القسام...آن گونه که من شناختم

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

القسام...آن گونه که من شناختم گفت و گو با هثم حقي، کارگردان سرشناس سوري درآمد هنرمندان نقش بسزايي در معرفي انقلاب هاي اصيل مردمي و چهره هاي انقلابي و گمنام تاريخ دارند، و هنر ابزاري است که به وسيله آن مي توان آگاهي و شناخت را در جامعه گسترش داد .هيثم حقي يکي از معدود هنرمندان متعهد سوريه است که افزون بر کارگرداني سريال عزالدين القسام، ده ها سريال ارزشمند تاريخي کارگرداني کرده است. او در این گفت و گو احساسات خود را درباره دستاوردهاي موفقيت آميز توليد اين سريال کم نظير تاريخي بيان داشته که با هم مي خوانيم: علاقمند هستیم از انگيزه و جزئيات موافقت تان با کارگرداني سريال تلويزيوني عزالدين القسام آگاهي يابیم؟ در حقيقت من از بسياري از شخصيت هاي تاريخي جهان اسلام و شخصيت هاي انقلابي معاصر شناخت دارم و درباره تعدادي از آنان فيلم و سريال هاي تلويزيوني کارگرداني و توليد کرده ام. از چند دهه پيش از زندگي سراسر جهاد و مبارزه شيخ مجاهد شهيد عزالدين القسام که در سوريه تولد يافت و در فلسطين به شهادت رسيد مطالعاتي انجام داده بودم. به همين دليل آرزو داشتم يک کار هنري که شايسته اين شخصيت گرانمايه باشد انجام دهم. شهيد القسام را چگونه يافتيد؟ از طريق مطالعات و پژوهش هايي که درباره اين شهيد انجام داده ام او را مردي شجاع و سازش ناپذير يافتم که براي احقاق حقوق مردم از هيچ کسي و از هيچ چيزي ترس نداشت و به اصول و باورهاي خود پايبند بود. اينگونه نبود که در خانه بنشيند و تئوري و شعار بدهد و مردم را به خيابان بکشاند تا قرباني شعارها و ديدگاه هاي او شوند و آنگاه او را در مسند قدرت بنشيند و بر مردم حکومت کند. شهيد القسام يک رهبر واقعي بود که در پيشاپيش مردم حرکت کرد و زودتر از نيروهاي مجاهد گروه خود به شهادت رسيد. سناريوي اين سريال را چه کسي نوشت؟ سناريوي سريال عزالدين القسام را استاد احمد دحبور نوشت. او اطلاعات فراواني از يک مرحله تاريخي سرنوشت ساز که شهيد القسام در آن مي زيسته جمع آوري کرد. دقيق ترين جزئيات زندگي القسام و مجاهدان همرزم او را در مصادر و منابع گوناگون جستجو کرد. هيچ اطلاعاتي را از قلم نيانداخت . به ديدار مردان بزرگسالي که معاصر شيح شهيد و انقلاب او بودند شتافت. پس از تکيل سناريو و مطالعه ابعاد اين داستان از جنبه هاي مختلف، آن را بهترين ماده خام براي تدوين يک سريال دراماتيک يافتم، و با همکاري نويسنده و با مشورت باآقاي حسن عويتي کارگردان تآتر و نمايشنامه نويس سوري، تدوين اين سناريو را به اتمام رساندم. کار تهيه اين سريال را چه کسي برعهده گرفت و بودجه آن از چه منابعي تأمين شد؟ بودجه توليد اين سريال را سازمان آزادي بخش فلسطين و دولت قطر برعهده گرفتند. هنگامي که به اداره تبليغات فرهنگي سازمان آزادي بخش فلسطين مراجعه کردم و سناريوي اين سريال را پيشنهاد نمودم و مسئولان آن سازمان موافقت شان با اختصاص نيمي از بودجه آن اعلام کردند، خوشحالي سراسر وجودم را فرا گرفت. در پي انتشار خبر توليد اين سريال در مطبوعات، نهادهاي گوناگوني از جمله تلويزيون قطر و تلويزيون سوريه با من تماس گرفته و پشتيباني مالي و تدارکاتي و لجستيگي خود را براي آغاز توليد اعلام کردند. البته شروط مطلوب براي موفقيت اين کار بزرگ همواره ذهن مرا دغدغه مي کرد. ولي به هر حال کوشيدم چهره واقعي شيخ شهيد عزالدين القسام را صادقانه و صحيح آنگونه که بوده به افکار عمومي منتقل نمايم. آغاز توليد را از چه سالي آغاز کرديد؟ پيش از آغاز توليد، کار بررسي سناريو را در سال 1980به طور جمعي آغاز کردم که اين کار حدود 9ماه طول کشيد. در بررسي سناريو سعي کردم با رعايت امانت داري و اخلاص در کار واقعيت هاي تاريخي آن مرحله را به نمايش بگذارم . گمان کنم ديدگاه ها و آينده نگري شيخ عزالدين القسام به من کمک کرد تا رويدادهاي تاريخي آن مرحله را آنگونه که بوده بازنگري کنم. به طور مثال مواضع اصولي او نسبت به استعمارگران انگليسي و صهيونيست هاي غاصب، و انتقادات تلخ و دردناک او از سازشکاران عرب و کساني که به پابوسي انگليسي ها مي رفتند به من انگيزه داد تا صحنه هاي پويا و گويايي از منتقدان معاهده کمب ديويد و منتقدان صلح با رژيم صهيونيستي ارائه دهم. در اين سناريو همچنين ديدگاه هاي طرفداران عمليات مسلحانه را به تصوير کشاندم. زيرا شهيد القسام به روشني به نبرد مسلحانه اعتقاد داشته است. پس از بررسي و تکميل طرح سناريو، کار آماده سازي تصوير برداري را آغاز کردم. مهم ترين مشکلي که در آن مرحله با آن مواجه شدم. يافتن هنرمند مناسبي براي ايفاي نقش شيخ عزالدين القسام بود. با وجودي که اسعد فضه هنرمند توانمند سوري را براي ايفاي اين نقش انتخاب کرده بودم، باز هم از اين نگران بودم که آيا اين هنرمند برجسته مي تواند نقش القسام را به خوبي ايفا کند . بيم داشتم که اسعد فضه نتواند ماهيت انقلابي، پرخاشگرانه ، بلاغت القسام و مهارت او را در زمينه سازماندهي و سازندگي انسان هاي انقلابي به نمايش بگذارد. دراين ميان نگراني اسعد فضه هم کمتر از نگراني من نبود. او نيز چند ماه وقت خود را به بررسي شخصيت القسام اختصاص داد و به همين منظور با تعدادي از روحانيون و علماي دين و ائمه مساجد ديدار کرد تا شيوه سخنوري و ارتباط با مردم را از آنان بياموزد. اسعد فضه به اسناد و منابع موجود درباره مبارزات شهيد القسام مراجعه کرد . همه اين تلاش ها به اين خاطر بود تا بتواند چهره اين شخصيت و اين شهيد بزرگ را به نحو مطلوب نمايش دهد. امروز که به سريال شهيد عزالدين القسام نگاه مي کنم، احساس مي کنم که اسعد فضه براي معرفي چهره واقعي شهيد القسام چه بار سنگيني بر دوش داشته است . او نقش القسام را مخلصانه ادا کرده است. همه اينها نشان مي دهد که اين شيخ جليل القدرعزالدين القسام به رغم گذشت سال هاي طولاني از شهادتش او همچنان در دل هاي آزادي خواهان تأثير دارد. من نمي دانم که آيا روح پاک و عطر آگين القسام در همه مراحل تهيه سريال بالاي سرمان بوده يا اينکه بازماندگان مراحل جهادگرانه او الهام بخش ما بوده اند. به هر حال سناريست، کارگردان، تهيه کنندگان و هنرمندان دست به دست هم دادند و اين اثر به يادماندي و در عين حال سخت و دشوار را توليد کردند. اين نکته نيز فراموش نکنم که هنگام ضبط تصاوير اين سريال شور و شوق بي نظيري سراسر وجودمان را فراگرفته بود. چه انگيزه اي موجب شد اين سريال را توليد کنيد؟ با توجه به اهميت آرمان فلسطين براي ملت هاي مسلمان قيام القسام، را از لحظه ورود ايشان به فلسطين تا شهادت او در سال 1935سوژه ي مناسبي يافتيم تا بدين وسيله ابعاد توطئه هاي دولت انگليس و صهيونيسم جهاني را در خاور ميانه شرح دهيم. در بررسي زندگي شيخ شهيد به اين نتيجه رسيدم که ملت هاي مسلمان منطقه صرفنظر از اختلافات مذهبي و گرايش هاي سياسي شان همگي مخالف پيمان شوم انگليسي ها با صهيونيسم بوده و هستند و القسام زود هنگام ابعاد خطر اين پيمان را شناخته بود. او همچنين در برابر مسيحيان فلسطين ابراز دوستي کرد و آنان را با مشارکت در مبارزه مسلحانه بر ضد دشمنان اين سرزمين فراخواند. افزون بر آن مليت هاي سوري، مصري، مغربي و فلسطيني در جنبش انقلابي او حضور داشتند و هيچ تفاوتي ميان شان وجود نداشت. القسام در همان حال بر ضد سازشکاران محلي که با انگليسي ها همکاري مي کردند، ايستاد و بي طرفي آنان را به شدت نکوهش کرد. زيرا سازشکاران از نداشتن نگرش روشن و آگاهانه و دشمن شناسي واقعي رنج مي برده و همواره عامل ناکامي و سردرگمي قضيه فلسطين بوده اند. شهيد القسام در زمينه رويارويي با سازشکاران به نوعي با حزب الاستقلال روابط دوستانه برقرار کرده بود و اعضا و هواداران اين حزب را همواره به شرکت در جهاد و عمليات مسلحانه فرا مي خواند. با وجودي که تريبون مسجد جامع الاستقلال پايگاه اطلاع رساني و جهادي حرکت شيخ عزالدين القسام را تشکيل مي داد، ولي سازمان سري و دقيقي که از جوانان مجاهد تشکيل داده بود او را براي آغاز نبرد هم زمان با اشغال گران انگليسي و يهوديان مهاجر رهنمون ساخت . او ضمن ايجاد يک سازمان قوي و نفوذ ناپذير ، توانست امکانات مالي و تسليحاتي براي اين سازمان را فراهم کند. چنانچه اسناد و منابع تاريخي قيام القسام را بازنگري کنيد، راهکار انقلابي، توان سازماندهي، رعايت پنهان کاري، بلاغت و سخنوري ايشان، شما را شگفت زده مي کند. او همواره اين حديث شريف را به زبان مي آورد که «در همه کارها پنهان کاري را رعايت کنيد». در مراحل توليد اين سريال به طور مشروح درباره جبهه مشترک دشمنان القسام متشکل از انگليسي ها و صهيونيست هاي افراطي و ميانه رو بحث کردم و نشان دادم که اختلافات سياسي و تفاوت ديدگاه هاي عوامل تشکيل دهنده اين جبهه ظاهري است، و همه آنها در غصب سرزمين و غارت و کشتار ملت هاي منطقه متحد و يکپارچه هستند. همچنين به ماهيت پليد خيانت کاران عرب که با دشمن همکاري مي کرده اند اشاره کردم. در اين زمينه احمد بيگ را عامل و همکار اشغالگران انگليسي معرفي کردم که راه خيانت به ميهن و همکاري با صهيونيست ها را ادامه داد. براي آغاز کار فيلمبرداري با چه مشکلاتي مواجه بوديد؟ مشکل اصلي مان اين بود که توليد چنين سريالي براي تلويزيون هاي کشورهاي عربي يک کار استثنايي و نامتعارف بوده است. زيرا اين کار به صحنه هاي فراواني از تظاهرات و زد و خورد و اعتصابات و اعتراضات گسترده نياز داشت. مشکل دوم فراخواني هر چه بيشتر هنرمندان نقش اول و دوم بود. براي اينکه حق شهيد القسام و يارانش را خوب ادا کرده باشم، بهترين هنرمندان را گزينش کردم. در هر حال با امکانات محدود کار فيلمبرداري را آغاز کردم. به مدت 51روز در داخل استوديو فيلمبرداري شد. فيلمبرداري در برخي شهرها و روستاهاي سوريه حدود يکماه طول کشيد. گروه به طور شبانه روزي کار مي کرد تا سريال را در موعد مقرر تحويل تهيه کنندگان دهد. تلويزيون قطر که نيمي از بودجه سريال را تأمين کرده بود تصميم داشت در اولين ماه مبارک رمضان آن را پخش کند. به شما بگويم که گروه هنگام فيلمبرداري به هيچ وجه احساس خستگي نکرد، و من اين سريال را بهترين کار هنري ام مي دانم. فراموش نکنم که تلويزيون سوريه و بسياري از ادارات دولتي و نظامي به ما کمک کردند. بندر لاذقيه همه امکاناتش را در اختيارمان قرار داد تا صحنه هاي بندر حيفا را در آن ضبط کنيم. استانداري طرطوس بازارشهررا دراختيارمان گذاشت تا صحنه هاي بندر حيفا را در آن ضبط کنيم. وزارت دفاع انواع امکانات نظامي از قبيل سلاح هاي فرسوده و مواد منفجره تقديم کرد. در توليد سريال شهيد عزالدين القسام بهترين هنرمندان و فيلمبرداران و مهندسان سوري، فلسطيني، مصري و قطري شرکت داشتند و توانستند يک اثر هنري درشأن اين مجاهد قهرمان ارائه دهند. از توليد و پخش اين سريال حدود 25سال گذشته است . اکنون چه احساسي نسبت به شهيد القسام داريد؟ در داستان و سرگذشت شهيد عزالدين القسام آنچه پيش از همه مرا شگفت زده کرده اين است که قيام سراسري ملت فلسطين(1936-1939)از مراسم تشييع پيکر او آغاز و به نام قيام و انقلاب القسام ناميده شد. با وجودي که القسام حدود 3ماه پيش از آغاز انقلاب به شهادت رسيد ولي حضور معنوي ايشان در اين انقلاب چشمگير بود. امروز نيز نام شهيد شيخ عزالدين القسام در مبارزات خستگي ناپذير ملت فلسطين حضور دارد و در وجدان نسل هاي آينده نيز حضور خواهد داشت. نمي دانم با ساخت اين سريال توانستم حق اين شهيد بزرگ را بخوبي ادا کنم يا نه . ولي به هر حال کوشيدم تا جايي که امکانات فراهم بود انديشه و راهکار او را به تصوير بکشانم. اگر در حق ايشان کوتاهي کرده ام از محضرشان عذرخواهي مي کنم. من مطمئن هستم که نويسندگان و هنرمندان بسياري در آينده درباره زندگي اين شخصيت بزرگ آثار هنري فراواني توليد خواهند کرد. منبع:ماهنامه شاهد یاران، شماره 55
#فرهنگ و هنر#

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 503]