آگهي هاي ناسلامتي

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: آگهي هاي ناسلامتي

آخرين بررسي‌هاي انجام شده در مورد سوءتغذيه كودكان ايراني نشان مي‌دهد كه 2/19 درصد كودكان زير 5 سال، دچار كوتاه قدي هستند كه در اين بين 8/3 درصد كوتاه قدي شديد دارند و 40 درصد از آنان نيز به درجاتي، از كم وزني رنج مي‌برند.‌

با وجود اين كه تلاش‌هاي زيادي در سطح جهان در جهت بالا بردن سطح سلامت افراد جامعه صورت گرفته و اين اقدامات موجب كاهش مرگ و مير خصوصا در اطفال و افزايش طول عمر در اغلب كشورهاي جهان شده است، اما سوءتغذيه همچنان مهم‌ترين مشكل تغذيه‌اي در اغلب كشورهاي در حال توسعه و از جمله كشور ما است.

كارشناسان بهداشتي معتقدند مهم‌ترين عاملي كه توانسته است آمار سوءتغذيه را در بين كودكان و نوجوانان افزايش دهد، تبليغات تجاري رسانه‌هاي جمعي و به خصوص تلويزيون است كه مدام به تبليغ تنقلات غذايي كم ارزش مانند چيپس، پفك و نوشابه مي‌پردازد.

متاسفانه در حال حاضر تنها رسانه ديداري كشور، هر روز و هر ساعت با كمك جعبه جادو و ترفندهاي تبليغاتي‌اش، انواع و اقسام تنقلات ماشيني بي‌خاصيت را با رنگ و شكلي فريبنده تبليغ مي‌كند و كودكان و نوجوانان ايراني، اولين قربانيان اين تبليغات هستند.

اين تنقلات نه تنها مواد مغذي لازم را براي رشد كودك به همراه ندارد، بلكه باعث ايجاد حس سيري كاذب مي‌شود و محروم شدن كودك از غذاهاي اصلي و مواد مغذي و در نهايت لاغري و سوءتغذيه او را به همراه مي‌آورد.

بررسي‌هاي انجام شده در كشور نشان مي‌دهد كه حدود 90 درصد كودكان 1 تا 2 ساله و 47 درصد اطفال 6ماهه تا يكساله در مناطق شهري و روستايي،‌ هر روز پفك مي‌خورند و اين درحالي است كه يكي از مهمترين علل مصرف بي‌رويه اين مواد در كودكان، تبليغات گسترده صداوسيما است.

وجود آمار مرگ و مير بيش از 300 نفر در روز به علت عوارض بيماري‌هاي قلبي، عروقي و روند روبه‌رشد ساير بيماري‌هاي مزمن از قبيل انواع سرطان و ديابت، حاكي از لزوم توجه هرچه بيشتر به تغذيه كودكان كشورمان است. ذائقه افراد از دوران كودكي شكل مي‌گيرد و مصرف تنقلات شور يا چرب موجب تمايل كودكان به مصرف به اين گونه مواد در سال‌هاي بعدي زندگي مي‌شود، كه زمينه ساز ابتلاي آنان به انواع بيماري‌هاي مزمن است.

تبليغات مواد غذايي مضر

معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در نامه‌اي كه اخيرا به خبرگزاري‌ها فرستاده، تاكيد كرده است: تبليغات، نقش موثري در انتخاب و مصرف كالا در جامعه دارد و در اين ميان، تبليغات مواد غذايي به دليل تاثير مستقيم غذا برسلامت افراد جامعه،‌ از اهميتي دوچندان برخوردار است.

در اين نامه همچنين آمده است: متاسفانه طي سال‌هاي اخير، روند رو به‌گسترش تبليغات مواد غذايي كم ارزش و مضر براي سلامت، نظير انواع نوشابه‌هاي گازدار، چيپس و پفك، عليرغم پيگيري‌هاي مكرر اين معاونت و دفتر بهبود تغذيه جامعه، با شدت بيشتري ادامه داشته است.‌

بزرگمهر، كارشناس تغذيه نيز به گزارشگر اطلاعات مي‌گويد: مهم‌ترين پديده‌اي كه توانسته است ذائقه مردم را تغيير دهد، تبليغات تجاري رسانه‌هاي جمعي و به خصوص تلويزيون است، پيش از اين چيپس، پفك، سوسيس و كالباس در برنامه غذايي ايرانيان جايي نداشت، ولي در حال حاضر مصرف اين محصولات جزو فرهنگ تغذيه ما شده است غذاها يا تنقلاتي كه ارزش غذايي ندارند، ولي رسانه‌ها آنها را به فرهنگ غذايي ما افزوده‌‌اند.

در فرهنگ تغذيه، پديده‌اي وجود دارد به نام كه جامعه ايران در حال حاضر درگير آن است. در اين حالت، تغذيه از مرحله‌اي به مرحله تازه وارد مي‌شود و كشورهاي توسعه‌نيافته به شدت از آن آسيب مي‌بيند. در ايران سبب شده است موادي با ارزش غذايي محدود، جايگزين غذاهاي انرژي‌زا شوند.

برمبناي تحقيقات انجام شده،‌ هرچند ميزان پخش آگهي تنقلات كم ارزش غذايي بيشتر شود، يادآوري آن (خوراكي) در ذهن كودك بيشتر مي‌شود و تمايل او به خوردنش، افزايش مي‌يابد. نتايج يك تحقيق در مورد آگهي‌هاي تبليغات تلويزيوني نشان مي‌دهد كه از بين تبليغات مواد غذايي، تبليغ غلات حجيم شده (پفك) با 36 درصد، بالاترين رتبه را داشته است و بيشترين يادآوري را در ذهن مخاطبان برنامه‌هاي تلويزيوني و به ويژه كودكان و نوجوانان ايجاد مي‌كند، در همين حال، راهكارها و ترفندهاي متقاعدگرايانه در اين برنامه‌ها 59درصد تصويرهاي واقعي، 41 درصد تصويرهاي متحرك يا عروسكي و در مجموع 67 درصد تبليغات مواد خوراكي كم ارزش، سطح شهر را در برگرفته است. تبليغ پفك در فضاهاي رويايي زيبا تهيه مي‌شود، به طوري كه كودك تصور مي‌كند با خوردن آن، به سرزمين روياها سفر مي‌كند. با اين نوع شيوه تبليغ، كالايي كه ممكن بود با استقبال چنداني مواجه نشود، به سرعت به مصرف مي‌رسد. تا جايي كه امروزه خوردن اين نوع غلات حجيم شده و تنقلات كم ارزش مشابه، از حالت موردي خارج شده و رفته رفته به ميان وعده ثابت غذايي كودكان و حتي جوانان تبديل شده است.

براساس اين تحقيق، تماشاي آگهي‌هاي بازرگاني كه مواد غذايي را در تلويزيون تبليغ مي‌كنند، كودكاني را كه مشكل چاقي و اضافه وزن دارند، به پرخوري تشويق مي‌كند.

مطالعات ثابت مي‌كند آگهي‌هاي تبليغاتي مواد غذايي تاثير عميقي برعادات غذايي همه كودكان دارد و تمايل آنان را براي مصرف غذا 2 برابر مي‌كند، و اين درحالي است كه رابطه تنگاتنگي ميان وزن و پرخوري به هنگام تماشاي آگهي‌هاي تبليغاتي، وجود دارد.

دكتر مظهري، رئيس انجمن تغذيه ايران مي‌گويد: مردم به راديو، تلويزيون و روزنامه‌ها اعتماد دارند و بدون توجه به بعد اقتصادي تبليغات، معتقدند هر آنچه كه از طريق رسانه‌ها مطرح مي‌شود، علمي است.

او مي‌افزايد: بعضي از تبليغات با علم به نيازهاي مصرف‌كنندگان، آنان را گمراه مي‌كند. اين كه چه نهاد يا سازماني مسئوليت نظارت برتبليغات مواد غذايي و حمايت از منافع مصرف‌كنندگان را دارد، از نظر قانوني مشخص نيست. او تبليغات تلويزيوني مواد غذايي را به دو بخش تقسيم مي‌كند و يادآور مي شود:

- مجموعه‌ها، سريال‌ها وميزگردهايي را كه جنبه اطلاع‌رساني دارد، به عنوان يك متخصص تغذيه بسيار ارزشمند و تاثيرگذار مي‌دانم و از استقبال مخاطبان و بالا رفتن سطح آگاهي مردم، بسيار خوشحال هستم. اما فاصله ميان اين برنامه‌ها، با پيام‌هاي بازرگاني پر مي‌شود كه گفت‌وگوهاي مطرح شده را نقض مي‌كنند.

او از بعد اقتصادي تبليغات و درآمد ميلياردها توماني كه از پخش آگهي‌هاي بازرگاني نصيب صداوسيما مي‌شود غافل نيست، اما معتقد است كه در اين مورد تصميم‌گيرها بايد از شكل درون‌‌بخشي به همكاري‌هاي فرابخشي تبديل شود.‌

دكتر مظهري مي‌گويد: استفاده از تنقلات مضر براثر تبليغات فراگير، از كشورهاي ديگر وارد ايران شده و به دليل ناآگاهي مردم، جايگزين تغذيه سنتي ما شده است.

نكته جالب توجه اين است كه تبليغاتي مانند لبنيات يا خوراكي‌هايي كه از نظر غذايي ارزشمند به حساب مي‌آيند، با وجود تمامي جذابيت‌هاي صوتي و تصويري كه براي جلب توجه مردم به كار برده‌اند،‌ هنوز جايگاه مناسب خود را در ذهن ما پيدا نكرده است.

زيانهاي تنقلات غذايي‌

دكتر مظهري همچنين مي‌گويد: افزايش مصرف خوراكي‌هايي مانند نوشابه، چيپس و ساندويچ، شيوع انواع بيماري‌هاي متابوليكي را در پي خواهد داشت. به اين معني كه شاهد افزايش بيماري‌هايي مانند فشارخون و ديابت و پايين آمدن سن شروع دردهاي استخواني و سكته‌هاي قلبي و مغزي خواهيم بود.

او مي‌افزايد: ما به همه چيز توجه مي‌كنيم، جز نقشي كه نيروي انساني در تامين و تضمين سرمايه كشور دارد و نقش تغذيه در ساختار فكري و دهني افراد بسيار مهم است.

او يادآوري مي‌كند: معمولا غذا مي‌خوريم تا شكم خود را پر كنيم، نه اينكه نياز ميلياردها سلول بدنمان را برآوريم. اين متخصص تغذيه يادآوري مي‌كند: نمك زياد و افزودني‌هاي خوراكي موجود در چيپس، پفك و نوشابه، ذائقه كودكان را به شوري يا بيش‌خواري هدايت مي‌كند.

او مي‌افزايد: اين مواد، كودكان را بي‌اشتها و آنان را براي تامين غذاهاي روزمره دچار مشكل مي‌كنند و نيازهاي رشدي آنان را تحت‌الشعاع قرار مي‌دهند.

از سوي ديگر اغلب روغن‌هايي كه براي تهيه چيپس به كار مي‌‌رود، احتمال دارد بارها و بارها بجوشد و در آن تركيبات سمي ايجاد شود كه مي‌تواند تاثير بسيار بدي برسلامت جسمي و رشد كودكان داشته باشد.

او مي‌گويد: هرگونه تغيير در روند تغذيه مي‌تواند تغييراتي در پارامترهاي بيوشيميايي خون فرد به وجود بياورد، و اين درحالي است كه توجه به تغذيه صحيح و جلوگيري از تاثير تبليغات سوء در جهت تغيير ذائقه كودكان در بلندمدت، تاثير بسزايي در جامعه دارد.

نتايج تحقيقات نشان مي‌دهد كه اگر در دوران ميانسالي، افراد دچار بيماري‌هاي قلبي و عروقي مي‌شوند، ريشه در تغذيه دوران كودكي آنان دارد و حتي كودكاني كه با وزن خيلي كم به دنيا مي‌آيند، مادران آنان در دوران بارداري دچار سوءتغذيه بوده‌اند.

او با تاكيد براينكه به نوزادان تا 6 ماهه اول غير از شير مادر هيچ ماده ديگري غير از قطره ويتامين ‌‌‌D و ‌‌A نبايد خورانده شود، مي‌افزايد: متاسفانه بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه به كودكان ايراني از 2 ماهگي پفك مي‌دهند.

دكتر ايرج خسرونيا، رئيس جامعه پزشكان متخصص داخلي ايران نيز مي‌گويد:

- طبق آمار اعلام شده از سوي وزارت بهداشت و درمان، كودكان روستايي چيپس، پفك و تنقلات را 5برابر بيشتر از لبنياتي كه در روستاي خودشان توليد مي‌شود، مصرف مي‌كنند.‌

چند سالي است كه بيش از گذشته مواد غذايي بي‌ارزش و تنقلات در بسته‌هاي شيك و جذاب دراختيار مردم و به خصوص كودكان قرار گرفته است، درحالي كه اين مواد به‌رغم ظاهر جذابشان ارزش غذايي ندارند.

او همچنين مي‌گويد: با وجود مضرات فراوان اين مواد غذايي، تبليغات بسياري هم توسط رسانه‌ها درباره آن‌ها مي‌شود و توليدكنندگان تنقلات، پول خوبي هم بابت اين تبليغات مي‌دهند.

او يادآور مي‌شود: مصرف پفك و تنقلات بدون ارزش غذايي، در دوران كودكي، موجب سوءتغذيه و لاغري، كوتاه‌قدي، پوكي استخوان و ضعف عمومي در بزرگسالي مي‌شود و متاسفانه اين مساله خطرناك، در شهرستان‌ها نيز در حال ازدياد است.

دكتر مريم دادخواه، پزشك اطفال نيز در مورد مضرات تنقلات به گزارشگر اطلاعات مي‌گويد: مصرف تنقلات كم ارزش به دليل دارا بودن مقدار زيادي نمك، چربي و شكر، زمينه‌ساز بروز بيماري‌هاي مزمن قلبي، عروقي، چاقي، فشارخون و امثال آن‌ها در دوران بزرگسالي است. اين گونه تنقلات حاوي افزودني‌هاي رنگي، نگه‌دارنده‌ها و طعم‌دهنده‌هاي مصنوعي است و مصرف بي‌رويه آنها موجب بيش‌فعالي و پرخاشگري كودكان مي‌شود.

او مي‌افزايد: حجم معده كودك، كوچك است و به همين دليل در هر وعده غذايي ميزان محدودي غذا مي‌تواند بخورد. از طرفي رشد جسمي كودك سريع و در نتيجه نياز او به مواد غذايي زياد است. در واقع غذاي كمكي كه كودك در هر ميان‌وعده مي‌تواند مصرف كند، بايد ارزش غذايي زيادي داشته باشد و حاوي مواد مغذي براي رشد او باشد.

تنقلات غذايي كم ارزش مانند چيپس، پفك و نوشابه، مواد مغذي لازم را براي رشد كودك ندارد و اين مواد سيري كاذب را ايجاد مي‌كنند كه موجب محروم شدن كودك از غذاهاي اصلي و مغذي و در نهايت موجب لاغري و سوءتغذيه او مي‌شود و از طرف ديگر مصرف مداوم اين مواد، مي‌تواند به چاقي كودك كمك كند.

اين متخصص اطفال مي‌گويد: بررسي‌هاي انجام شده نشان داده است كه مصرف بي‌رويه نوشابه همراه با غذا علاوه برايجاد سيري كاذب، جذب مواد مغذي مانند كلسيم را مختل مي‌كند.

‌قانوني كه اجرا نمي‌‌شود

ماده 15 آيين‌نامه تاسيس و نظارت برنحوه كار و فعاليت كانون‌هاي آگهي تبليغاتي، تمامي رسانه‌هاي همگاني و از جمله راديو و تلويزيون را تابع مقررات آئين‌نامه‌اي مي‌داند. با اين وجود، برخلاف ماده 12 آئين‌نامه نحوه تبليغات كه تعيين‌كننده جايزه در مقابل تشويق به خريد و مصرف را ممنوع كرده است، همه روزه در شبكه‌هاي مختلف تلويزيوني تبليغات وسيعي در مورد انواع خوراكي‌ها با تعيين جايزه‌هاي گوناگون به ويژه پفك به عنوان كم ارزش‌ترين تنقلات كودكان، ديده مي‌شود.

بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد كه 43 درصد تيزرهاي تبليغاتي مواد خوراكي مضر را افراد چاق اجرا مي‌كنند و در 66 درصد، اشخاص چاق در صحنه تبليغ حضور دارند و در 77 درصد فرد تبليغ‌كننده تنقلات مورد نظر را مي‌خورد و يا وانمود به خوردن آن مي‌كند و در نهايت در نيمي از موارد از كودكان در اين تبليغات استفاده كرده‌‌اند. اين درحالي است كه كارشناسان معتقدند: اين نوع شيوه تبليغ، تبليغات گمراه‌كننده است و تصاوير در ذهن بيندگان چنين تداعي مي‌كند كه خوردن اقلام مورد نظر، سبب شادابي و سلامت انسان مي‌شود. اينها همه درحالي اتفاق مي‌افتد كه در ماده 12 آيين‌نامه تاسيس و نظارت برنحوه كار كانون‌هاي آگهي تبليغاتي آورده شده است كه در آگهي‌هاي تبليغاتي ادعاهاي غيرقابل اثبات و مطالب فريبنده نبايد گنجانده شود.‌

انصاري، كارشناس تبليغات به گزارشگر اطلاعات مي‌گويد: صداوسيما براي تبليغات مواد غذايي حساسيت ويژه‌اي قايل است و براي تبليغ آن‌ها، تمامي مجوزهايي را كه قانون تعيين كرده است، دريافت مي‌كند و در صورتي كه واجد مجوزهاي قانوني باشد، اجازه تبليغ مي‌گيرد. او مي‌افزايد: وزارت بهداشت و درمان از يك سو براي برخي اقلام مجوز توليد صادر و از طرفي، آن مواد را مضر اعلام مي‌كند.

وجود چنين تناقض‌هايي در بخش تبليغات تلويزيوني به هيچ عنوان متوجه صداوسيما نيست و وزارت بهداشت و درمان بايد پاسخگو باشد. صدور مجوز براي توليد كالاهايي كه منع قانوني توليد ندارد، مي‌تواند براي تبليغ كالاي مورد نياز كافي باشد.

درحالي كه تاثير تبليغات مواد

غذايي در رسانه‌ها برسلامت جامعه غيرقابل انكار است، اغلب كارشناسان به اين مساله اذعان دارند كه نبود يك قانون مدون در اين خصوص، موجب شده است مواد غذايي بي‌ارزش و مضر به راحتي اجازه تبليغ بيابند.

پنجشنبه 30 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 365]