانسته اطلاعات مورد نیاز برای راستی آزمایی نظریه حباب را با موفقیت گردآوری کند». نتایج این پژوهش در هفته جاری در مجله ساینس منتشر شده است. حبابهای زیبانظریه دود، اولین بار در سال 1971 / 1350 توسط زمینشناسی به نام جیسون مورگان ارائه شد که توجیهی را برای نقاط داغ آتشفشانی در هاوایی، منطقه یلواستون و دیگر مناطقی را که در مراکز صفحه های زمین شناختی قرار میگیرند، فراهم میآورد. به نظر میرسد که مدلهای نظری و تحقیقات گرمایی و شیمیایی زمینشناسی در طول سی سال گذشته، با این نظریه منطبق باشند، ولی آزمایش مستقیم حباب در اعماق زمین، همواره دور از دسترس دانشمندان بود. بنابراین ولف و همکارانش در سال 1999 / 1378 شروع به برنامهریزی برای انجام آزمایش لرزهنگاری 5/4 میلیون دلاری کردند که آزمایش ذوب زیردریایی حباب لیتوسفر یا PLUME نامیده شده و برای سنجش سرعت امواج زمینلرزه با استفاده از حسگرهای نصب شده در زیر اقیانوس و در اطراف هاوایی، استفاده شده است. به دلیل اینکه امواج در مواد گرمتر، کندتر حرکت میکنند، پژوهشگران میتوانستند از این دادهها برای تجسم ساختار حباب بهره ببرند. در سال 2005 / 1384، این گروه 36 لرزهنگار را از کناره کشتی خود به درون آب انداختند تا آرایه خود را برای سال اول شکل دهند. در سال بعد، آنها از آرایه بزرگتری استفاده کردند. اعضای گروه ولف دریافتند که هنگامی که این حباب بالا میآید، در فاصله تقریبی 200 کیلومتر از سطح پوسته زمین به شکل یک پنکیک در آمده، ذوب میشود و از میان شکافها به سوی بالا منبسط میشود. همچنین این گروه توانست ساختارهایی را که توسط مدلهای کامپیوتری پیشبینی شده بود، شناسایی کنند که شامل یک پرده سرد و رو به پایین بر روی لبههای این پنکیک بود و شیبی به سوی حباب داشت که با حرکت شمال غربی صفحه زمینشناختی سازگاری داشت. گاست نولت، زمینشناس در آزمایشگاه ژئوآزور در رصدخانه کوتدآزور فرانسه میگوید:« از نظر تکنیکی این یک دستاورد مهمی است». وی در سال 2004 / 1383، مقالهای را منتشر کرد که در آن دست کم شش عدد عدد از حبابهای پوستهای را با استفاده از پرتونگاری جهانی، تصویر کرده بود، این پرتونگاری، دادههای لرزهنگاری را از اطراف جهان جمعآوری کرده بود، اما قدرت تفکیک بالای پژوهش های ولف را نداشت. نولت در مورد دادههای جدید میگوید: «اگر افراد دید علمی داشته باشند، شک و تردید بیشتری نباید در کار باشد». هنوز نامطمئندر حقیقت، دست کم یک نفر هنوز شک دارد. یکی از منتقدان قدیمی نظریه حباب، گیلیان فولگر، زمینشناس در دانشگاه دورهام انگلستان، هنوز قانع نشده است. او میگوید: «مقاله حاضر از این رنج میبرد که مجبور است یک حباب را پیدا کند، در حالی که در عمل نمیتواند» فولگر میگوید که گروه ولف تنها یک دسته از دادهها را از بین کل یافتهها منتشر ساختند، یعنی تنها دادههای مربوط به امواج برشی را و هیچ اشارهای به دادههای مربوط به امواج فشار نکردند. او میگوید که خود دادههای مربوط به امواج برشی به تنهایی نیز میتواند اینگونه تعبیر شود که تغییرات در زیر پوسته زمین در منطقه هاوایی، انعکاس دهنده دگرگونیهایی در ذوب و یا ترکیبات شیمیایی باشد و نه اثبات نظریه حباب. در مقابل، ولف از مقاله دفاع میکند و میگوید که دادههای مربوط به امواج فشاری نیز دادههای جاری را تایید میکنند. به زودی نیز اطلاعات مشابهی از گروهی که یک آرایه از لرزهنگارها را در منطقه یلواستون کار گذاشتهاند، منتشر خواهد شد. در ماه فوریه / بهمن نیز دادههای مربوط به حبابها در دسترس عموم قرار خواهد گرفت، و پژوهشگران میتوانند برای خودشان تصمیم بگیرند که آیا حباب واقعا وجود دارد یا خیر. ولف میگوید که پذیرش نتایج جدید «زمان خواهد برد، من خوشبین هستم، اما در علم هرگز نمیتوان مطمئن بود».
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 637]