شناخت اثر فلورايد بر روي دندان

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: شناخت اثر فلورايد بر روي دندان
براي شناخت اثر فلورايد بر روي دندان و جلوگيري از پوسيدگي بايدساختمان دندان را شناخت. دندان از قسمتهاي عاج - مينا و سمان درست شده كه به ترتيب توسط سلولهاي ادنتوبلاست - آميلوبلاست و سمنتوبلاست ساخته مي شود. ساختمان دندان تشكيل شده از يك ماده زمينه آلي كه الياف ماتريس بافت همبندي هستند و سپس مواد معدني روي اين ماتريكس آلي. مواد آلي جز» بسيار كمي از دندان را تشكيل مي دهند و بيشتر جسم دندان از مواد معدني تشكيل شده و اين ماده معدني كه توسط سلولهاي سازنده دندان جمع آوري و ساخته مي شوند تركيبي است بنام هيدروكسي آپاتيت. هيدروكسي آپاتيت بصورت كريستال 6 وجهي است و حدود 90 تا %92 جسم مينا و عاج را تشكيل ميدهد. بلورهاي هيدروكسي آپاتيت بصورت ميله هاي باريك 6 وجهي كنار هم قرار گرفته و بافت دندان را تشكيل مي دهند. فلورايد با مكانيسم هاي متفاوتي مي تواند موجب افزايش مقاومت دندان نسبت به پوسيدگي و نيز سبب جلوگيري از پوسيدگي گردد كه عبارتند از : 1- جاي گيري يون فلوئور در بلور آپاتيت بجاي هيدروكسي و تشكيل فلوئور آپاتيت بجاي هيدروكسي آپاتيت كه نسبت به اسيد حاصل از ميكروبهاي پوسيدگي زا در حد بسيار زيادي مقاوم تر است. ( اين امر فقط در زمان ساخته شدن دندان و شكل گيري مينا و عاج دندان نقش دارد.)12- معدني شدن دوباره يا رمينراليزاسيون ( Remineralization ) پوسيدگيهاي ابتدا» كه بصورت ميكروسكپي شروع شده اند در اينحالت ، وجود فلوئور در محيط دهان باعث مي شود بجاي رسوب تركيبات و نمكهاي قابل حل در اسيد ( مثل منگنز و كربنات ) ، تركيباتي مانند فسفات و فلوئور آپاتيت و كلسيم بيشتري بر سطح دندان رسوب كنند كه در مقابل اسيد و پوسيدگي بسيار مقاوم تر هستند. 3- يون فلوئور بدليل جلوگيري از تجمع ميكروبها و همچنين خاصيت ضد ميكروبي تا حدودي باعث ضد عفوني و جلوگيري از رشد ميكروبها در سطح دندان مي شود كه خود در پيشگيري از پوسيدگي بسيار موثر است. در حال حاضر تنها ماده اي كه مصرف آن چه به صورت موضعي و يا از راه عمومي (سيستميك ) براي پيشگيري از پوسيدگي دندان مورد قبول دندانپزشكان مي باشد فلورايد است، كه اگر در موقع تشكيل و آهكي شدن دندان اين ماده از راه آب آشاميدني به دندان برسد بيشترين تاثير را بجا مي گذارد . مناسب ترين مقدار فلوئور آب آشاميدني يك محل بين 0/7 تا 1/2 ميلي گرم در ليتر برحسب درجه حرارت محيط آن محل تعيين شده است. فلورايد نبايد كمتر يا بيشتر از اندازه مناسب مصرف شود. بايد ديد مقدار آن در آب چقدر است. اگر آب آشاميدني فلورايد كافي نداشته باشد از قرص خوراكي سديم فلورايد استفاده شود. قرصهاي موجود در بازار 2/2 ميلي گرم سديم فلورايد دارند كه يك ميلي گرم فلورايد آزاد مي كنند. حال اين سئوال مطرح است كه آيا در منطقه و محلي كه آب آشاميدني فلورايد ندارد بايد روزي يك قرص مصرف شود؟ در جواب بايد گفت چندين و چند عامل ديگر را هم بايد در نظر گرفت از جمله اينكه از چه سني فلورايد تجويز شود. براي هر سني چه مقدار باشد. آيا غير از آب آشاميدني از راههاي ديگر هم فلورايد به بدن ميرسد يا خير . ( نمك، شكر ، داروها ، غذاها ، هوا و ... ) البته درجه حرارت محيط و مقدار مصرف آب در مناطق سردسير و گرمسير بايد مورد توجه قرار گيرد. در هر كشوري متناسب با شرايط آن جدولهايي براي مصرف قرص فلورايد تنظيم كرده اند. مثلا در بعضي از كشورها مثل هلند و آمريكا اگر لازم باشد از بدو تولد فلورايد تجويز مي كنند، در كشورهاي ديگر مثل فنلاند و نروژ تجويز فلورايد خوراكي از 6 ماهگي و در بعضي از كشورها مثل سوئد و كانادا از 18 ماهگي است در ارتباط با مدت مصرف و دريافت آن در تعدادي از كشورها تا 12 سالگي ادامه مي دهند و در برخي ديگر تا 16 سالگي ، آنچه مهم است هماهنگ كردن مقدار فلورايد تجويز شده ( خوراكي ) و مقدار فلوئور آب آشاميدني است. ذكر اين نكته لازم است كه اخيرا به علت وجود مقاديري فلورايد در هوا، غذا و نوشابه ها اندازه يا مقدار خوراكي آن را كم كرده اند. حتي در مورد كودكاني كه در موقع مسواك زدن دندانها نمي توانند خميردندان را از دهان به بيرون بريزند و مقاديري از آن را مي خورند هشدار داده اند كه از خميردندانهاي بدون فلورايد استفاده كنند. جوامع دندانپزشكي انگليس نيز براي مناطقي كه آب آشاميدني آنها كمتر از 0/3 ميلي گرم در ليتر فلورايد دارند و براي كودكاني كه زياد دچار پوسيدگي مي شوند مقدار مصرف فلورايد خوراكي را مطابق جدول شماره 1 توصيه مي كنند. جدول 1 : اگر قرار باشد فلورايد خوراكي تجويز شود معمولا در مناطقي كه آب آشاميدني فاقد آن است توصيه مي شود. در مناطقي هم كه بيش از 0/7 ميلي گرم در ليتر فلورايد در آب آشاميدني است قرصهاي خوراكي آن اصلا توصيه نشده است. در جاهايي كه بين 0/3 تا 0/7 ميلي گرم در ليتر فلورايد در آب آشاميدني است دندانپزشك بايد با توجه به شرايط محيط خود مستقلا تصميم بگيرد.براساس مطالعات انجام شده : ميزان متوسط فلورايد آب آشاميدني در شهر مشهد در فصول مختلف ، 0/PPM3 گزارش شده، در نتيجه براي كودكان 2-10 سال 0/25 ميلي گرم فلورايد در روز و براي خانواده ها علاوه بر مصرف خميردندان فلورايددار استفاده از دهانشويه با غلظت 2%0/ در هفته و يا 5%0/ در هر روز توصيه مي گردد. همچنين ميزان فلورايد آب تهران بين 0/3 تا 0/7 ميلي گرم در ليتر گزارش شده است ولي با توجه باينكه در اطراف تهران مخصوصا در شاهين ويلا و شورآباد كهريزك ميزان فلورايد آب آشاميدني زياد است و فلوئوروزيس مشاهده شده است براي بيماران در تهران قرص فلورايد تجويز نمي گردد. در مورد شهرهاي ديگر لازم است از سازمان آب سئوال شود و دندانپزشكان با توجه به ميزان فلورايد آن براي تجويز يا عدم تجويز قرص آن تصميم بگيرند كه البته بايد توجه شود كه آيا در يك شهر همه از يك منبع آب استفاده مي كنند يا از منابع مختلف و چشمه هاي متعدد كه در آن صورت بايد هر محله و منطقه اي جداگانه مورد بررسي قرار گيرد. مصرف قرص فلورايد بستگي به عوامل متعددي همچون سن، بهداشت دهان، ميزان پوسيدگيهاي موجود در دهان و مقدار فلورايد دريافتي كودك در رژيم غذايي دارد. قرص فلورايد براي بزرگسالان تجويز نمي شود. اما در كودكان مي بايست تحت نظر دندانپزشك و يا پزشك متخصص كودكان باشد. چون تجويز بيش از اندازه موجب بدرنگي و يا ايجاد نقاط رنگي در دندانها مي شود. ذكر اين نكته لازم است كه هر چند وجود فلورايد در آب آشاميدني بهترين و بيشترين اثر را در پيشگيري از پوسيدگي دندان دارد معذالك مصرف فلورايد خوراكي آن به صورت قرص يا قطره به دلايل مختلف فرهنگي و اجتماعي در امر تامين بهداشت كلي جامعه چندان اصل با ارزش و با اهميتي نيست اما براي كساني كه در معرض خطر پوسيدگي قرار دارند مصرف خوراكي فلورايد بصورت قرص يا قطره اگر با برنامه منظمي انجام شود شايد اثر مثبت آن قابل ملاحظه باشد. ضمنا فراموش نشود كه اعداد هر جدول و ميزان مصرف هر دارو و ماده اي بايد برحسب شرايط محيط و برحسب زمان و با توجه به يافته هاي جديد علمي به طور مرتب مورد بررسي قرار بگيرد. تجويز موضعي اين ماده در كودكان بصورت فراورده هاي متنوع با نظر دندانپزشك و در خانه تحت نظارت والدين بلامانع است. اما به دو نكته مهم بايد توجه گردد. اول آنكه بايد دقيقا ميزان فلورايد هر يك از تركيبات بوسيله سازمانهاي معتبر تعيين و تاييد شود و ديگر آنكه در موقع مصرف مخصوصا در كودكان به هيچ وجه بلعيده نشوند و فقط در مدت تعيين شده با دندانها تماس پيدا نمايد و سپس به بيرون از دهان ريخته شود. تاثير فلورايد در سطوح مختلف دنداني : تاثير فلورايد در پيشگيري از پوسيدگي دندان در تمام سطوح يكسان نيست. بيشترين اثر آن در سطوح صاف گونه اي و زباني در نزديكي طوق دندانهاست (86% ) و بعد در سطوح طرفي (جانبي ) دندانها ( 73% ) و كمتر از همه در سطح جونده و شيارهاي روي دندان است ( حدود 37% ) تحمل جذب فلورايد در سنين مختلف :در بزرگسالان براي هركيلو وزن بدن مقدار 0/05 الي 0/07 ميلي گرم بسيار مناسب است. در مورد كودكان و نوزادان اين ميزان افزايش مي يابد و بين 0/01 تا 0/127 ميلي گرم براي هر كيلو وزن بدن در نظر گرفته مي شود. ميزان فلورايدي كه از طريق تغذيه به بدن ميرسد، در نوزادان بين 0/2 ميلي گرم تا 5 ميلي گرم و در بالغين افزايش بيش از 3/5 ميلي گرم فقط در شرائط كاملا استثنائي مي تواند وجود داشته باشد. بطور كلي نوزادان و كودكان تحمل بيشتري در جذب فلورايد دارند و بنظر مي رسد علت آن رشد سريع و توسعه استخوان بندي آنان باشد. مراحل موثر بودن فلورايد : فلورايد در 3 مرحله از رشد و تكامل دندان مي تواند موثر باشد:مرحله اول : در زمان فورميشن (تكامل) و اوائل معدني شدن دندان كه يون فلوئور توسط جريان خون محيطي وارد كريستالهاي دندان مي شود ( براي دندانهاي شيري از 4 ماهگي زندگي جنيني تا اواخر سال اول زندگي و براي دندانهاي دائمي از 18 ماهگي تا 7-8 سالگي مي باشد. مرحله دوم : دوره قبل از رويش دندانهاست كه دندان به جذب يون فلوئور از بافتهاي داخلي ادامه داده باعث بوجود آمدن پوششي بر روي مينا مي گردد. مرحله سوم : بعد از رويش دندانهاست كه رشد و تكامل دندان در ميان بزاق صورت مي گيرد ( زماني كه شيوع پوسيدگي بسيار زياد است ) با توجه باينكه تاج اغلب دندانهاي دائمي در زماني كه بچه بمدرسه ميآيد ( سن حدود 7 سال ) كاملا شكل گرفته و كلسيفيكاسيون آن نيز خيلي پيش تر شروع مي شود پس اگر فلورايد جهت تقويت ساختمان دندانهاي دائمي بچه بخواهد تجويز شود، قبل از آن بايد باشد. ( در سنين قبل از ورود به دبستان ) در زمان تشكيل دندانها اگر فلورايد كافي در سيستم آب آشاميدني وجود نداشته باشد دريافت فلورايد كمكي از طريق استفاده از خميردندانهاي حاوي فلورايد و يا فلورايد زني سطوح دندانها بصورت ژل و دهانشويه و يا مصرف روزانه قرص يا قطره روش بسيار مناسبي جهت تامين فلورايد مورد نياز است.
شنبه 18 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 416]