به آراي شيخ طوسي و مفسران عامه و خاصه مي‌پردازد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با تفاسير/ «نمونه بينات در شأن نزول آيات» كتاب «نمونه بينات» به آراي شيخ طوسي و مفسران عامه و خاصه مي‌پردازد
گروه انديشه: «محمدباقر محقق» در كتاب «نمونه بينات در شأن نزول آيات» به بررسي آراي شيخ طوسي و مفسران عامه و خاصه در رابطه با شأن نزول آيات پرداخته است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، دكتر «محمدباقر محقق» در سال 1298 شمسي در رشت متولد شد. تحصيلات ابتدايي را در زادگاه خود به پايان برد و در سن 15 سالگي براي ادامه تحصيل در حوزه علميه قم به اين شهر عزيمت كرد.

وي در كنار تحصيلات حوزوي، در تهران تحصيلات دانشگاهي را نيز آغاز كرد. در حوزه علميه قم از محضر اساتيد مختلف از جمله مرحوم آيت‌الله مرعشي نجفي استفاده برد و از ايشان و مرحوم آيت‌الله سيدمحسن حكيم، اجازه دريافت كرد.

در دوره دكتري از اساتيدي چون مرحوم آيت‌الله محمود شهابي، آيت‌الله سيدمحمود مشكوة، آيت‌الله ذوالمجتهدين، آيت‌الله مهدي الهي قمشه‌اي و استاد بديع‌الزمان فروزان‌فر بهره برد. از سال 1330 كار تأليف و تحقيق را آغاز كرد و تاكنون بيش از 40 كتاب ترجمه و تأليف كرده است.

ايشان در پژوهش‌هاي قرآني چند تأليف و تحقيق و ترجمه از اين قرار دارند: «دائرةالفرائد» در فرهنگ قرآن، در 25 جلد كه تاكنون 5 جلد آن منتشر شده است. حقوق مدني زوجين، در زمان زناشويي دائم از نظر قرآن(كه پايان‌نامه دكتري ايشان است). «تفسيرالمحقق» كه تاكنون بيش از 10 جلد آن آماده است و 2 جلدش چاپ شده، كلا بيش از 20 جلد است. «قرآن و امام حسين(ع)» كه به انگليسي نيز ترجمه شده است.

از ديگر آثار ايشان مي‌توان به «نمونه بينات در شأن نزول آيات» (كتاب مورد بحث)، «قصاص در قرآن و سنت» (تاكنون چاپ نشده است.) «گنجينه احكام قرآن» (ترجمه دكترالعرفان في فقه‌القرآن فاضل مقداد كه هنوز چاپ نشده است.) و «بيان احكام و موضوع نسخ» (ترجمه ناسخ و منسوخ ابن‌المتوج بحراني)، «اسماء و صفات الهي در قرآن» (2 جلد) اشاره كرد. وي هم‌چنين سه رساله قرآني، جهت دانشگاه‌ها تأليف و تدوين كرده است كه عبارت‌اند از: «علوم قرآني»، «مقدمه تفسير» و «آيا قرآن ترجمه‌ناپذير است؟»

نام كامل كتاب «نمونه بينات در شأن نزول آيات»، «نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه» است كه در اصل براي كنگره «هزاره شيخ طوسي» در دانشگاه «فردوسي» مشهد تهيه شده است.

اين كتاب چيكده آرا و عقايد دانشمندان متأخر و متقدم اهل‌سنت و شيعه است كه توسط مؤلف تحقيق و جمع‌آوري شده است و براي اين كار تفاسير فراوان و كتب اسباب نزول را كاويده است. اين كتاب يكي از كتب جامع درباره اسباب نزول همه آيات به زبان فارسي است و خلأ اين موضوع با اين اثر، تا حدي برطرف شده است.

وي در باب روش خود، در مقدمه اين كتاب مي‌نويسد: «ما اينك تمامي آيات و سوري كه داراي شأن نزول است، خواه از نظر مفسرين و علماي عامه و خواه از نظر مفسرين و علماي خاصه و خواه از نظر هر دو فرقه كه ممكن است درباره شأن نزولي داراي عقيده واحد باشند ـ چنان‌كه در بيشتر آيات، چنين عقيده واحدي به چشم مي‌خورد ـ ذكر كرده و آيات و سوري را كه شيخ بزرگوار، بدان اشارت كرده‌اند با علامت مخصوص طوسي در جنب هر آيه ذكر كرده و اگر ديگر از علماي مفسرين عامه و خاصه داراي عقيده‌اي باشند، خواه موافق و خواه مخالف در پاورقي به ذكر آن پرداخته‌ايم.

شأن نزول آياتي كه داراي چنين علامت مخصوص نباشد، از ساير مفسرين خاصه يا عامه است كه مستند آن نيز در پاورقي ذكر شده است و اگر احيانا در اين‌گونه آيات، شيخ ما داراي عقيده و آرائي باشند و يا اين‌كه مطالبي كه ديگران به عنوان شأن نزول در آيات ذكر كرده، شيخ هم آن را متذكر شده، ولي به عنوان شأن نزول نياورده، بدان هم اشارات كرده و ذكر كرده‌ايم.

ناگفته نماند كه در پاره‌اي از مراتب، توضيحات و تذكراتي كه به بعضي از مفسران عامه يا خاصه كه كوشيده‌اند، تعصبات مذهبي را درباره بعضي از شأن نزول آيات، بر ذكر حقايق ترجيح‌ دهند، داده شده و سعي شده كه با ذكر دلائل و براهين، مورد شأن نزول مزبور، خارج از تعصب مذهبي بررسي و روشن شود.»

مؤلف ترتيب شأن نزول استخراجي شيخ، كه طبق ترتيب سور و آيات است، حفظ كرده و در هر مورد شأن نزول را با ذكر آيه مورد بحث، آغاز مي‌كند، تتمه آيه و ترجمه‌اي از آيه را هم در پاورقي ارائه مي‌دهد.*

اين نوشتار ادامه دارد ... .

*منابع: جامع‌التفاسير نور، مقدمه كتاب نمونه بينات، پژوهش‌نامه قرآن و قرآن‌پژوهي، تفسير تبيان شيخ طوسي.
شنبه 25 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 534]