امريكا از بازي جا ماند داستان خاورميانه «خيلي» جديد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: امريكا از بازي جا ماند داستان خاورميانه «خيلي» جديد
رامي خوريترجمه؛ فرزانه سالمياين روزها بسياري از كشورها و جريان هاي بانفوذ خاورميانه دريافته اند كه مي شود در يك زمان هم مذاكره كرد و هم براي تامين منافع خود جنگيد. همين تغيير بزرگ است كه به معادلات قدرت در خاورميانه شكل جديدي بخشيده است. بازيگران زيادي در اين منطقه ايفاي نقش مي كنند و پاي منافع زيادي هم در ميان است اما الگويي كه در نشست دوحه پياده شد- يعني انتخاب رئيس جمهور لبنان و توافق براي تشكيل دولت وحدت ملي- گام بلندي به جلو بود و البته نشان از تقويت موضع بازيگران منطقه يي مثل تركيه، ايران، حزب الله، سوريه و عربستان سعودي داشت. واقعيت هم اين است كه حالا كه 18 سال از پايان جنگ سرد مي گذرد ديگر نمي توان به روش هاي قديمي متوسل شد. حالا معاهده و توافقنامه است كه مي تواند همه اين بازيگران را به هدف و مقصدشان برساند. در همين چارچوب، توافق دوحه براي پايان بخشيدن به بحران لبنان اولين نمونه يك توافق سياسي رسمي در خاورميانه بود كه در آن، بازيگران منطقه يي «همگي» سهم داشتند و براي تقسيم قدرت و گرفتن تصميم هاي جمعي راه مشابهي را در پيش گرفتند. گروه هاي مختلف لبناني با اتكا بر ارتباطاتي كه با قدرت هاي منطقه داشتند، وارد عمل شدند تا تصميم عاقلانه يي بگيرند. به همين جهت است كه احتمال موفقيت رويكرد لبناني ها در خاتمه بحران كشورشان نسبتاً زياد است. توافق فتح و حماس براي تشكيل دولت وحدت ملي فلسطين از آن رو شكست خورد كه برخي از بازيگران قدرتمند منطقه يي را وارد بازي نكرد و نهايتاً از اين سياست حذف هيچ نتيجه يي هم حاصل نشد اما اكنون گروه هاي مختلف لبناني دريافته اند كه بايد بر سر همه چيز مذاكره كنند و شرط و شروط بگذارند؛ اما هيچ طرفي را ناديده نگيرند و به هر كس سهم خودش را بدهند. اين رويكرد- كه احتمال موفقيتش هم بالاست- دقيقاً خلاف چيزي است كه تاكنون از موضع گيري هاي خيالبافانه و غيرواقعي اسرائيل و امريكا در خاورميانه حاصل شده است. به نظر مي رسد اين بار تمام افراد و جريان هاي سياسي و اكثر حكومت هاي خاورميانه يي، تا حد زيادي وارد چالش جدي با تصويرهايي شده اند كه از مذاكرات بي نتيجه پيشين در خاورميانه باقي مانده بود. از سال 2004 ميلادي تاكنون، امريكا دائماً لبنان را به شكل كشوري ترسيم مي كرد كه برخي نيروهاي مخالف در آن بايد به كلي سركوب شوند اما توافق دوحه، «نه» بزرگي به اين تصوير بود. وقتي دولت وحدت ملي لبنان شكل بگيرد، ديگر نمي توان امريكا را صاحب نظر در آن دانست. واشنگتن در واقع از درك معادلات پيچيده يي كه در لبنان و ساير كشورهاي خاورميانه در حال شكل گيري است، باز مانده است.امريكا در خاورميانه به دونده يي مي ماند كه دائم از مسابقه عقب مي ماند. علتش هم اين است كه تكنيك هاي مذاكره در خاورميانه با هر جاي ديگر جهان فرق مي كند و بسياري از عوامل موثر بر معادلات خاورميانه اصلاً براي كشورهاي غربي قابل درك نيستند. امريكا نيز به زودي درخواهد يافت كه اگر مي خواهد سهمي در بازي هاي بزرگ منطقه يي داشته باشد، بايد تركيب رويكرد امريكايي- اسرائيلي را كنار بگذارد و وارد مذاكره واقعي با اعراب و گروه هاي منتفذ خاورميانه يي شود. اما جالب اينجاست كه يكي از شواهد به حاشيه رانده شدن امريكا در بازي هاي خاورميانه يي، رويكرد اسرائيل بوده است. امريكا در گذشته همواره تاكيد داشت اسرائيل نبايد با سوريه و حماس وارد مذاكره شود اما اسرائيل چه كار كرد؟ از طريق تركيه به مذاكره با سوريه پرداخت و از طريق مصر نيز پيام هايي را با سران حماس رد و بدل كرد. بنابراين، «نه» بزرگ خاورميانه يي به سياست مورد علاقه امريكا- يعني حذف برخي از بازيگران منطقه يي- اين روزها كاملاً فراگير شده است. شايد امريكا به مخالفت شديد حداقل 500 ميليون عرب، ترك و ايراني با سياست هايش در منطقه اهميت زيادي ندهد، اما اسرائيل- كه به اصطلاح متحد امريكاست- هم راهش را جدا كرده است. پس حتماً بايد تغييري در سياست هاي امريكا رخ بدهد. اكنون تنها يك نقطه مشترك ميان بازيگران منطقه يي- از تركيه و حماس، سوريه و ايران گرفته تا اسرائيل- وجود دارد و آن هم بي اعتنايي به رويكرد خاورميانه يي امريكاست، حق با كاندوليزا رايس بود كه تابستان دو سال پيش گفت خاورميانه «جديدي» متولد شده است اما او نمي دانست كه اين خاورميانه «خيلي» جديد است و با تهديد و شاخ و شانه كشيدن عليه بازيگران منطقه يي كاري از پيش برده نمي شود. اين روزها قوانين جديدي براي بازي هاي خاورميانه يي تدوين شده است؛ قوانين سهم خواهي در مذاكرات.منبع؛ ديلي استار
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 229]