ضرورت تغيير در متون درسي آموزش و پرورش؛ كتابهايي كه فقط حفظ مي شوند

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: ضرورت تغيير در متون درسي آموزش و پرورش؛ كتابهايي كه فقط حفظ مي شوند
* محمدرضا هاديلو در اين سالها شايد متون درسي كمتر از ساير كتابها مورد نقد و بررسي و تحليل واقعي قرار گرفته باشند. دانش آموزان، نسل به نسل نو شده و تغيير فضاي روحي و فكري مي دهند، ولي در اغلب موارد كتابهاي درسي نتوانسته اند پا به پاي آنها پيش رفته و لااقل موجبات كسالت و دلزدگي تحصيلي آنان را فراهم نياورند. يك روان شناس انگليسي معتقد است، كتاب معلمي است كه بايد بدون عصا و تازيانه ما را تربيت كند، اما گويي امروزه كتابهاي درسي نقش تازيانه تحصيل را بازي مي كنند. دكتر امين الهي، استاد دانشگاه و كارشناس تربيت كودك در مورد محتواي اين كتابها مي گويد: «محتواي كتابهاي درسي نقش مهمي در تشويق دانش آموزان به خواندن دارند. اگر متن كتاب جذاب، دل انگيز، خواندني و مطابق ذوق و سليقه و سن و سال دانش آموز باشد براي خواندن كتاب در او ايجاد انگيزه و شور و شوق بيشتري مي كند و در او اين حس را به وجود مي آورد كه يك فيلم و يا يك رمان را مي خواند و كتاب تبديل به يك سرگرمي در ايام فراغت مي شود. كتابهاي درسي را بايد چنان تأليف كرد كه علاوه بر مفيد بودن، در دانش آموز رغبتي براي خواندن ايجاد كند و اگر عكس اين مسأله اتفاق بيفتد دانش آموز احساس دلزدگي خواهد كرد.» امين الهي در اين باره مي گويد: «اگر كتابهاي درسي سنگين، تكراري و غير قابل فهم باشند و طبق ذوق و سليقه دانش آموز تنظيم نشوند باعث مي گردد تا وي از تحصيل فاصله گرفته و پايه تحصيلي او روز به روز ضعيفتر شود. بنابراين ارتباط مستقيمي بين كل كتابهاي درسي و افت تحصيلي يا ارتقاي تحصيلي دانش آموزان وجود دارد.» فاطمه عزتي، خانه دار و مادر چهار فرزند در اين باره مي گويد: در دوره دبيرستان مطالبي به نوجوانان ارايه مي شود كه بعد از پايان امتحانات خردادماه اصلاً هيچ تأثيري در زندگي، اخلاق، رفتار و... آنها ندارد و فقط به كار كساني مي آيد كه قرار است بعد از دبيرستان ادامه تحصيل داده و وارد دانشگاه شوند. بنابراين چه لزومي دارد كه ذهن دانش آموزان را با اين الفاظ و لغات و يا فرمولهاي علمي سنگين كه هيچ كاربردي براي آنها ندارد، پر كنيم. آيا بهتر نيست مسؤولان به جاي چاپ كردن چنين مطالبي در كتابهاي درسي، طرحي را اجرا كنند كه در آن مطالب كتابها حاوي متوني جهت بهره مندي دانش آموز از آن براي استفاده در طول سالهاي زندگي خويش باشد؟ علي صادقي، دانش آموز سال سوم دبيرستان نيز در اين باره مي گويد: هم اكنون مطالبي كه در كتابهاي درسي دوران دبيرستان به دانش آموزان به صورت اجباري تدريس مي شود در ساير كشورهاي پيشرفته جهان در دانشگاه تدريس مي شود. يعني اين مطالب كاملاً تخصصي است و هيچ رابطه اي با زندگي عادي افراد در اجتماع ندارد. به طور مثال شما وقتي ديپلم گرفته و كارمند بانك و يا كارگر و... شديد ديگر چه نيازي به دانستن قوانين و فرمولهاي مكانيك، هندسه و يا فيزيك و شيمي داريد؟ اين در حالي است كه اكثر دانش آموزاني كه ديپلم گرفته اند هنوز با آداب و رسوم زندگي كاملاً بيگانه اند. با قوانين اجتماعي احساس دوري مي كنند و مراكز مختلف شهر محل سكونت خويش را نمي شناسند و يا دختران كه اكثراً بعد از ديپلم ازدواج مي كنند اكثراً با آداب خانه داري و همسرداري آشنا نيستند. بنابراين بهتر است به جاي فرمولهاي اندازه گيري جاذبه زمين به آنها نحوه تهيه و پختن خوراك را آموزش دهيم و يا به پسران نحوه برخورد با مردم و ارباب رجوع و از اين قبيل امور را؟ خرده فرهنگهاي ايراني و كتابهاي درسي كشور ما از جمله كشورهايي است كه جغرافياي اقليمي، فرهنگي، زباني و بومي آن بسيار متنوع است و اين موضوعي است كه در طراحي متون درسي ناديده گرفته مي شود تا محصلان كل كشور به يك نگرش و سطح عاطفي خاصي نسبت به موضوعهاي مطرح شده برسند بلكه در عوض درك بسياري را به دليل غيرملموس بودن آن موضوعها از محيط زندگي و پديده هاي پيرامون پايين مي آورد.محمد اصغري، دبير آموزش و پرورش در اين باره مي گويد: در كتاب علوم تجربي سال اول راهنمايي مطالبي پيرامون انرژي و پايستگي و تغيير انرژي وجود دارد كه يك دانش آموز در يك منطقه محروم نمي تواند آن را درك كند، همچنين با وقت كم كلاس و در نظر نگرفتن شرايط فرهنگي منطقه، اين مطالب را در قالب تئوري نمي توان مطرح و دانش آموز را توجيه كرد. بنابراين شايد عاقلانه ترين كار اين باشد كه محتواي كتابهاي درسي را طبق استعدادهاي دانش آموزان هر منطقه و با توجه به امكانات آن بخش تأليف كنيم. وي مي افزايد: رنگ و فرم كتابها نيز در يادگيري و كشش دانش آموزان نقش بسزايي دارد. دانش آموزي كه رنگ جلد كتاب را دوست داشته باشد مطمئناً با علاقه بيشتري آن را مورد مطالعه قرار مي دهد و حتي باعث مي شود كه معلم نيز آن كتاب را با علاقه بيشتري تدريس كند. دكتر سيف در اين باره ضمن با اهميت دانستن رنگ و فرم كتابها در تمام دوره هاي تحصيلي مي گويد: در هر انساني به طور طبيعي حس زيبا پسندي وجود دارد، هر چند كه اين حس داراي شدت و ضعف نيز باشد. بنابراين كتابهاي درسي را بايد در هر دوره اي از نظر رنگ و فرم مورد مطالعه قرار دهيم. حتي كتابهاي دوره دبيرستان و دانشگاه نيز از نظر گرافيك و طراحي، فرم ظاهري و رنگ بايد مورد توجه باشند و اين كار باعث ايجاد انگيزه كتاب خواندن در ميان افراد مي شود. وي مي افزايد: امروزه افت مطالعه عمومي و فاصله گرفتن از فرهنگ كتابخواني به عنوان يك چالش جدي در عرصه فرهنگ كشور مطرح شده است. غافل از اين كه يكي از اين دلايل عمده اين موضوع را بايد در كتابهاي درسي دوران تحصيل جستجو كرد. به عبارتي ديگر متون درسي با ايجاد انگيزه باعث مي شود تا دانش آموزان اين حس و برداشت را نسبت به ديگر متون و مطالعه در شكل كلي خود تعميم دهند. اين فرآيند نسل به نسل در بين دانش آموزان تكرار شده و در يك پروسه زماني نه چندان طولاني باعث تقويت مطالعه عمومي در بين افراد جامعه مي شود. تغييرات سالانه به اعتقاد برخي از كارشناسان تحصيلي، يكي از دلايل عدم ارتباط و دلزدگي از متون درسي تغييرات غير كارشناسانه هر ساله آن است كه هر چند ضروري است اما شكل و شيوه تغيير آن پاسخگوي نياز دانش آموزان نيست. فاطمه صفري، دبير در اين باره مي گويد: برخي كتابهاي درسي آنقدر ديرياب و ديرفهم هستند كه سختي متن و حتي ادبيات حاكم بر آن باعث گريز دانش آموز از كتاب مي شود كه نتيجه آن افت تحصيلي دانش آموز است. از طرف ديگر نكته اي كه بايد به آن توجه كنيم اين است كه تغييرات كتابها بايد براساس يك نيازسنجي دقيق از دانش آموزان و زير نظر كارشناسان خبره انجام گيرد. هم اكنون محتواي درسي كتابهاي كشورهاي پيشرفته دنيا كاملاً بر روي همين اصل تهيه و تدوين مي شود، به گونه اي كه روانشناسي، يكي از بزرگترين و مهمترين پايه هاي تدوين كتابهاي درسي است و برطبق اين علم حتي موسيقي نيز در برخي كشورها، كه در آنجا به هنر توجه بيشتري مي شود، در متون درسي سالهاي ابتدايي گنجانده شده است، البته به صورتي كه كاملاً براي دانش آموز قابل هضم و درك باشد. اغلب كارشناسان براين باورند كه تغييرات كتابهاي دوره راهنمايي كمتر از دوره دبيرستان بوده از سويي مفيد بودن متون راهنمايي نسبت به كتابهاي دبيرستاني محرز شده است. تغييرات در بعضي از رشته ها چنان بوده كه محصل خود نمي داند واقعاً محتواي كتاب در مورد چه موضوعي از اين كره خاكي است و گيج و بهت زده، تنها به صفحات آن مي نگرد.
سه شنبه 11 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 249]