احداث جاده درياي بهشهر تنها عامل نابودي ميانكاله نيست ساختار حفاظتي ميانكاله نيازمند تجديدنظر

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: احداث جاده درياي بهشهر تنها عامل نابودي ميانكاله نيست ساختار حفاظتي ميانكاله نيازمند تجديدنظر
ميثم محسني

عمليات احداث جاده دسترسي مردم بهشهر به دريا كه از ميان تالاب بين المللي ميانكاله مي گذرد با مقاومت سازمان حفاظت محيط زيست و برخي دوستداران محيط زيست متوقف شده و در انتظار جلب نظر موافق اين سازمان است، اما آيا تنها عامل نابودي ميانكاله احداث اين جاده است؟

با پيگيري هاي مكرر نماينده مردم بهشهر در مجلس و ادعاي وي مبني بر اينكه مرمت جاده دريا از مطالبات ديرينه مردم بهشهر است تالاب بين المللي ميانكاله خطر دوپاره شدن و گام نهادن به سمت نابودي را بيش از پيش احساس مي كند و به دليل تعامل نزديك اين نماينده با دولت، اجراي زودهنگام اين طرح دور از انتظار نخواهد بود.

دسترسي مردم بهشهر به دريا با جاده يي كه از ميان تالاب ميانكاله مي گذرد، اصلي ترين شعار اين نماينده در زمان تبليغات انتخاباتي بود و با وجود هشدارهاي مكرر دلسوزان محيط زيست و NGOهاي شهرستان بهشهر مبني بر نابودي اين زيستگاه ارزشمند پس از احداث جاده روي آن، عمل به اين وعده انتخاباتي در دستور كار نماينده بهشهر قرار گرفت و با هماهنگي مسوولان شهرستان، به زودي مقدمات لازم براي احداث جاده يي روي تالاب ميانكاله آغاز خواهد شد.

اين در حالي است كه از زمان اجراي مرحله اول اين طرح كه پس از مخالفت اداره كل محيط زيست مازندران براي مدتي متوقف شد، بسياري از سازمان ها، متخصصان، رسانه ها و مردم علاقه مند به محيط زيست با اجراي آن به شدت مخالفت كرده بودند و تعدادي از مردم بهشهر نيز روز 13 فروردين با تشكيل زنجيره انساني 5 كيلومتري در داخل پناهگاه حيات وحش ميانكاله خواستار تجديدنظر مسوولان براي اجراي اين پروژه شدند.

فرماندار بهشهر معتقد است؛ در راستاي پيگيري مطالبات مردم و نهادهاي مردم محوري چون شهرداري و شوراي شهر، پيگير مرمت اين جاده بوده و از ادارات مرتبط مي خواهيم هرچه سريع تر مقدمات مطالعه و اجراي آن را فراهم كنند.

محمدتقي باقري ادامه داد؛ براي جلوگيري از دوپاره شدن ميانكاله با احداث تله كابين، پل هوايي و استفاده از قايق براي جابه جايي مسافران و بازديدكنندگان موافقيم تا كمترين آسيب به ميانكاله وارد شود.

وي با اشاره به وجود جاده يي قديمي براي دسترسي مردم به دريا گفت؛ در سال هاي گذشته به علت پيشروي آب دريا اين جاده به زير آب رفت تا اينكه مرمت مجدد آن در شهريور ماه سال 86 كه با خاك ريزي در ضلع جنوبي تالاب آغاز شد با مخالفت محيط زيست و دستور دادستاني شهرستان متوقف شد.

اين تالاب، محل تخم ريزي ماهيان كپور است كه با برقراري جاده و قطع جريان آب، از تخم ريزي ماهيان جلوگيري و انقراض نسل آنها تسريع خواهد شد.

ابراهيم فلاحي ادامه داد؛ جاده پس از عبور از تالاب و ايجاد مشكلات فراوان، وارد منطقه شور كه زيستگاه بسيار مهمي براي پرندگان و گياهان شورپسند است شده و بدون هيچ ترديدي موجب تخريب اين زيستگاه مهم و منحصر به فرد خواهد شد.

وي افزود؛ اين جاده در مسير خود به منطقه «انارستان» و بوته زارهاي «تمشك و مرتعي» مي رسد كه اين مناطق زيستگاه بسيار مهمي براي دوگونه پرنده بومي و حمايت شده و با ارزش «قرقاول خزري و دراج» بوده كه با احداث جاده فوق اثري از اين پرندگان بر جاي نخواهد ماند.

رئيس اداره محيط زيست بهشهر تاكيد كرد؛ اين جاده، بستر را براي هجوم صيادان و شكارچيان متخلف فراهم كرده و كنترل منطقه از دست ماموران محيط زيست خارج خواهد شد.

وي پيشنهاد كرد؛ اتوبان در حال احداث رستمكلا به بندر اميرآباد به جاي مرمت جاده قديم بهشهر به دريا استفاده شود تا علاوه بر جلوگيري از هرگونه تخريب، ديگر مجبور به انجام هزينه هاي ميلياردي بازسازي اين جاده نباشيم.

اگر چه مخالفت محيط زيست و دوستداران ميانكاله با احداث جاده درياي بهشهر كار ارزشمندي است اما آيا تنها عامل نابودي ميانكاله احداث اين جاده است؟

پيشروي آب دريا طي سال هاي گذشته موجب شده بخشي از اكوسيستم گياهي ميانكاله در شمال تغيير كند و تعداد زيادي از درختان توسكا كه نوار سبز جنگلي در شمال اين شبه جزيره را تشكيل مي داد از بين ببرد كه هنوز اين آسيب ها جبران نشده است.

طي سال هاي اخير از تعداد پرندگان نادر ميانكاله به شدت كاسته شده است به گونه يي كه تعدادي از آنها در خطر انقراض قرار گرفته كه تاكنون نه تنها دليل روشني از طرف محيط زيست به آن داده نشده بلكه در بسياري از موارد اين سازمان از پذيرش اين واقعيت سر باز زده است.

از سال 1354 كه اين منطقه ارتقاي درجه حفاظتي يافت و به پناهگاه حيات وحش تبديل شد تا سال 1348 كه ميانكاله به عنوان منطقه حفاظت شده تحت حفاظت قرار گرفت چه تعداد پرنده نادر در اين منطقه شكار شدند و در خطر منقرض شدن قرار گرفتند؟

نداشتن جاده دسترسي مردم به اين منطقه كه گمان مي رفت آرامش را براي اين پرندگاه به ارمغان بياورد، ميانكاله را به منطقه يي آرام و بدون مزاحم تبديل كرده است تا برخي از افرادي كه با برخورداري از پشتوانه هاي مختلف، جواز شكار در اين منطقه را مي يابند با فراغ بال تفنگ هاي شكاري خود را به سمت جانوران بي دفاعي كه ميانكاله را به عنوان منطقه يي آرام و بي دردسر انتخاب كرده بودند، شليك كنند.

به شهادت آمار در ساليان نه چندان دور در اين جزيره انواع پستانداران مي زيستند كه نام بعضي از آنها را در كتاب خاطرات ميانكاله بايد جست، حيواناتي نظير مرال، شوكا، گوزن زرد مازندران، پلنگ، ببر مازندران، خرس و... كه در حال حاضر تنها تعداد كمي از انواع پستانداران وحشي شامل گربه سانان (گربه وحشي و تشي و...) شغال، روباه، گراز و... در آنجا زندگي مي كنند و به تعداد بيش از حد مجاز، حيوانات اهلي شامل گاو و گاوميش و گوسفند در آنجا نگهداري مي شوند.

رئيس شوراي شهرستان بهشهر گفت؛ تنوع گونه هاي مختلف پستانداران وحشي در ميانكاله مربوط به زماني است كه هنوز اين جزيره و تالاب متولي خاصي به جز شهروندان و بوميان نداشت و منطقه حفاظت شده نام نگرفته و پناهگاه حيات وحش ناميده نمي شد و مدال افتخار ثبت تالاب بين المللي را بر سينه خود نياويخته بود. اسلام بابانژاد افزود؛ در كنار اقدامات تئوريك مثبت انجام شده براي ميانكاله، بايد قدم هاي عملي نيز برداشته مي شد تا علاوه بر استفاده مردم از اين طبيعت زيبا و اين نعمت بي بديل خدادادي، محيط زيست و اكوسيستم منطقه نيز حفظ شود اما متاسفانه اين گونه نشد و علاوه بر وارد آمدن آسيب جدي به اكوسيستم ميانكاله، مردم بهشهر نيز از استفاده از آن محروم ماندند.وي خاطرنشان كرد؛ سرمايه بزرگ طبيعي و ميراثي ارزشمند و گرانبها، نخستين تالاب ايران كه به ثبت كنوانسيون بين المللي رامسر رسيد، مهم ترين دالان زيستي غرب آسيا، بهشت پرندگان آسيا، مهم ترين محل تخم گذاري ماهيان خاوياري درياي خزر، عمده ترين محل پرورش ماهيان خاوياري در جهان و تنها بازمانده اراضي مشجر ساحلي درياي خزر، بخش هايي از ويژگي هاي منحصر به فرد ميانكاله است كه اين منطقه ارزشمند را در ايران و جهان ممتاز كرده است.

بابانژاد معتقد است آنچه كه ميانكاله را تهديد مي كند و اكوسيستم آن را به خطر مي اندازد، مرمت و بازسازي اصولي جاده بهشهر به دريا نيست زيرا اين جاده ساليان سال و شايد قرن ها وجود داشت و بدون آنكه تالاب و جزيره ميانكاله آسيب ببيند مردم از آن استفاده مي كردند و مايه حفظ، حراست و حفاظت ميانكاله مي شدند.

عضو شوراي شهر بهشهر يادآور شد؛ در حال حاضر سرانه منطقه محافظتي هر مامور در اين منطقه بيش از دو هزار هكتار است كه اين عامل در كنار تجهيزات مخابراتي قديمي، اسلحه، چند دستگاه قايق، موتورسيكلت و اتومبيل هاي فرسوده، كار محافظت از اين منطقه كه همواره در خطر تعرض شكارچيان و صيادان مختلف قرار دارد را با مشكل جدي مواجه مي كند.

وي افزود؛ تجهيزات مخابراتي مدرن، نصب دوربين هاي پيشرفته، ايجاد سايت هاي ديده باني مناسب، داشتن نيروي انساني كافي و كارآمد، داشتن وسايل نقليه پيشرفته و استفاده از سيستم هاي GPS و... كه متناسب با جايگاه يك تالاب بين المللي باشد تنها راه نجات ميانكاله از خطر تخريب و نابودي است تا مانند فروردين امسال بيش از 30 هكتار از جنگل هاي جزيره آشوراده به دليل نداشتن تجهيزات و امكانات مناسب اطفاي حريق و نداشتن جاده دسترسي در آتش نسوزد و به خاكستر تبديل نشود.

به گفته رئيس شوراي شهرستان ساخت و سازهاي بي رويه و احداث بناهاي مختلف داخل ميانكاله توسط افراد حقيقي و حقوقي نظير بناهاي احداثي توسط محيط زيست، احداث بنا توسط گروه هاي صيادي و شيلات در ساحل شمالي ميانكاله، احداث بناهاي مختلف توسط دامداران و مالكان و همچنين احتمال ساخت و ساز انبوه در قسمت غربي ميانكاله از جمله آسيب هايي است كه توسط محيط زيست بر پيكره ميانكاله وارد مي شود.

بابانژاد گفت؛ انواع آلاينده ها كه توسط آب هاي سطحي وارد تالاب ميانكاله مي شوند از جمله تهيدكننده هاي جدي تالاب ميانكاله هستند كه تاكنون اداره محيط زيست اقدامي درخصوص رفع اين معضل كه به تدريج موجب افزايش آلودگي شيميايي اين تالاب مي شود انجام نداده است.

وي ادامه داد؛ فاضلاب هاي سطحي شهرهاي بهشهر، خليل شهر، گلوگاه، ليوان، بندرگز، بندر تركمن و روستاهاي تابعه نيز پس از طي مسير به تالاب ميانكاله مي ريزند و موجب آلودگي ميكروبي و افزايش آلودگي شيميايي مي شوند، علاوه بر اينكه بخش اعظمي از فاضلاب اين شهرها و روستاها نيز كه روزانه بالغ به ده ها ميليون ليتر است به طريق سنتي وارد چاه هاي جاذب شده و علاوه بر آلودگي آب هاي زيرزميني، مي تواند بر افزايش آلودگي تالاب ميانكاله نيز تاثيرگذار باشد.

عضو هيات رئيسه شوراي استان ادامه داد؛ ورود بي رويه و بدون كنترل افراد و مسافران به ميانكاله يكي ديگر از عواملي است كه موجب وارد كردن آسيب به گياهان و جانوران منطقه مي شود و بر زيست بوم منطقه تاثيرگذاشته و زمينه ساز آلودگي محيط را فراهم مي كند.

وي اضافه كرد؛ با توجه به گزارش محيط زيست در ايام نوروز امسال بيش از 70 هزار نفر وارد شبه جزيره ميانكاله شدند كه با نگاهي منطقي در مي يابيم كه براي ورود 70 هزار جمعيت يقيناً هزاران دستگاه وسيله نقليه موتوري سبك و سنگين، عمومي و خصوصي وارد اين منطقه شده است.

بابانژاد تصريح كرد؛ بايد با يك راهكار علمي، تعداد و شرايط افراد مجاز به بازديد از ميانكاله تعريف شود و براساس تعريف جامعه اكوتوريسم بين المللي (IEC) توريست هايي كه به مناطق حفاظت شده محيط زيست و حيات وحش با خصوصيات معيني مسافرت مي كنند بايد داراي شرايط و ضوابط خاص باشند و زمان و مدت بازديد، نوع وسيله نقليه و نوع پوشش توريست ها مشخص شود.

در كنار تهديدهاي فوق بايد اعتراف كرد در سال هاي اخير احداث كارخانه ها و صنايع بزرگ در مجاورت اين تالاب ارزشمند و سرريز شدن فاضلاب هاي صنعتي و سموم نباتي كه با عدم كنترل سازمان محيط زيست همراه شده اين منطقه كه به عنوان مركز ماهيان خاوياري درياي خزر و پناهگاه گونه هاي نادر جانوري شناخته مي شود را با تهديد جدي مواجه كرده است.

استقرار صنايع بزرگ باعث شده است بخش اعظمي از درياي بهشهر در اختيار اين صنايع قرار گيرد و تنها راه اتصال بهشهر و دسترسي مردم به دريا، عبور از «خليج ميانكاله» باشد و يقيناً حضور انسان در هر منطقه يي عامل اصلي ايجاد آلودگي است و زباله ها و ترددهاي انساني، شرايط زيست ماهيان و حيوانات را به خطر خواهد انداخت.

حضور كشتي ها، تخليه فاضلاب ها، آلودگي هاي صوتي، سموم نباتي، صيد بي رويه و عدم كنترل ماهيان شانه دار، آرامش و امنيت را از اين پناهگاه بين المللي دور كرده است و با ادامه اين مشكلات تا 40 سال آينده در درياي خزر هيچ نوعي از ماهيان وجود نخواهد داشت.

نگهداري منطقي و سرسختانه ميانكاله با توجه به حضور بي رويه افراد، افزايش پرتعداد دام ها، شكار آزادانه شكارچيان متخلف و ... بسيار ضروري است و تمام دل نگراني هاي دوستداران محيط زيست براي پليكان ها، فلامينگوها، قوها، غازها و قرقاول ها و ... قابل ستايش است و صد البته انقراض آنها به دست نسل امروز بسيار تلخ و فراموش نشدني و گناهي غيرقابل بخشش از طرف نسل هاي آينده خواهد بود.

در شرايط فعلي حفاظت سخت افزاري با ابزار مستهلك و از رده خارج در منطقه 68 هزار و 800 هكتاري ميانكاله به تنهايي جوابگو نخواهد بود و يقيناً با توجه به شرايط فوق بايد بپذيريم خطر جدي است و اگر تدبير نكنيم ميانكاله مي ميرد و در صورتي كه همچنان بر ديدگاه سنتي خود براي حفاظت از اين زيستگاه ارزشمند اصرار بورزيم و به سمت علمي شدن پيش نرويم ميانكاله نابود خواهد شد.

برخورداري از دريا به عنوان يكي از مواهب طبيعي، حق مردم بهشهر است اما در صورتي كه اين جاده با نقشه فعلي كه از ميان تالاب «ميانكاله» عبور مي كند احداث شود و موانع و معضلات حفاظتي و ساختاري ميانكاله برطرف نشود، شايد تا چند سال آينده ديگر نامي از اين تالاب باقي نماند و سير تدريجي نابودي جنگل ها و «ميانكاله» شتابي دو چندان گرفته و اين مناطق ارزشمند و غيرقابل جايگزين به سرعت و براي هميشه نابود شوند.
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 287]