تعليق هاي مذاكره (يادداشت)

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: تعليق هاي مذاكره (يادداشت)
كيهان / محمد ايماني: ژنو سوئيس روز شنبه آينده ميزبان مذاكرات دو ديپلمات ارشد ايراني و اروپايي است. ماه گذشته خاوير سولانا با سفر به تهران، بسته پيشنهادي را براي حل چالش هسته اي تقديم طرف ايراني كرد و چند روز بعد دكتر متكي وزير امور خارجه پاسخ وي را از طريق سفارت كشورمان در بروكسل به مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا ارائه كرد. اكنون و در حالي كه اين ديپلماسي پينگ پونگي ماه ها و سال هاست ادامه دارد، خبر جديد آن است كه آمريكا اعلام كرده نماينده ارشدي را به مذاكرات ژنو مي فرستد.

در تحليل مذاكرات روز شنبه و اتفاق جديدي كه رخ داده چند نكته حائز اهميت و توجه است:

1-مذاكرات دامنه دار هسته اي پيش از آن كه براي تعليق فعاليت هاي اتمي و غني سازي اورانيوم باشد، خود دچار انواعي از تعليق ها و ابهام هاست اما اين سخن لزوما بدان معنا نيست كه هيچ هدفي را دنبال نمي كند يا دچار سردرگمي است. مذاكرات در ظاهر به مونولوگ شبيه است. ظاهرا هر يك از طرفين حرف خود را مي زند، حرف ديگري را نمي شنود و به نوعي، گويا ديالوگ ناشنوايان است.با چنين تصوري بارها بايد رشته مذاكره از هم گسيخته و گفت وگو به بن بست كشيده شده باشد. اما چنين نشده و اين خود يك تعليق وارگي و ابهام ديگر است. ابهام ديگر بر سر اين است كه آقاي سولانا صرفا 3 كشور اروپايي را از مجموع 6 كشور حاضر در گروه موسوم به 1+5 نمايندگي مي كند يا همه آنها را؟ و صرف نظر از چين و روسيه كه كاملا مشخص است راهي مستقل را طي مي كنند، آيا سولانا لااقل نماينده آمريكا هم در مذاكرات با ايران هست يا نه؟ اصرار اخير آمريكا مبني بر فرستادن ويليام برنز معاون وزارت خارجه خود به مذاكرات ژنو به اين ترديد و تعليق قوت بيشتري مي بخشد.

با اين همه ابهام بايد گفت مذاكرات هسته اي دامنه دار سال ها و ماه هاي اخير كه اكنون به گفت وگوهاي ژنو منجر شده، اتفاقا داراي مهندسي معني دار و پيچيده هم از سوي ايران و هم از جانب طيفي است كه سولانا آنها را مديريت مي كند. البته آمريكا در اين ميان مستثناست و با همه ادعاي ابرقدرتي به جاي شركت داده شدن در بازي، به بازي گرفته شده است (اين نكته توضيحات بيشتري را مي طلبد كه در بندهاي بعدي خواهد آمد.) با اين وجود مذاكرات با وجود ظاهر به هم ريخته و مغشوش و درهم برهم، از نظم خردمندانه و ديپلماتيك برخوردار است.

2- دعوت مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا از دبير شوراي عالي امنيت جمهوري اسلامي ايران براي ادامه مذاكرات در ژنو، پس از ارسال پاسخ ايران به نامه پيشنهادي صورت گرفته و متضمن معاني دقيق است. ديروز نشريه فرانسوي نوول اوبسرواتور، متن نامه 4 ژوئيه دكتر متكي به سولانا را منتشر كرد كه در محافل خبري دنيا بازتاب گسترده يافته است و از جمله بي بي سي و راديو فردا به نقل از نشريه مذكور بخش هايي از پاسخ ايران را منتشر كردند: «ايران در پاسخ 11روز قبل خود گفته است وارد مذاكراتي كه از موضع بالا و متكبرانه به ايران نگاه شود نخواهد شد بلكه خواستار مذاكره براي يك معامله جامع صلح و امنيت جهاني است.

دكتر متكي با ناديده گرفتن درخواست تعليق غني سازي اورانيوم مي نويسد ما هيچ قصدي براي تغيير اين مسير نداريم. زمان مذاكره از موضع نابرابر به پايان رسيده است... جهان تغيير كرده و مردم ايران بدون درخواست كمك از ديگران، طرح هاي پيشرفت كشورشان را تدارك ديده اند. در نامه دكتر متكي بر تلاش براي يافتن وجوه مشترك بسته هاي پيشنهادي دوطرف تاكيد شده است. بسته پيشنهادي ايران عمدتا شامل راهكارهايي درباره حل بحران هاي منطقه اي و جهاني است.»

اولين پيام دعوت سولانا به مذاكره در ژنو، نرنجيدن از به حاشيه رفتن و در محاق افتادن مسئله «تعليق غني سازي» و در عين حال علاقمندي به استفاده از نفوذ و مهارت ديپلماتيك ايران براي مهار بحران هاي تهديدآميز منطقه اي و جهاني است كه اكنون به شدت مقامات ارشد امنيتي، سياسي و اقتصادي را در اروپا نگران ساخته است. بنابر گفته وزير امور خارجه كشورمان طرفين قرار است مداليته جديدي را براي ادامه مذاكرات طراحي كنند. اين مداليته مي تواند از مسئله كوچك «نحوه اعتمادسازي دوجانبه در چالش هسته اي» آغاز و به تدوين چهارچوب هاي كاري بزرگتر در مسائل جهاني و منطقه اي منجر شود.

3- اما اتفاق جالب، اصرار آمريكا به حضور نماينده ارشدش در مذاكرات ژنو است. منابع خبري آمريكا و اروپا مي گويند قرار است ويليام برنز معاون وزير خارجه و مسئول مستقيم پرونده ايران در دولت بوش، در مذاكرات روز شنبه شركت كند. پيام اين رويكرد چيست؟ همين منابع و از جمله بي بي سي مي گويند: «برنز به منظور گوش كردن به مذاكرات و صرفاً به عنوان ناظر در جلسه حاضر مي شود. او در گفت وگو با طرف ايراني شركت نمي كند و ملاقات جداگانه اي با آقاي جليلي نخواهد داشت.» مفهوم هدفگذاري مذكور مي تواند اين باشد كه آمريكا پس از 5 سال مذاكرات فرساينده، تازه احساس كرده كه اعتمادي به 5 كشور ديگر از جمله 3 دولت اروپايي كه سولانا آنها را نمايندگي مي كند ندارد و راساً مي خواهد از مذاكرات مطلع باشد.

گوش دادن به مذاكرات چنان براي دولت آمريكا مهم بوده كه حتي حاضر شده از غرور و تصلب سابق خود مبني بر «امتناع از مذاكره با ايران تا زمان تداوم غني سازي اورانيوم و عدم تعليق آن» عقب نشيني كند. اين اتفاق حتي اگر به تحميل قدرتمندانه موضع ايران- گفت وگو در شرايط برابر و عادلانه- هم تفسير نشود كه از سوي محافل خبري مختلف چنين تفسير شده، نشانگر سردرگمي در تصميم سازي هاي آمريكا از يك سو و نگراني از محتوا و روند مذاكرات زمانبر چند سال گذشته از سوي ديگر است آن هم دقيقاً زماني كه ايران به تعليق پيشنهادي بي اعتنايي كرده و با حفظ موضع، دعوت به مذاكرات جديد شده است.

واقعيت اين است كه چين و روسيه از يك سو و 3 كشور اروپايي- لااقل آلمان و فرانسه- از طرف ديگر، دولت بوش را دولت مستعجل و همه چيز باخته اي مي دانند كه بيش از چند ماه بر سر كار نيست. آنها هم ارتقاي خيره كننده قدرت ايران در معادلات منطقه اي و جهاني را و هم بدبياري ها و باخت هاي زنجيره اي دولت بوش را مي بينند و حاضر نيستند روي طرف بازنده شرط بندي كنند. به ويژه طرف اروپايي كه سولانا آنها را نمايندگي مي كند به درستي دريافته اند كه آمريكا مشغول زورگويي و شريك كردن آنها در زيان هاي استراتژيك سياسي و اقتصادي و حيثيتي خود است.

آنها مي بينند كه با يك خطاي كلامي مدير شركت فرانسوي توتال بلافاصله مدير شركت روسي گاز پروم به تهران مي شتابد و براي جانشيني رقيب سر و دست مي شكند، حتي اگر روس ها در مذاكرات كليشه اي 1+5 همزباني پيشه كرده باشند. عملكرد چيني ها كه از اين جهت براي اروپا فاجعه بارتر است. اروپا در عين حال به طور سنتي- پس از جنگ جهاني دوم- مديون و تحت فشار آمريكاست و به نحوي مي خواهد آن «منافع در خطر» و «اين فشار رو به پايان» را مديريت كند. نتيجه همين مي شود كه مذاكرات به ظاهر مبهم و نامفهوم با قوت پيش مي رود و لج دولت آمريكا را كه ساعت شني عمر رو به پايانش را مي بيند درمي آورد. آنها مخالفان شديد جنگ يا حتي تحريم اقتصادي هستند، نه از آن رو كه عاشق چشم و ابروي ايرانند، كه منافع خود را در آرامش و امنيت و ثبات و گسترش روابط در مقياس هاي منطقه اي و جهاني مي يابند. قصه آمريكا و اروپا، قصه مجنون و شتر وي است كه يكي ميل كوي ليلي دارد و ديگري در پي نوزاد خويش مجنون را به سويي ديگر مي كشد. ضمن اينكه اروپا- و چين و روسيه- مدت هاست فهميده اند براي ايران آنچه خط قرمز است، نه تحريم اقتصادي است و نه حتي جنگ، بلكه خط قرمز ايران استقلال و عزت و پيشرفتي است كه با پشتوانه اي از قدرت و اقتدار منطقه اي رو به تزايد دارد.

اروپايي ها- و چين و روسيه- به روشني دريافته اند كه نه تنها سيطره آمريكا بلكه حتي هماهنگي دروني دولت بوش از هم پاشيده شده است. وقتي جان بولتون نماينده سابق آمريكا در سازمان ملل درباره گزارش 16 نهاد اطلاعاتي آمريكا (اذعان به صلح آميز بودن فعاليت هاي اتمي ايران) اعتراف كند «اين گزارش كودتا عليه بوش بود» و وقتي آمريكا عاجز از حمله، تحريم يا حتي مذاكره با ايران باشد و نداند- و نتواند- كه بايد با ايران بجنگد يا تحريم كند يا با دستان خالي مذاكره كند، تكليف 5 كشور كاملاً مشخص است؛ بازي كردن با آمريكا تا انقضاي تاريخ مصرف دولت بوش.

4- مسئولان سياست خارجي كشورمان تا امروزبا هوشمندي و قدرت مذاكرات را پيش برده اند و با تصويري كه از مسئله گفته شد، پرونده كاملاً تحت مديريت آنهاست. در عين حال بايد توجه داشت آمريكاي باخته و ضعيف، از فضاي جديد ديپلماسي براي جبران شكست خود لااقل در حوزه تبليغاتي سود نجويد. آنها نمي توانند مذاكره بدون پيش شرط تعليق را به عنوان امتياز به ما بفروشند، كه نياز استراتژيك خود آنهاست. ما مسائل بزرگ تر و مهم تري با آمريكا و اجحاف ها و خصومت هاي او داريم كه از مجراي مذاكراتي از اين دست برطرف نمي شود. بايد مراقب فن بدل ها و آخرين تكاپوي هاي بازنده بزرگ تاريخ معاصر بود. نه جانب احتياط را دور داشت و نه به او امتياز ي داد. آمريكاي بوش اكنون در خاك است و تنها بايد او را با همين روند فعلي مديريت كرد. همه هياهوها درباره تشديد تحريم و قوت گرفتن احتمال حمله، براي برخاستن از اين خاك سرنوشت ساز است.
پنجشنبه 27 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 281]