نگاهي به بازتاب‌هاي رحلت امام خميني‌ره‌ رهبري براي انسانيت‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به بازتاب‌هاي رحلت امام خميني‌ره‌ رهبري براي انسانيت‌
جام جم آنلاين: خبر كوتاه بود. روح خدا به خدا پيوست؛ اما انگار همين خبر كوتاه كافي بود تا زنجيره‌اي از سونامي رسانه‌اي و خبري در دنياي متلاطم 19 سال پيش ايجاد كند كه تا مدت‌ها موج‌هاي آن ادامه داشت. خبر ارتحال امام خميني(ره) رهبر انقلاب و بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران در شامگاه 13 خرداد 1368 در ميان بهت و ناباوري مردم باعث قطع كامل بسياري از برنامه‌هاي شبكه‌هاي مختلف تلويزيوني و راديويي و شوكه شدن محافل و مجامع سياسي جهان شد.

اين خبر بلافاصله و در كمتر از يك ساعت در صدر كليه كانال‌ها و شبكه‌هاي خبري و خروجي خبرگزاري‌ها قرار گرفت و بيش از يك هفته، جامعه رسانه‌اي دنيا را تحت تاثير خود قرار داد. مراسم تشييع و عزاداري ارتحال امام (ره)‌ از سوي محافل سياسي و مفسران شبكه‌هاي خبري به عنوان بزرگ‌ترين مراسم تشييع جنازه در عصر مدرن لقب گرفت.

بازنگري رسانه‌هاي گروهي و بازخواني شخصيت‌هاي سياسي در زندگي و سال‌هاي مبارزه حضرت امام عليه رژيم شاهنشاهي در ايران، پيروزي انقلاب اسلامي تحت رهبري امام و تحولات 10 سال گذشته انقلاب اسلامي و تاثيرات بين‌المللي آن خود گوياي اهميت اين رخداد بود.

رهبران و روساي جمهور بسياري از كشورهاي دنيا در همان روزهاي اول رحلت امام، فقدان يك رهبر مذهبي كه داراي بينش عميق فلسفي و سياسي بود را نه تنها براي جهان اسلام كه براي بزرگ‌ترين انقلاب سده بيستم كه نمايي تازه از مانيفست آزاد زيستي را ارائه كرد، سخت مي‌دانستند.

اين واكنش ابتدا از رهبران مذهبي شروع شد. پاپ ژان پل دوم، رهبر كاتوليك‌هاي جهان در پيامي خود را شريك غم و آرزومند رفاه مردم ايران دانست و گفت: تحمل نبود يك رهبر مذهبي تاثير گذار براي جهان اسلام سخت است.

ميخائيل گورباچف، رئيس جمهور و رهبر حزب كمونيست اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي در پي درگذشت رهبر انقلاب، پيشرفت سريع در روابط اتحاد جماهير شوروي و ايران را از آن رهبر فقيد دانست و گفت: ايرانيان مراتب تسليت عميق مرا بپذيريد. يان شان گون، رئيس‌جمهور چين نيز با تالم و تسليت عميق، ضمن همدردي صميمانه با خانواده امام گفت: دنيا يك رهبر كاريزماتيك را از دست داد.

ابراز ارادت به امام كه آيينه انديشه و جهان‌بيني‌اش مرزها را درنورديده بود، در ميان مردم و افكار عمومي با انعكاس‌هاي قابل تاملي همراه بود كه همگان را شگفت‌زده كرد. با اين‌كه كشور سريلانكا در خرداد 68 و پس از ويراني‌هاي شديد سيل ويرانگر تيمبو، درگير پيامدهاي ناشي از سيل و توفان بود، ولي بلافاصله پس از ارتحال حضرت امام (ره) مطبوعات و راديو و تلويزيون اين كشور بخش وسيعي از مطالب خود را به اين حادثه غم‌انگيز اختصاص دادند و روز 15 خرداد به عنوان عزاي عمومي اعلام شد.

اعلام روز عزاي عمومي هم در هند، پاكستان، بنگلادش و چند كشور ديگر غرب و جنوب غرب آسيا، نشان از رسوخ آرمان‌هاي امام ميان توده‌هاي مردم در آن سوي مرزهايي داشت كه با امواج كلامش پيام انقلاب را صادر مي‌كرد. كانال دوم شبكه تلويزيون سريلانكا و شبكه يك تلويزيون هند، اين مراسم را بزرگ‌ترين تشييع جنازه‌اي ناميدند كه تاكنون ديده شده است. رهبر شيعيان پاكستان هم گفت: حال ما در هجر رهبر كمتر از يعقوب نيست/ او پسر گم كرده بود و ما پدر گم كرده‌ايم.

ژاپن تايمز در مقاله‌اي با عنوان رحلت ‌يك ابر مرد، امام خميني را شخصي خواند كه دنياي اسلام را به لرزه درآورد و هر دو ابرقدرت را به مبارزه طلبيد. وزارت امور خارجه ژاپن نيز در بيانيه‌اي حضرت امام را به عنوان پدر انقلاب، يك ملهم بزرگ و يك رهبر روحاني شناخت.

روزنامه گازته چاپ تركيه نيز در يكي از شماره‌هاي خود نوشت: وي آموزگار بزرگ شهادت بود و درس شهادت را نيك به مسلمانان آموخت.

تلويزيون چكسلواكي در روز چهاردهم خردادماه68، خبر ارتحال امام خميني را به عنوان «فاجعه‌اي عظيم» اعلام كرد. اريش هونيكر، دبيركل حزب اس.اي.دي و رئيس شوراي دولتي جمهوري دموكراتيك آلمان، امام را رهبر بزرگ مذهبي قرن بيستم خواند كه جهان اسلام از فقدان او دردناك خواهد بود. روزنامه آلمان نوين هم روند بيماري و چگونگي درگذشت امام را اعلام كرد و تصاويري از امام همراه با اخباري از چگونگي مراسم تدفين و تعداد كشته‌شدگان و مجروحان در اين ازدحام را به چاپ رسانيد.

يوهان كهل، رئيس سبزهاي آلمان هم گفت: امام شخصيتي است كه پيوسته با آغاز مرحله نوين در تاريخ ايران باقي خواهد بود. راديو كلن هم در گزارشي مفصل اعلام كرد: بدون ترديد، نام امام خميني در تاريخ جهان در رديف نام مرداني ثبت‌ خواهد شد كه واقعيت‌ سياسي قرن بيستم را تغيير دادند.

مجله آلماني اشپيگل اگر چه ديرهنگام، اما سرانجام سكوت رسانه‌اي خود را شكست و نوشت: فقط امام خميني بود كه به اعتراف حتي دشمنانش، در تمام عمر يك زندگي همراه با تواضع و محقر و دور از هرگونه تمايلات و تجملات دنيوي داشت و كوچك‌ترين لكه سياهي در زندگي‌اش ديده نمي‌شود.

تلويزيون آلمان نيز با قطع برنامه‌هاي عادي خود طي گزارشي مستقيم از تهران اعلام كرد: امروز بيشتر شيعيان جهان براي درگذشت مردي كه او را مسيح قرن بيستم مي‌دانند، عزاداري ‌مي‌كنند.

راديو مسكو در خبري فوق‌العاده اعلام كرد: امروز انساني چشم از جهان فرو بست كه مردم ايران را براي پيكار عليه حكومت‌ سلطنتي برانگيخت و به سلطنت 2500 ساله ايران خاتمه داد. ولادمير سايسوفكي، رئيس بنياد لنين گفت: فعاليت‌هاي امام موجب تحولات و دگرگوني‌هاي بي‌نظيري در حيات اقتصادي، سياسي و معنوي جامعه ايران شده است.

تلويزيون دانمارك نيز در برنامه خبري صبحگاهي خود اعلام كرد: اين مراسم عزاداري بزرگ‌ترين مراسم پس از تظاهرات آغاز انقلاب در سال 1979 به شمار مي‌آيد. در اين مراسم هزاران تن از مردم ايران به منظور اداي احترام و وداع با رهبر ديني خود در تهران حضور يافتند. اين شور وداع به گزارش روزنامه پرچم سرخ با ورود بالگرد حامل پيكر امام؛ حزن و اندوه مردم به اوج خود رسيد و در اين مراسم تعداد بيشماري مجروح شدند.

راديو فرانسه هم در خبري از تهران اعلام مي‌كند: گفته ‌مي‌شود كه مرقد امام در آينده نزديك، جزو اماكن مقدس مذهب تشيع مي‌شود. در اين برنامه، مقاله «هيجان در ايران عزادار» روزنامه فيگارو چنين نقل شد: تاثر مردم به هيجان تبديل شد. ايران با حضور انبوهي از مردم همان طوري كه تنها ايران در خاورميانه مي‌تواند انجام بدهد، تاثر خود را در سوگ رهبر انقلاب نشان داد.

با وجود انفعال خبري رسانه‌هاي غرب در آغاز اعلام خبر رحلت امام، رسانه‌هاي انگليسي با هيجان و اشتياق خاصي مبادرت به گزارش لحظه به لحظه اخبار مرتبط با رحلت پير جماران كردند.‌ راديو بي‌‌بي‌سي با قطع برنامه‌هاي عادي خود در شامگاه 13 خرداد با اعلام رحلت امام اعلام كرد: آيت‌الله خميني به عنوان يكي از قدرتمندترين رهبران انقلابي قرن اخير در خاورميانه محسوب مي‌شود.

آيت‌الله خميني موفق شد شخصيت و غرور مردم عادي ايران را بازگرداند. همين گزارش مي‌افزايد: آيت‌الله خميني مردي بود كه توانست كشور ايران را كه پرچمدار نفوذ غرب در خاورميانه و آسياي شرقي بود به اولين جمهوري انقلابي اسلامي مدرن عالم مبدل كند.

خبرگزاري رويترز نوشت: امواج جمعيت، گنبد و آرامگاه امام خميني را به عنوان زيارتگاه جديد اسلام مورد تقديس قرار داده‌اند. روزنامه اينديپندنت با درج گزارشي در صفحه يك خود مي‌نويسد: امام خميني يك نظريه‌پرداز برجسته سياسي بود كه موفق شد انديشه خود را در مورد يك حكومت اسلامي كه به نظر مي‌رسيد بايد در عرض دو سه قرن تحقق يابد به دست‌ خويش و در مدتي كوتاه به ثمر برساند.

به نوشته تايمز مالي انتخاب سريع جانشين براي امام نشان مي‌دهد در داخل ايران به ‌اندازه كافي همبستگي و اتحاد براي نشان دادن عكس العمل در مواقع بحراني وجود دارد.

بي.بي.سي: آيت‌الله خميني مردي بود كه توانست كشور ايران را كه پرچمدار نفوذ غرب در خاورميانه و آسياي شرقي بود به اولين جمهوري انقلابي اسلامي مدرن عالم مبدل كند

طبق نوشته روزنامه اكونوميست، عظمت مراسم سوگواري توده‌هاي ايراني در غم فقدان رهبرشان نشان داد كه جمهوري اسلامي رژيمي پايدار است. روزنامه گاردين هم ‌نوشت: بندرت اتفاق مي‌افتد كه يك مرد به تنهايي بتواند سير تاريخ را عوض كند، اما اين درست همان كاري بود كه آيت‌الله خميني از عهده آن برآمد.

راديو دويچه‌وله طي گزارشي تحليلي از انديشه‌هاي امام مي‌گويد: آيت‌الله خميني جهان اسلام را بيش از هر رويداد ديگري در قرن حاضر يا حتي در قرون ديگر تكان داد. هرگز هيچ انقلابي با نام اسلام روي نداده بود و در واقع انقلاب اسلامي واژه‌اي تازه است كه با آيت‌الله خميني مفهوم پيدا كرد.

در بين جامعه رسانه‌اي عرب، برخي كشورهاي منطقه چون عربستان، اردن، امارات و... با سردي خبري خاص با اين رخداد عظيم برخورد كردند. در عوض رسانه‌هاي مصر، لبنان، سوريه و فلسطين پوشش رسانه‌اي خبري وسيعي را تدارك ديدند. خبرگزاري رسمي سوريه اذعان كرد كه رهبر كبير انقلاب اسلامي، تاريخ مدرن ايران را رقم زده است.

روزنامه الاخبار نوشت: شخصيت ارزنده امام خميني قابل احترام و ستايش است، چرا كه وي بزرگ‌ترين شخصيت دنياي معاصر است. همزمان هم روزنامه الاهرام از قول محمد حسنين هيكل در تيتر يك خود نوشت: او مردي بزرگ بود كه از جهان ديگري آمده بود.

صافي ناز كاظم، نويسنده مصري در گفتگو با سي. ان. ان با چشماني اشكبار گفت: من احساس مي‌كنم با از دست دادن امام خميني يتيم شده‌ام. دنياي اسلام به رهبري مانند ايشان احتياج مبرم داشت و اينك بسيار مشكل است ‌با گذشت ‌حتي بيش از يك قرن بتوان شخصيتي همتاي او پيدا كرد.

با اين همه، حياط خلوت آمريكا در آمريكاي لاتين با نگاهي تأمل گرايانه ديدي انقلابي و مذهبي به رحلت امام داشتند. به طوري كه كائوندا، رئيس‌جمهور اكوادور در دفتر يادبود سفارت ايران نوشت: ما براي او عزاداريم، چون انقلاب او يك انقلاب مذهبي و معنوي بود. ما براي او عزاداريم، چون قبل از هر چيز، او به خداوند بخشنده مهربان خدمت كرد. اميدوارم روح او براي هميشه راهنماي ايراني‌ها باشد.

هميلتون جردن، رئيس كاركنان كاخ سفيد در زمان جيمي كارتر، در قسمتي از كتاب خاطرات روزانه‌اش، «سالهاي كاخ سفيد» مي‌نويسد:... به ميان خانواده رفتم. ديدم صحبتي جز گروگان‌ها و آيت‌الله خميني نيست. بچه‌ها شوخي‌هاي بي مزه‌اي را كه در اين باره درست شده بود، تكرار مي‌كردند؛ ولي جيمي 12 ساله جدي تر بود و از من پرسيد: چرا رئيس جمهور كاري نمي‌كند؟

به شوخي گفتم: تو فكر مي‌كني كه رئيس جمهور چه كاري مي‌تواند بكند؟

جيمي گفت: خيلي ساده ايران را بمباران كند و اينها را از روي زمين بردارد. خيلي از رفقاي من در مدرسه مي‌گويند كارتر عرضه چنين كاري را ندارد.

من نمي‌دانستم چه جوابي به او بدهم. حرف‌هاي او شبيه همان حرف‌هايي بود كه هفته قبل برژينسكي در دفتر كار من از روي اظهارات آيت‌الله خميني مي‌خواند: «آمريكا هيچ غلطي نمي‌تواند بكند.» آيت‌الله‌خميني كسي بود كه حتي افكار بچه مدرسه‌اي‌هاي آمريكا را هم تحت تأثير خود قرار داده بود.

بر خلاف كاخ سفيد كه با احتياط و محافظه كارانه با اين رخداد برخورد مي‌كرد رسانه‌هاي آمريكايي مانور خبري گسترده‌اي را بر رحلت امام تدارك ديدند. نيويورك تايمز در خبري در صفحه يك 14 خرداد با تيتر درشت رحلت امام را پوشش داد. روزنامه يو‌اس‌اس تودي با چاپ تصويري بزرگ از حضرت امام و مراسم نماز جمعه تهران به امامت‌ آيت‌الله ‌خامنه‌اي در صفحه اول خود خبر رحلت ‌حضرت امام و انتخاب رهبر جديد ايران را به اطلاع همگان رساند.

شايد سيري كوتاه در جامعه رسانه‌اي و بازخواني و بررسي بايگاني‌هاي خبري خود، مصداقي بارز براي اين حقيقت انكارناپذير در نوع برخوردي است كه افكار عمومي، محافل سياسي و رسانه‌هاي جهان پس از رحلت امام خميني از خود نشان داد. چرا كه پس از درگذشت رهبران سياسي و مذهبي به طور معمول پيام‌هاي تسليت اختصاص به دولتمردان و مقامات رسمي دارد، اما در خصوص امام چنين نبود.

در اين پيام‌ها كه از اعماق وجود انسان‌هاي آزاده برخاسته بود مي‌توان به طيفي وسيع از سازمان‌ها و موسسات، مقامات رسمي از كشورهاي اسلامي و غيراسلامي، از آمريكاي لاتين گرفته تا آفريقا، آسيا ، اروپا و... اشاره كرد كه اين تنوع، نشانگر شخصيت‌فراملي و فرامذهبي امام است بويژه كه رهبر فقيد انقلاب اسلامي را نه فقط يك پيشواي اسلامي كه رهبر انسانيت مي‌خوانند.

تغيير نظم حاكم بر تحولات سياسي

پس لرزه‌هاي خبري مبهوت كننده رحلت امام كه مرز نمي‌شناخت، جامعه ملل متحد و آمريكا را هم درنورديد. خاوير پرز دكوئيار، دبيركل وقت سازمان ملل متحد با ابراز تاسف از رحلت امام خميني گفت: براي من بسيار سخت است فقدان كسي را ببينم كه توانست نظم حاكم بر تحولات سياسي را تغيير دهد.

«يان هريتچ» بنيانگذار بنياد مطالعاتي هريتچ هم با برشمردن انديشه‌هاي متعالي امام گفت: با وجود استقلال سياسي، بسياري از كشورهاي اسلامي فاقد استقلال فكري هستند و به‌ انديشه‌هاي غربي متوسل مي‌شوند، حال آن‌كه ثمره رهبري امام خميني ايجاد اعتماد به نفس و استقلال فكري در مردم است. هنري بركت، كاردار سياسي قبل از انقلاب در وزارت خارجه آمريكا با حضور در تلويزيون سي. ان. ان گفت: ترديدي نيست كه امام خميني يكي از مردان بزرگ تاريخ در اين قرن بود.

امروزه كمتر كسي را مي‌توان يافت كه از جاذبه و نفوذي همانند آنچه او نه تنها در ايران، بلكه در جهان داشت ‌برخوردار باشد و توجه قدرت‌هاي بزرگ را تا اين حد به خود معطوف دارد.

به گزارش آسوشيتدپرس، چهره مصمم و پولادين امام خميني هرگز نشانه‌اي از ترديد و آشوب داخلي كه معمولا بسياري از افراد بر سر قدرت دچار آن مي‌شوند به همراه نداشت.

ارسلان مرشدي‌
دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 311]