مضامين فلسفه ذهن(10)چالشي با مكتب پديدار جانبي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مضامين فلسفه ذهن(10)چالشي با مكتب پديدار جانبي
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: مكتب پديدار جانبي تصريح مي‌كند كه پديده‌هاي ذهني آثار پديده‌هاي عيني هستند اما برعكس اين مطلب برقرار نيست يعني پديده‌هاي ذهني نمي‌توانند علت پديده‌هاي عيني باشند. اين ايده هم با چالشهاي زيادي روبه‌رو است.

با مكتب پديدار جانبي اين احساس در شما ايجاد مي‌شود گويي حالات ذهني شما تفاوت علّي متفاوتي را به وجود مي‌آورد و اين كاملاً با حقيقت مكتب پديدارگرايي جانبي سازگار است. در مورد تصميم‌گيري در اين باره كه به هيولايي برسيد كه در نتيجه خواهيد رسيد شما اين احساس متمايز را داريد كه تصميم شما باعث رسيدن‌تان بوده است. ( يا در هر صورت آن تصميم در وقوع آن پديدۀ مادي نقش داشته است).

شما به‌يقين مي‌توانيد به طور معتبري چنان بر حركت بدن‌تان تأكيد كنيد كه آن پژواك تصميم‌هايتان باشد. درست خواهد بود بگوييم اگر شما تصميم به رسيدن به هيولا را نداشتيد آن كار را انجام نمي‌داديد. با اين همه، اين نتيجه به دست نمي‌آيد كه تصميمها – كه از نوع پديده‌هاي ذهني هستند – چيزي را به حركت در مي‌آورند. اگر مكتب پديدار جانبي بر حق باشد آنگاه علت هر حركتي جسمي، پديده‌اي عصب‌شناسي است. اين پديدۀ عصب‌شناسانه ، به عنوان يك تأثير كمكي ضروري براي تصميم است.

عصب‌شناسان گاهي اوقات مكتب پديدار جانبي جذاب مي‌يابند. در پژوهش در مورد كاركرد ذهن، اگر شما مكتب پديدار جانبي را بپذيريد مي‌توانيد كيفيات پديده‌هاي ذهني را به‌تمامي ناديده بگيريد و به صورت منحصربه‌فردي بر مكانيسمها و فرآيندهاي موجود در مغز تأكيد كنيد. اگر پديده‌هاي ذهني پديدار جانبي باشند آنگاه غيرقابل‌شناسايي هستند ( شايد به‌جز مواردي كه آنها در معرض و دستخوش [ پديده‌ها] هستند)، آنها مي‌توانستند هيچ تفاوتي با هرچيزي كه در حوزۀ مادي آشكار مي‌شود نداشته باشند. اين نكته عصب‌شناسان را از پژوهش در رازهاي ذهن بدون آنكه ناگزير باشند خودشان را با جزييات نامرتب تجربۀ آگاهانه مشغول دارند رها مي‌سازد.

مكتب پديدار جانبي البته با تعدادي مشكل روبرو است. ابتدا اينكه سرشت روابط علّي مادي – ذهني زياد آشكار نيست. بيشتر فيلسوفان اين ايده را مي‌پذيرند كه روابط علّي ، رشتۀ ميان پديده‌ها را برقرار مي‌كنند. طرفدار مكتب پديدار جانبي تصريح مي‌كند كه پاره‌اي از پديده‌هاي مادي علت پديده‌هاي ذهني‌اند. اما پديده‌هاي ذهني علت چيزي نيستند. كسي ممكن است تصور كند كه هيچ آسيبي به اينكه اذعان كنيم پديده‌هاي ذهني مي‌توانستند علت پديده‌هاي ذهني ديگر باشند وجود ندارد. پديده‌هاي ذهني ( بر طبق نظر طرفدار مكتب پديدار جانبي) هيچ تأثير مادي نخواهد داشت و بنابراين روابط علّي ميان پديده‌هاي ذهني تهديدي براي وحدت علّي جهان مادي به حساب نخواهد آمد.

اما اين امكان خارج از گسترۀ تصوير گسترده‌تر مكتب پديدار جانبي خواهد بود. اگر پديده‌هاي ذهني خودشان مي‌توانستند علت پديده‌هاي ذهني باشند آنگاه پاره‌اي از پديده‌هاي ذهني زندگي مختص خودشان را واجد بودند. با اين همه، جوهر مكتب پديدار جانبي آن است كه پديده‌هاي ذهني محصول پديده‌هاي مادي هستند.

بنابرين ما بايد اينگونه فرض بگيريم كه پديده‌هاي ذهني از جهت علّي ساكن هستند و به‌وسيلۀ پديده‌هاي مادي به وجود مي‌آيند و با اين همه روابط علّي بي‌هدف از اين نوع روابط علّي رايج متفاوتند. در مورد موضوع عليت مادي رايج ، پديده‌ها هم معلول ( پديده‌هاي متقدم) و هم علت ( پديده‌هاي متأخر) هستند. بنابراين عملهاي علّي كه پديده‌هاي ذهني را نيز دربرمي‌گيرند از عملهاي علّي كه جايي ديگر در جهان وجود دارند متفاوتند. اين عمل في‌نفسه نقدي به مكتب پديدار جانبي به حساب نمي‌آيد و تصور نتيجه‌اي از تصور مكتب پديدار جانبي در مورد پديده‌هاي ذهني است. با اين همه، آشكار است كه اگر يك ديدگاه بديل در دسترس بود، ديدگاهي كه هر آنچه را مكتب پديدار جانبي تبيين مي‌كند تبيين كند آنگاه آن ديدگاه مرجح نخواهد بود.
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]