نقش تغذيه در پيشگيري از عفونت هاي بيمارستاني

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

نقش تغذيه در پيشگيري از عفونت هاي بيمارستاني عفونت هاي بيمارستاني به عفونت هايي گفته ميشود كه افراد بستري در ايام اقامت خود در بيمارستان به آن مبتلا مي شوند و علايم آن در بيمارستان و يا پس از مرخص شدن از بيمارستان آشكار مي گردد. اين نوع عفونت ها نه فقط به بيماران بلكه به هر فردي كه با بيماران تماس دارد (نظير كارمندان، عيادت كنندگان، كارگران و غيره) انتقال مي يابند و خطري براي انتشار عفونت در جامعه هستند، زيرا گاهي علايم و نشانه هاي بيماري در هنگام مرخص شدن بيمار بروز نمي كند و برخي از اين بيماران، پاتوژن هاي بيماري زا را با خود دارند و به اين ترتيب، موجب بروز بيماري عفوني در جامعه مي شوند. به طور كلي، شيوع عفونت هاي بيمارستاني به شدت بيماري هاي زمينه اي در فرد نيز بستگي دارد، به طوري كه بيماراني كه دفاع طبيعي بدن آنها مختل شده است، بيشتر در معرض خطر هستند. برعكس، بيماراني كه در هنگام پذيرش به بيمارستان، شدت بيماري كمتري دارند، شانس كمتري براي ابتلا به عفونت بيمارستاني دارند. افراد بستري شده در بيمارستان، استعداد زيادي براي ابتلا به عفونت دارند و تاكنون امكان آن وجود نداشته است كه بيماران را بتوان بر عليه عفونت هاي بيمارستاني ايمن كرد. به طور كلي، تعداد زيادي از بيماران ضعيف مبتلا به عفونت، به علت داشتن مقاومت كم، نسبت به ساير عفونت ها هم آسيب پذير مي باشند. عوامل مستعد كننده عفونت هاي بيمارستاني، شامل سن (خيلي جوان يا خيلي پير)، عوامل آناتوميك، جراحي، سوختگي، وجود اجسام خارجي مانند كاتتر، عوامل متابوليكي مانند ديابت و بيماري هايي چون سوء تغذيه و اختلال در سنتز ايمونوگلوبولين مي باشند. اقدامات اصولي كه براي كنترل عفونت هاي بيمارستاني و جلوگيري از انتشار آنها در بيمارستان ها به كار مي روند، شامل جداسازي از آلودگي، استفاده از مواد ضدعفوني كننده، استريل كردن، ايزوله كردن بيماران و استفاده از آنتي بيوتيك مي باشد. در ميان استراتژي هاي به كار رفته در جلوگيري از بروز عفونت هاي بيمارستاني و يا درمان اين موارد، مطلبي كه به آن كمتر پرداخته شده، افزايش سطح ايمني و مقاومت بدن بيماران با اصلاح الگوي تغذيه استفاده از مكمل هاي تغذيه اي مناسب مي باشد. در سال هاي اخير و با پيشرفت علم تغذيه، تلاش هاي فراواني در جهت اصلاح الگوي تغذيه عموم مردم و به ويژه بيماران صورت گرفته و ثابت شده كه با تغذيه مناسب، بسياري از بيماري ها قابل كنترل و درمان مي باشند. در اين راستا نشان داده شده است كه سوء تغذيه به طور غير وابسته و مستقلي مسؤول افزايش مرگ و ميرهاي بيمارستاني ناشي از مواردي چون عفونت، زخم هاي فشاري و تاخير در بهبود زخم مي باشد و تمامي اين موارد باعث افزايش طول مدت بستري شدن بيماران و ميزان مرگ و مير مي گردند. تغذيه وعفونت، بسيار با هم تداخل دارند. مطالعات متعددي هم تاييدكننده اين مورد مي باشند كه بروز عفونت و مخصوصا عفونت هاي بيمارستاني، از مشكلات ناشي از سوء تغذيه مي باشد. از ريسك فاكتورهاي عفونت هاي بيمارستاني، سوء تغذيه، ديابت و چاقي است كه به ترتيب به بررسي آنها مي پردازيم: 1- سوء تغذيه: ارتباط قابل ملاحظه اي بين وضعيت تغذيه اي بيماران و شيوع عفونت هاي بيمارستاني وجود دارد. وضعيت تغذيه اي و سوء تغذيه بيماران توسط متغيرهاي گوناگوني از جمله ارزيابي ميزان غذاي مصرف شده، وزن بدن، ميزان كاهش وزن، داده هاي آنتروپومتريك، پروتئين هاي كبدي و آناليز توده بدني ارزيابي مي گردد. سن بالاي 60 سال، بستري بودن بيش از 15 روز در بيمارستان، وجود عفونت و سرطان، از ريسك فاكتورهاي ابتلا به سوء تغذيه مي باشند. شيوع عفونت در بخش هاي آي . سي . يو، نشان دهنده اهميت اين مسأله در اين بيماران مي باشد. اكثر بيماران بستري در آي .سي . يو، دچار سودء تغذيه مخفي مي باشند كه اين امر مي تواند مدت حضور آنها را در آي . سي . يو طولاني تر نمايد. افزايش سن در ارتباط با افزايش خطر كمبودهاي تغذيه اي و تغيير سيستم ايمني مي باشد. كمبودهاي تغذيه اي باعث بدي عملكرد سيستم ايمني مي گردند. استفاده از مكمل هاي تغذيه اي، باعث افزايش ذخاير و جبران كمبودهاي مواد مغذي بدن و افزايش ظرفيت ايمني بدن مي شود. برخي از مكمل هاي تغذيه اي باعث كاهش نامنظمي هاي سيستم ايمني ناشي از استرس هاي وارده به بدن مي گردند. اين مكمل ها داراي ويتامين، املاح و آنتي اکسيدان هايي چون ويتامين هاي E,C و بتا ـ كاروتن و سلنيوم، روي، فروكتوز، اوليگو ساكاريدها و اسيدهاي چرب با زنجيره متوسط و روغن كانولا مي باشند. شناسايي زود هنگام سوء تغذيه به عنوان يك نشانگر مستقل و ريسك فاكتور در بروز عفونت و همچنين انجام غربالگري و تشخيص به موقع بيماران در معرض خطر، راهي مناسب براي كاهش شيوع زياد عفونت هاي بيمارستاني مي باشد. 2- ديابت : ديابت، دومين ريسك فاكتور بروز عفونت هاي بيمارستاني مخصوصا در افراد كانديد جراحي مي باشد. افزايش قند خون در دوره قبل از عمل، يك نشانگر دگرگوني مزمن متابوليكي است و يك فاكتور وابسته در افزايش خطر عفونت مي باشد. وجود سابقه ديابت باعث افزايش خطر بروز عفونت بعد از جراحي به ميزان 2/7 برابر مي گردد، زيرا فاگوسيتوز و باكتري كشي لكوسيت ها در افراد ديابتي كاهش مي يابد. گاهي اوقات اين عملكرد سلولي با تزريق انسولين بهبود مي يابد، بنابراين كنترل قند خون در دوران قبل ازعمل باعث كاهش خطر عفونت محل جراحي در افراد ديابتي مي گردد. 3- چاقي: طبقه بندي افراد چاق براساس وزن بدن و شاخص توده بدني يا BMI مي باشد كه به صورت وزن (KG) تقسيم بر مجذور قد اندازه گيري مي گردد و BMI بالاتر از 25 نشانگر چاقي مي باشد. چاقي از ريسك فاكتورهاي بسياري از بيماري هاي مزمن از جمله بيماري هاي قلبي ـ عروقي و ساير بيماري هاي حتي عفونت مي باشد كه ممكن است باعث افزايش مرگ و مير گردد. مكانيسم هاي فراواني باعث مستعد شدن فرد چاق نسبت به عفونت هاي بيمارستاني و يا ساير عفونت ها مي گردد و ارتباط مستقيمي بين BMI بالا و عفونت هاي محل جراحي مشاهده شده است. بافت چربي به طور فعالي در واكنش هاي التهابي و ايمني نقش دارد و باعث توليد و آزاد شدن فاكتورهاي پيش التهابي و ضدالتهابي مي گردد. در اين ميان، هورمون لپتين بسيار موثر است و كمبود ژنتيكي آن در انسان باعث افزايش مرگ و مير در اثر بروز عفونت مي گردد. چاقي باعث كمبود لپتين و مقاومت نسبت به آن مي گردد و برعكس هم همين طور، كمبود لپتين و مقاومت نسبت به آن باعث بروز چاقي مي گردد. از آنجايي كه در افراد چاق، سطح لپتين خون پايين است، ميزان بروز عفونت در آنها بالاتر است. لپتين از طرفي باعث تنظيم هموستازي انرژي از طريق جلوگيري از دريافت زياد غذا و افزايش مصرف انرژي در بدن مي گردد و از طرف ديگر باعث تعديل سيستم واكنش ايمني از طريق تاثير بر تيموس و محافظت تيموسيت ها در برابر آپوپتوزيز، تنظيم تعداد و فعاليت سلول هاي تي، جلوگيري از توليد اينترلوكين ها، تاثير بر ماكروفاژها و تعديل فاگوسيتوز و توليد سيتوكين ها و... مي گردد. از ديگر عوامل مستعد كننده افراد چاق نسبت به عفونت: * كاهش سطح گلوتامين و آرژنين. * مشكل بودن انجام فعاليت هايي چون استحمام و فعاليت بدني. * افزايش عفونت محل جراحي به دلايل طولاني شدن زمان عمل، Retraction و عدم تعادل هموستاتيك. * كاهش اكسيژناسيون بافت زيرپوستي و مستعد شدن زخم ها در برابر عفونت. * تاثير چاقي بر مكانيك شش ها و كاهش ظرفيت ورزش و افزايش مقاومت راه هاي تنفسي و افزايش كار تنفسي كه بر عملكرد ماهيچه هاي تنفسي اثر دارد و خطر پنوموني ناشي از آسپيراسيون را در اين افراد بالا مي برد. * كم بودن HDL - كلسترول و وجود بيماري هاي ريوي باعث افزايش خطر عفونت دستگاه تنفس مي گردد. بدي عملكرد سيستم ايمني در افراد چاق، مهم ترين عامل بيشتر بودن عفونت در افراد چاق است. اثر برخي فاكتورهاي تغذيه اي در افزايش قواي ايمني امگا ـ3: ثابت شده است كه اسيدهاي چرب امگا-3 و اسيدهاي چرب ضروري نقش محافظي در سيستم ايمني دارند و باعث ايجاد اثرات ضدالتهابي مخصوصا كاهش نوتروفيل ها، كاهش توليد سوپراكسيدها و كاهش توليد سيتوكين هاي پيش التهابي مي گردند. از طرفي كاهش دريافت اسيدهاي چرب ضروري مانند اسيد لينولئيك و آلفا لينولئيك اسيد باعث كاهش وزن تيموس و طحال و توقف واكنشهاي ايمني سلولي و توليد آنتي بادي ها مي گردد. مكانيسم هايي كه اسيدهاي چرب از طريق آنها باعث تغيير سيستم ايمني و پاسخ هاي التهابي مي گردند، به شرح زير مي باشند: تغيير در ساختمان و تركيب غشا، تغيير در عملكرد غشا و سيگنال ها و تغيير در بيان ژني سلولي. مصرف 2 گرم در روز اسيدهاي چرب ضروري بدون هيچ عارضه اي باعث تقويت سيستم ايمني مي گردد. آرژنين: آرژنين، يك اسيدآمينه نيمه ضروري در پستانداران مي باشد و اگر دريافت رژيمي آن كافي نباشد، در شرايط استرس، تراما و Sepsis، به يك اسيد آمينه ضروري تبديل مي گردد. اين اسيد آمينه نقش مهمي در بسياري از فرآيندهاي متابوليكي بدن (از سنتز پروتئين تا ذخيره انرژي) دارد. در طي 15 سال اخير، نقش آن در سيستم ايمني به اثبات رسيده است. آرژنين براي رشد طبيعي و تكثير لنفوسيت ها مورد نظر مي باشد و در شرايط كمبود آرژنين، كاهش واكنش هاي ميتوژني مشاهده شده است. اين اسيد آمينه بر فعاليت سلول هاي T اثر گذار است و باعث افزايش ميوژنز آنها مي گردد. همين طور باعث افزايش ماكروفاژها و افزايش سيتوتوكسيسيتي سلول هاي كشنده طبيعي مي گردد. استفاده از مكمل هاي غني شده با دي پپتيد آلانين ـ گلوتامين، باعث كاهش ميزان عفونت و بهبود تحمل متابوليكي مي گردد. روي : عنصر روي نقش مهمي در سيستم ايمني (از پوست گرفته تا تنظيم عملكرد لنفوسيت ها)، نوتروفيل ها و سلول هاي كشنده طبيعي دارد و كمبود آن باعث افزايش حساسيت فرد در برابر پاتوژن هاي گوناگون مي گردد. كمبود روي باعث تخريب سلول هاي اپيدرمي، ضايعات پوستي و همچنين كاهش غلظت لنفوسيت ها و كاهش عملكرد لنفوسيت هاي B و T مي شود. روي يك تعديل كننده قوي مقاومت بدن نسبت به عفونت مي باشد و استفاده از مكمل روي باعث كاهش شيوع عفونت ها و به ويژه عفونت هاي تنفسي مي گردد. گلوتامين: گلوتامين، فراوان ترين اسيد آمينه آزاد در بدن و تعديل كننده مهم بسياري از فرآيندهاي متابوليكي بدن است. در انسان سالم، اين اسيد آمينه يك اسيد آمينه ضروري به حساب نمي آيد، ولي در شرايط استرس ميزان نياز به آن بالا مي رود. گلوتامين مهم ترين منبع سوختي براي آنتروسيت ها، ماكروفاژها، لنفوسيت ها و ساير سلول هاي سيستم ايمني مي باشد. گلوتامين در محلول ها ناپايدار است و سريعا به تركيبات حلقوي چون پيروگلوتاميك اسيد و آمونياك تبديل مي گردد، بنابراين بايد از آن به شكل دي پپتيد در مكمل ها استفاده شود. افزايش استفاده از گلوتامين در افرادي كه به صورت مزمن بيمار بوده اند، مشاهده مي شود و كمبود آن باعث تخريب سيستم ايمني و افزايش ميزان عفونت مي گردد. افزودن گلوتامين به تغذيه انترال و وريدي بيماران، باعث بهبود عملكرد T-cells و افزايش قدرت باكتري كشي نوتروفيل ها مي گردد. يك مطالعه نشان داد كه افزودن گلوتامين به مايع وريدي تغذيه بيماران، باعث افزايش حيات بعد از 6 ماه (از 23 درصد به 57 درصد) و كاهش مدت زمان ماندن در آي. سي. يو شده است و مصرف 30 گرم از آن در روز، براي بيماران دچار عفونت شديد و پنوموني و عفونت خون توصيه مي شود. نتيجه گيري: با توجه به نقش ثابت شده تغذيه در كاهش ميزان عفونت هاي بيمارستاني، راهكارهايي بدين شرح ارائه مي گردد: شناسايي بيماران دچار سوء تغذيه و سعي در جهت جبران كمبودهاي تغذيه اي قبل از انجام فرآيندهاي درماني و بعد از آن، كنترل قند خون بيماران ديابتي، كاهش وزن بيماران چاق، استفاده از مكمل هاي غذايي همچون IMPACT و immun-Aid جهت تقويت سيستم ايمني بيماران، چرا كه بسياري از تحقيقات نتايج مطلوبي از مصرف اينگونه مكمل ها در كاهش عفونت هاي بيمارستاني عنوان كرده اند. افزودن برخي مواد مغذي به تغذيه اين افراد كه داراي اثرات ايمونولوژيكي مي باشند، مانند آرژنين، گلوتامين، نوكلئوتيدها و اسيدهاي چرب امگاـ3 كه نقش مهمي در تنظيم فعاليت هاي سيستم ايمني دارند و افزايش دهنده قواي ايمني مي باشند. استفاده از گاواژ پر پروتئين غني شده با آرژنين، آنتي اكسيدان ها و فيبر باعث كاهش عفونت هاي ناشي از كاتتر نسبت به گاواژهاي پر پروتئين معمولي در بيماران بستري در ICU شده است. همچنين استفاده از فرمولاهاي تقويت كننده سيستم ايمني كه حاوي آرژنين، m-RNA و امگا-3 هستند، باعث كاهش مرگ و مير بيماران سپتيك بستري در ICU شده است. منبع:نشريه دنياي تغذيه، شماره 91. /ج
#پزشکی#

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 608]