سير انديشه هاي ماريوبوتا

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

سير انديشه هاي ماريوبوتا نويسنده: مهندس آرزو بهزاد بهبهاني (1) چکيده يکي از مباحث مهم معماري معاصر غرب، معماري پست مدرن است. از آن جا که معيارهاي اين سبک از معماري، براساس توجه به انسان و برآوردن نيازها و خواسته هاي او شکل گرفته است، درنگي در اين مبحث و مطالعه در مورد معماران مربوط به اين سبک درخور اهميت است. يکي از معماران اين سبک «ماريوبوتا» است. از آن جا که وي دنباله روي معماراني چون «لوکوربوزيه» و «لويي کان» مي باشد، صرفاً تعصب خاصي بر روي معماري پست مدرن ندارد و به معماري مدرن نيز توجه دارد. بارزترين الگوي کارهاي بوتا، معماري «رومانسک» مي باشد. او از نمادها و عناصر سنتي با مصالح جديد و به صورت غير مستقيم استفاده مي کند. از مشخصه هاي اصلي کارهاي او دقت در سايت و توپوگرافي زمين، حساسيت به زمينه گرايي، توجه به ساده گرايي، گرايش به فرم هاي هندسي، تاکيد بر مهارت هاي حرفه اي در اجرا و استفاده از ديوارهاي سنگين و قطور به عنوان سبک مخصوص وي، مي باشد. کارهاي ماريو بوتا را مي توان در هفت دسته ي خانه هاي شخصي، مجتمع هاي مسکوني، ساختمان هاي مذهبي، ساختمان هاي اداري، ساختمان هاي عمومي، پروژه هاي طراحي شهري و طراحي ها تقسيم بندي کرد، که در اين مقاله با بررسي کامل هر يک از دسته بندي هاي فوق و سير انديشه هاي وي مي توان نتيجه گيري کرد که علي رغم آن که او سبک هاي کلاسيک، مدرن و پست مدرن را مدنظر داشته است، کار حرفه اي اش همچنان يکدست و يکپارچه باقي مانده است. کليد واژه ها: ماريو بوتا، پست مدرن، زمينه گرايي، تضاد. مقدمه معماري پست مدرن آغازگر جنبش پست مدرن در معماري، شاگرد لويي کان به نام «رابرت ونتوري» بود. او در سال 1966 م. در کتابي به نام «پيچيدگي و تضاد در معماري» اصول فلسفي و فن مدارانه ي معماري مدرن را زير سوال برد و به جاي آن، خواهان توجه به ويژگي هاي انساني و يک معماري «انسان مدار» گرديد. وي سبک «بين المللي» را کاملاً مردود مي داند و به جاي آن، معتقد به «زمينه گرايي» مي باشد. يعني هر بنايي بايد بر اساس زمينه هاي فرهنگي، اجتماعي، تاريخي، کالبدي و شرايط ويژه ي سايت طراحي و اجرا گردد؛ که مي توان آن را «سبک محلي يا بومي» نام نهاد. « دراکثرکارهاي معماري پست مدرن مشاهده مي شود که آن ها تلاش دارند تا از نشانه ها و نمادهايي استفاده کنند که در هر منطقه مشخص کننده ي نوع کاربري آن ساختمان است.» (2) مدرنيست ها معماري را يک مسأله ي تکنولوژيک مي دانستند. تکنولوژي يک خصوصيت عام دارد و در سرتاسر جهان از قواعد و اصولي يکسان تبعيت مي کند. ولي پست مدرنيست ها به معماري يک نگرش فرهنگي دارند و فرهنگ در هر منطقه اي، متفاوت با ديگر مناطق است. «به طور کلي پنج خصوصيت عام و مرتبط با يکديگر را مي توان در گرايش هاي متنوعِ پست مدرن تشخيص داد: التقاط گرايي، زمينه گرايي، کثرت گرايي، خودآگاهي، فردگرايي.» (3) توجه به کثرت گرايي شايد تنها چيزي ست که در جنبش پست مدرن را متحد و منسجم مي کند و نيز چيزي ست که اين سنت را به عنوان ابداعي غربي معرفي مي کند. به معماري پست مدرن «معماري پاپ» يا «معماري مردمي» هم مي گويند، چرا که در اين معماري از احجام، تزيينات و رنگ هايي عامه پسند و جالب توجه براي عموم استفاده مي شود؛ بر خلاف معماري مدرن که تنها قشر روشنفکر مي تواند دريافت کننده ي معاني و مفاهيم انتزاعي آن باشد. معماري پست مدرن تأثير بسيار گسترده اي در سطح جهاني داشت و تا نيمه ي دهه ي هشتاد ميلادي به عنوان معماري فراگير مطرح بود از خصوصيات شاخص معماري پست مدرن اين است که فرهنگ ها و زمان را با هم مي آميزد؛ گذشته، حال وآينده را به عنوان زنجيره اي تکاملي در مي آورد و با ويژگي هاي انحصاري (مهم نبودن و برتر نبودن يکي برديگري) مبارزه مي کند. اين ها دستاوردهاي معماري و شهرسازي پست مدرنيسم هستند. (3) در اين نوشتار هدف آن است که به بررسي سير انديشه ها و خصوصيات کارهاي ماريوبوتا که از معماران پست مدرن اروپاست، بپردازيم. زندگي نامه ماريوبوتا، معاصر معماري که اکنون در کشور سوييس زندگي مي کند، در ماه آوريل سال 1943 م. در شهر مندريسيو در سوييس به دنيا آمد. او دوران ابتدايي و متوسط خود را در کشور سوييس سپري کرد. او هيچ علاقه اي به رفتن به مدرسه نداشته است. در سن 15 سالگي مدرسه را ترک کرد و به عنوان يک صنعتگر در دفتر معماري «کارلوني» و «کارمنيش» در «لوگانو» سوييس مشغول به کار شد و به اين نتيجه رسيد که استعداد او در طراحي مي تواند او را در رشته ي معماري موفق کند. در سال 1961، بوتا آن دفتر معماري را به منظور تحصيل در دانشکده ي هنر ميلان ايتاليا ترک کرد. پس به ونيز رفت و در دانشکده ي معماري آن جا ادامه ي تحصيل داد. در طول اين دوره ي تحصيلي او با سه معمار بزرگ در ارتباط بود: «لوکوربوزيه» (1965)، «لويي کان» (1969) و «کارلواسکارپا» که يکي از استادان وي در دانشگاه بود. افکار و انديشه هاي او با کسب تجارت عملي در دفتر «لوکوربوزيه»، و در آشنايي با «لويي کان» شکل گرفته است، که در اين جا اشاره ي کوتاهي به اين دو معمار مي کنيم. «لوکوربوزيه» از معماران مدرن متعالي به شمار مي رود. او در طي فعاليت حرفه اي خود، استفاده از يکي از شاخص ترين مصالح ساختماني مدرن يعني بتن را به نهايت زيبايي رساند و کارهاي وي مورد تقليد جهاني قرار گرفت. او عقيده داشت که معماري «ماشيني ست براي زندگي»؛ اما اين نه به مفهوم بهره برداري از کم ترين فضاي زندگي، بلکه به مفهوم رعايت مسأله ي مردم گرايي در طرح مسأله بود. از نظر لوکوربوزيه حرفه ي معماري مي تواند به جامعه کمک کند و اين چيزي ست که وي علاوه بر علاقه مدرن به ماريوبوتا آموخت. «لويي کان» را مي توان حلقه ي بين مدرن و پست مدرن دانست، زيرا او همواره در کارهايش نيم نگاهي به گذشته داشته است و از عناصر تاريخي در کارهايش استفاده مي کرده است. او در کارهايش سنت و تاريخ را رد نمي کند، ولي آن ها را با نيازهاي زمان معاصر تطبيق مي دهد. از خصوصيات کارهاي «کان»، معماري نمادينِ آجري فاقد پوشش هاي آرايشي، پلان محکم هندسي، صراحت و سادگي، شفافيت، احجام منشوري، ساختار نمايان اسکلت بندي، وفاداري عميق به زمينه ي الگوشناسي معماري گذشته و نمادگرايي مي باشد. او شيوه ي سبک جهاني ار منسوخ مي دانست. مهم ترين نمودهاي سبک او در پست مدرنيسم و از سويي در معماري راسيوناليسم تظاهر کرد. معماراني همچون ماريوبوتا، طرف داري و حساسيت خاصي نسبت به معماري راسيوناليسم داشتند. راسيوناليسم «راسيوناليسم» جنبشي بود در معماري نيمه ي اول قرن بيستم که از سوي «آلدوراسي» شکل گرفت و به روشي راسيونال (عقلي) راه حل هايي موجه و قابل اجرا در مسائل طراحي و نظام ساختاري منطقي شهرها و الگوشناسي معماري تدوين کرد که از يک سو چشم انداز جنبش عملکردگرايي (فونکسيوناليسم) را داشت، و از سويي ديگر از لحاظ ديدگاه هاي فلسفي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و روش هاي ساختاري، در گستره ي وسيع تري قرار گرفت. مباني نظري روشنفکرانه ي معماري راسيوناسيم به سنت گرايي بسيار کهن بر مي گشت. اين جنبش در زمينه هاي معماري، شهرسازي و در محدوده ي ملي و جهاني بود. (4) در کل، آنچه ماريوبوتا از کار در کنار لويي کان آموخت، آن است که نور، سکوت و خاطره، اساسي ترين و لازم ترين عناصر در معماري هستند. با آن که ماريوبوتا علاقه ي زيادي به رمانسک و معماري هاي پيشين داشته است و هميشه به دنبال رجوع به ارزش هاي بنيادين در اين نوع معماري ها بوده است، عميقاً طرف دار جنبش مدرن نيز مي باشد. او معتقد است کساني که جنبش مدرن را پايه گذاري کرده اند، ارزش هايي را که وي امروزه درباره ي معماري در سر دارد، دنبال مي کرده اند. به گفته ي او: «معماري هنر سامان دهي فضا» است. او باور دارد که با توجه به ارزش هاي بنيادي و لازم، مي توان باعث پيشرفت مدرنيته شد؛ همان گونه که افرادي همچون لوکوربوزيه، آلوارآلتو و لويي کان تصور مي کردند. واکنش آن ها در جامعه ي صنعتي آن بود که به نيازهاي اساسي مردم پاسخ گو باشند. لوکوربوزيه از معدود افرادي ست که به اين ارزش ها و نيازها اهميت داده و آن ها را درک کرده است. بوتا مي گويد: «در معماري مدرن ميراثي که مرا به خود جلب مي کند، اين است که چگونه بناهاي ساخته شده، به نيازهاي روز مردم پاسخ گو هستند.» ماريوبوتا با اعتقادي راسخ براي معمار نقشي سرنوشت ساز قائل مي باشد و در ارتباط با ايجاد فضا و مکان، وي را تنها مفسر تاريخ و مفسر تغييرات معماري منظر پيرامون مي داند و مهم تر از همه، او را قادر به بيان خلاصه ي خاطرات قديمي و تجارب جديد مي داند. «در بيش تر کارهاي بوتا شاهد مطرح شدن بحث تضاد هستيم که اگر آگاهانه باشد، از پيچيده ترين مباحث معماري ست و نشان از شهامت و صداقت او دارد و ارزش اين تضاد با شناخت محيط اطراف و مصالح بوم آورد و فرم دو چندان مي گردد.» (5) بوتا: «آنچه من از آن حمايت مي کنم، اين ايده است که معماري بايد متفاوت و مجزا از طبيعت باشد. فرم هاي پايه و هندسي به من کمک مي کنند تا بر اين تفاوت ودليل تفاوت آن با طبيعت تأکيد کنم.» او معتقد است که کانسپت «معماري ارگانيک» به دليل هماهنگي کامل با طبيعت، باعث سردرگمي در درک طبيعت شده است. از نظر او وجود تضاد در دست ساخته هاي انسان و طبيعت باعث درک بيش تر و بهتر طبيعت مي شود: «اگر طبيعت وجود نداشته باشد، آنگاه فرهنگ هم وجود نخواهد داشت.» او با اشاره به اين نکته که قصرها و برج هاي کليساها کارهايي بوده که توسط انسان شکل گرفته اند و تاکنون باقي مانده اند، اظهار مي کند که «يادماني بودن و هندسه اي که من به دنبال آن هستم، همه براساس اين يافته ي من مي باشد و اين در ذهن من يک سبک نيست، بلکه نوعي زبان معماري است.» کارهاي وي داراي زباني گويا هستند که وي را در جايگاهي ويژه براي بيان و توصيفي نو از هر چيز قرار مي دهند. وجود شرايط متنوع در هر منطقه و پس از آن شرايطي که دال بر توانايي معمار براي تفسير پيام ها و تقاضاي يک مجموعه است، زبانِ به کار رفته را در عين سادگي در کارهايش قوي تر ساخته است. توجه کلي کارهاي بوتا براي اشاره به «توقف و يک لحظه آرامش» است، که به وسيله ي خلق فضاهاي خالي مدبرانه به عنوان عناصر واسط، غنابخش و دعوت کننده، همچنين استفاده از احجام خالص، ترکيبات هندسي متنوع، معماري گويا وقدرتمند، استفاده از مصالحي چون آجر و گه گاه سنگ و بلوک سيماني، درون گرايي منبعث از شخصيت ذاتي وي، ابتکار و نوآوري، انسجام فوق العاده ي فکري و اعتقادات راسخ، اين حس و خصوصيت را در کارهايش ايجاد مي کند. بسياري از معماران درباره ي امکان ارائه ي اشکال ملموس با آرمان هاي خارجي ترديد داشتند، ولي ماريوبوتا آن ها را با سادگي و خلوص بدون ايجاد مشکل، در عين سازش کامل با شهرنشيني به ما ارائه کرده است. او تاکنون اسکيس هاي بي شماري داشته که از ميان همين اسکيس ها مي توان به حساسيت وي براي ساخت و تکميل هر ساختماني پي بُرد. زيرا که از ابتداي شروع هر پروژه، وي ساختاري واقعي در ذهن خود داشته است. او با اعتقاد به اين نکته که در آينده مي تواند به ايده ي خود جامعه ي عمل بپوشاند، به کارهاي خود غنا بخشيده است. بوتا به عنوان يک هنرمند حرفه اي، از ميان تمام فن آوري هاي کارهاي علميِ موجود امروزه، آن هايي را بر مي گزيده که بيش تر قابليت پايايي دارند و داراي کيفيتي بالا هستند و در آن واحد مي توان روي نوع معماري قديمي آن ها با اشکال جديد سرمايه گذاري کرد و مي توان مصالح ساده اي چون آجر، سنگ و بلوک هاي کوچک سيماني را دوباره احيا کرد. به واسطه ي چنين مصالحي، بوتا سعي در ارائه ي مطلوب کارهايش دارد و روشي را در پيش مي گيرد که طي آن پتانسيل ترکيبي اين مصالح را مورد آزمايش مداوم قرار مي دهد؛ مصالحي که مطيعانه تسليم طرح هستند و درون بافت هايي متغير قرار مي گيرند که همواره جديد مي باشند. با اين که ماريوبوتا يکي از معماران پست مدرن به شمار مي آيد و پست مدرنيست ها هم توجه فراواني به نمادها دارند، او به اشاره ي مستقيم به نمادها و سمبل ها اعتقادي ندارد. «او يکي از اعضاي مهم مکتب «تيستير» بود. اين کتب درصدد تلفيق نوعقل گرايي ايتاليايي با رسومات ناحيه و محلي برآمده بود؛ روشي سوييسي که با حفظ دستاوردهاي ملي از تأثيرات خارجي نيز استقبال مي کرد.» (3) و در واقع تلفيقي از نوعي عقل گرايي (راسيوناليسم) و زمينه گرايي بوده است. ماريوبوتا تأکيد بسياري به ارزش هاي شهري دارد. در جايي ساختمانش را کاملاً متضاد با ساختمان هاي اطرافش مي سازد، مانند موزه ي هنرهاي مدرن، و در جايي هماهنگ با محيط اطرافش، مانند ورودي موزه اي که در نزديکي رودخانه ي راين ساخته است. او از يک مسير عبوري طولاني و منحني شکل که از جنس شيشه است و از بنا بيرون زده است، براي معرفي رودخانه ي راين که در همان نزديکي ست، استفاده کرده است. موضوع طراحي شهري موضوعي ست که مکرراً در کارهاي ماريوبوتا مشاهده مي شود. در هر جايي که باشد، او براي در نظر گرفتن محيط و ساختمان هاي اطرافش تلاش مي کند و اين توجه زياد او را به موضوع «زمينه گرايي» نشان مي دهد. زمينه گرايي به عنوان نخستين زمينه ي اصوليِ مشترک پست مدرنيست ها مطرح است. ديدگاه معماري زمينه گرا آن است که اصول زيبايي خاصي که توسط گروه ها مطرح مي شد، بايد تابع هدف بزرگ ترو عالي تر، يعني خلق سيماي شهري مطلوب باشد؛ به طوري که بدون توجه به اصول حاصل از زيبايي شناختي جديد، معماري مدرن به شکلي سازگار با معمماري قديم تلفيق شده باشد. برنت سي برولين معتقد است: «با بررسي سيماي شهري پيش مدرن من معتقدم که سبک هاي معماري، تحت عنوان هر سبکي، مي توانند بدون از دست دادن ويژگي هاي خود با زمينه ي موجود همگوني مطلوبي ايجاد کنند.» به طور مشخص هميشه مشکل توافق در مورد سازگاري يا ناسازگاري با زمينه وجود دارد. اين مشکل به خصوص با اين حقيقت که گاه تضاد يک ساختمان با محيط پيرامون آن امري مطلوب است، پيچيده تر مي شود. «معماري زمينه گرا» خواستار حفظ وضع موجود نبوده و مشوق حفظ و موميايي کردنِ شهرهاي قديمي نيز نمي باشد. باتوضيحاتِ داده شده، مي توان حساسيت به زمينه گرايي، توجه به ساده گرايي در انتخاب الگوهاي معماري، گرايش به فرم هاي هندسي و تأکيد بر مهارت هاي حرفه اي در اجرا را از مشخصه هاي اصلي کار ماريوبوتا برشمرد. همچنين، مي توان گفت با اين که او توجه بسياري به واقعيات مربوط به ساخت و ساز دارد بر اين موضوع تأکيد دارد که معماري بايد خود را با شرايط مربوط به هر پروژه وفق دهد، ديوارهاي سنگين او تأکيد براين امر دارند که سبک معماري او از شروع کار حرفه اي اش تا به حال يکدست و يکپارچه بوده است. تقسيم بندي کارهاي ماريوبوتا به طور کلي مي توان کارهاي ماريوبوتا را در هفت دسته ي عمده تقسيم بندي کرد: خانه هاي شخصي، مجتمع هاي مسکوني، ساختمان هاي مذهبي، ساختمان هاي اداري، ساختمان هاي عمومي، پروژه هاي طراحي شهري، طراحي ها. خانه هاي شخصي شهرت ماريوبوتا به عنوان معمار در ابتدا به خاطر ساخت خانه هاي خصوصي شکوهمندش بود که در بيش تر مواقع در تضاد با محيط اطرافش ساخته شده اند و داراي کمپوزيسيوني با هندسه ي قوي مي باشند که بعضي اوقات استحکام را نشان مي دهند. فرقي نمي کند که بنايي که ماريوبوتا طراحي مي کند، چه باشد؛ از خانه هاي خصوصي تا ساخت وسازهاي بزرگ تر، چيزي که او به آن اهميت مي دهد، هندسه است، به صورت دايره، مربع يا مستطيل. اين هندسه باعث مي شود که بر وضوح مقطع فرمي ساختمان ها در برابر محيط طبيعي پيرامونش تأکيد شود. او معتقد است که گذشتگان همواره با بهره گيري از فرم هاي خالص هندسي مانند مکعب، استوانه و مثلث متساوي الاضلاع نوعي تضاد با طبيعت را نشان داده و حضورشان را در طبيعت داراي شأن ساخته اند. بوتا در بسياري از کارهايش از فرم دايره اي و استوانه اي استفاده کرده است. به اعتقاد او فرم دايره، اصلي ترين فرم مي باشد و آن شکلي ست که بيش ترين سطح اشغال را با کم ترين محيط جداره به ما مي دهد. دايره يک فرم قوي ست که فقط يک مرکز دارد. مانند ساعت خورشيدي مي تواند نور خورشيد را در جهات مختلف در هر روز از سال دريافت کند. فرم دايره فرمي است که چه از بيرون و چه از داخل ديده شود، کاملاً واضح و قابل درک است. بوتا براين باور است که هندسه تمام مسائل را حل نمي کند، ولي اين اجازه را به معمار مي دهد که از افتادن در مسيري سردرگم کننده، درامان بماند. در طراحي خانه هاي شخصي، بوتا همانند کارهاي ديگرش توجه شاياني به سايت دارد. مناظر از داخل توسط خطوط ساده ي ديوارها، قوس ها و ستون ها شکل مي گيرند و ديده مي شوند. در هر يک از خانه هاي ساخته شده ي ماريوبوتا، فضاهاي اصلي بر اساس يک طرح هم خوان تنظيم شده که سادگي و نظم ساختار سنتي را تکرار مي کند. با افزودن فضاهاي بيروني فيلترکننده، شرايط جداسازي خارج و داخل منزل مشخص شده است و يک ويژگي عملکردي براي مجموعه ارائه شده است. گشودني هاي بزرگ، حفاظت شده و عقب کشيده در قالب پنجره ها و شکاف هاي کوچک که پيوستگي ديوارها را قطع مي کنند، تبديل به نقاط مناسب داراي امتياز مي شوند که از طريق آن ها مي توان فضاي بيروني را مشاهده کرد. اين ترسيم ارتباطات با نورگيرهاي سقفي و پيوستگي شان که غالباً ساختمان را از طول به بخش هايي تقسيم مي کند، تقويت مي شوند که نه تنها نوردهي دارند، بلکه وقوع وقايع طبيعي مانند باران، برف يا تگرگ را نشان مي دهد. عقب نشيني شيشه ي پنجره ها نيز به ما اجازه مي دهد تا ضخامت ديوارها را تحسين کنيم. روش نوردهي به داخل خانه معمولاً مستقيم نيست، بلکه از طريق رواق هايي با ارتفاع مضاعف که در دو نماي شمالي و جنوبي تعبيه شده اند و از بيرون از طريق گشودگي هاي بزرگي که چشم اندازي را شکل مي دهند، تأمين مي شود. در بعضي قسمت ها نور از بالاي نماي شمالي و جنوبي وارد شده و به شکل شيب دار به کف ايوان مي رسد و براي اتاق نشيمن تبديل به يک منبع بزرگ روشنايي با وسعت بيش تر مي شود. در اين روش، نواحي مختلف خانه در سطوح مختلف به سمت داخل وسعت پيدا مي کنند و به فضاي اتاق اضافه مي شوند. به طور کلي مي توان گفت که خانه هاي شخصي بوتا داراي اين خصوصيات هستند: - استفاده از نمادها و عناصر سنتي با مصالح جديد. - استفاده از بازشوها و نورگيرهايي که طبيعت را به داخل مي کشند. - استفاده از ايوان و گلخانه براي ايجاد يک اقليم و طبيعت کوچک در خانه. - ايجاد وحدت فضاييِ اتاق ها و فضاها حول يک فضاي تقسيم مشترک. - ايجاد ايوان با ارتفاع مضاعف براي کشاندن طبيعت به داخل خانه. مجتمع هاي مسکوني نخستين مجموعه ي آپارتمان هاي ماريوبوتا حاصل طرحي مي باشد که بيش از بقيه طرح هايش روي رد گسترش شهرها تأکيد دارد. در قسمت داخلي اين واحدها، شرايط سکونت نقشي نداشته، بلکه تنها در اصلاح پروژه به عنوان يک عنصراساسي از لحاظ کيفي و ويژگي کار شده است. با تأکيد بر سادگي ذاتي که ويژگي بلوک آپارتماني شهري مي باشد، تغييراتي جزئي ولي اساسي را مي يابيم که ساختمان به طور اجتناب ناپذيري به شهر و تاريخ گسترش آن و عوامل فرهنگي که نماياننده ي آن مي باشد، وارد مي سازد. احداث مجتمع هاي مسکوني او در واقع بازسازي روابط عملکردي بسيار حساس شهري و بازترکيبي ست که از رشد بي رويه ي شهر مي کاهد. در واقع کاري که صورت مي گيرد، ارائه ي تازه اي از ارتفاع و فضاسازي ميان ساختمان هايي مي باشد تا با ساختارهايي که جزئي از ميراث شهري هستند، مطابقت کند. در تمام اين مجتمع هاي مسکوني يک ميدان به عنوان فضاي دسترسي به ساختمان ها طراحي شده است. ساختمان هاي مذهبي با وجود هزاران مانع و شرط، ماريوبوتا به عنوان يک معمار، خود را فداکارانه در جهت تحريکات تبليغات مذهبي، مقيد ساخته است؛ نزاعي که وي آن را با استفاده از ابزار صحيح حرفه اي اش دنبال کرده و همواره خضوع و مهارت يک هنرمند را نشان مي دهد. بيش تر دانش معماري ماريوبوتا در زمينه ي اکلسياستيکال، به معناي مذهبي و کليسايي ست. او مي گويد: «90 درصد چيزهايي که ما از رمانسک و باروک مي دانيم و مشاهده مي کنيم، مربوط به بناهاي مذهبي مي باشند. من اعتقاد دارم که ريشه و عشق من به اين حرفه، از توجه به معماري دوران قرون وسطي، رمانسک و معماري اوليه مي باشد.» او در مورد ساختمان هاي مذهبي اش مي گويد: «من به پروژه به عنوان خانه اي براي خدا فکر مي کردم، در قالب خانه اي روحاني براي بشر.» (5) کليسا مکثي ايجاد مي کند، يک لحظه سکوت، فرصتي براي انعکاس و عبادت بشري که مواجه با تغييرات سريع و تناقض هاي شهرهاي مدرن روز است. کليسا يادآوري ست براي آشتي و پيوند دوباره ي ما با گذشته ي ارزشمند، «زماني که شهرهاي زيباي قديمي مان جديد بودند.» (5) بوتا معتقد است که معماري مي تواند در انسان احساس ايجاد کند. مثلاً معماري مي تواند حس روحانيت را با مفهوم سکوت به انسان القا کند. سکوت نيز زبان سنگ هاست. سکوت در جهان معماري مدرن بسيارکم يافت مي شود، ولي هنوز نيز مي توان آن را در سالن هاي کنسرت و کليساها يافت. وقتي که انسان وارد کليسا مي شود، بايد خود را در مرکز جهان ببيند. بيرون و درونِ آن بايد از هم متفاوت باشد و اين موضوع را از اهميتي که به ديوارها مي دهد و آن ها را ضخيم و سنگين با بتن و يا آجر مي سازد، مي توان درک کرد. او در اين مورد (ديوارها) جدا از معماري مدرن کار مي کند. همچنين در کليساهايش از سازه هايي استفاده کرده است که يادآور معماري گذشته مي باشند و ازآن ها الگو گرفته است. با اين که اين کليساها جايگاهي براي پرستش مي باشد، اين ساختمان ها حس مقدسي را القا مي کنند، که لزوماً مخصوص کاتوليک ها نيست. اين موضوع شايد به اين علت باشد که در اين بناها از اشکالي که مربوط به کليساهاست، به طور مستقيم استفاده نشده است. بوتا مي گويد: «من اعتقاد دارم که بسياري از جنبه هاي عملکردي معماري در واقع موقتي هستند. کار من روي کليساها به من کمک کرده است تا به ارزش هاي ضروري و پايه در معماري برگردم. سنگيني، نور، مصالح و فرم ارزش هايي هستند که ساخته شده اند تا يک رابطه ي گفتاري را با افراد برقرار کنند.» بوتا معتقد است که ساختن کليسا در واقع مقاومتي ست که در برابر فرهنگ هاي موقت و زودگذر، انجام مي گيرد. هر چيزي که لازم و ضروري نيست، بايد حذف شود و اين تفکري ست که او با چند تن از معماران معاصر مانند تادائوآندو و آلوارسيزا، در آن هم عقيده است و اين بيش تر مربوط به نظام اخلاقي مي شود تا نظامي زيبايي شناختي. ساختمان هاي اداري زماني که ماريوبوتا ساختماني را براي مردم طراحي مي کند که در آن کار مي کنند، به اين نکته توجهي خاص معطوف مي دارد که آيا در يک منطقه مهم از رشد و توسعه ي شهرهاي کنوني قرار دارد يا نه. در پروژه ي بوتا طراحي بانک براي حل پاره اي عملکردها از اهميت کم تري برخوردار بوده و آنچه براي او داراي ارزش بيش تري بوده، نه تنها ارتقاي کيفيت محيط شهري بلکه ارتباطي که اين بنا به عنوان يک عنصر عملکردي در شهر و در مقياسي فراتر ايجاد مي کند، مطرح بوده است. برخلاف ويژگي غير معمارانه اي که امروزه بيش تر براي ساختمان هاي اداري به کار مي رود و به عنوان فضايي براي جايگزيني عملکردها در بسياري از بناها جايگاهي موقتي دارد، بوتا يک ساختار عملکردي منسجم را پيشنهاد مي کند که بر اساس وضوح طرح و ساختاري جديد با روابط ميان قسمت هاي مجزا مي باشد. وضوح طرح در گشودگي هاي بزرگي که وي در داخل ساختمانش خلق کرده، نمايان شده و در آن ها رفتارها و ويژگي هاي کاربرد فضاها مشاهده مي شود. در تمامي پروژه ها تمايل به رد ويژگي محوريت و ايجاد نمايي مي باشد که حکايت ازحضور فضاي کاري در شهر دارد. بوتا خودش براي تمامي اين ساختمان ها سنگ انتخاب کرده تا به واسطه ي آن تصوير يک بناي تاريخي جديد را ايجاد کند که در آن پوسته ي شيشه و آلومينيومي اش ناپديد گشته تا پيوستگي سطوح پررا نشان دهد. ساختمان هاي عمومي پروژه هايي که ماريوبوتا براي ساختمان هاي عمومي طراحي کرده، بر مبناي اصول ساده تري شکل گرفته اند. او در طراحي اين فضاها بيش تر توجه به محيط طبيعي اطرافش دارد و سعي دارد که براي درک بهتر طبيعت و ملموس کردن آن ساختمانش را در تضاد با طبيعت بنا کند. با بررسي کارهاي بوتا پي مي بريم که در اظهارات بوتا هيچ گونه تناقضي وجود ندارد. مانند استقلال هر واحد با دسترسي مستقل و سازمان دهي داخلي که همواره با فضاي ارتباطي مرکزي متصل مي باشد و تمامي واحدها را به هم متصل مي سازد، و با هدف نوردهي فضا به صورت هاي مختلف از طريق گشودگي ها و جهت گيري هاي مختلف شکل گرفته است. اهداف بوتا همواره در راستاي خلق فضاهاي پرنور و غني بوده اند. پروژه هاي طراحي شهري هرگاه صحبت از پروژه هايي با مقياس شهري به ميان مي آيد، آنچه فوراً به ذهن خطور مي کند، تصاوير ساختمان هايي هستند که عملکرد و ويژگي آن ها به طور مستقيم باشهر و مقتضيات زمان گره خورده است. زماني که به مطالعه درکارهاي بوتا مي پردازيم و آن را با پروژه هاي شهري ديگر مقايسه مي کنيم، به بار معنايي متفاوتي پي مي بريم. طرح هاي وي در فضايي کاملاً آرام خلق شده اند که کاملاً به دور از تنش هاي حاصل از تمدن شهري مي باشد. تمامي طرح هايي که ماريوبوتا براي يک شهر ارائه داده، همواره به ترسيمات معمارانه توجه داشته اند. درمقياس هاي بزرگ شهري که براي سامان دهي عملکردهاي جديد بوده است، حتي به سايه هاي ظريف فضاها و بناها اهميت داده است. وي همچنين به تعريف عناصري که ايجاد ارتباط کرده و با متن ارتباط دارند، اهميت مي دهد. طراحي قسمت هاي جديد شهر نه تنها زاييده ي ارزش يابي روابط مرتبط با ماهيت تاريخي و شناخت شهر است، بلکه بر مبناي ايجاد روابط داخلي بر اساس عملکردهاي موجود مي باشد. بوتا از طريق طرح هايش معنايي به مکان بخشيده، گستردگي هاي جديدي ايجاد کرده و شهر را به واسطه ي گسترش هاي خاص غنا بخشيده است. مانند ايجاد رديف هايي از درختان، ساخت دژ منحني شکل که ميداني را تعريف مي کند يا دروازه ي بزرگ با رديفي از درختان که مسير ايستگاه و خط آهن را نشان مي دهد. درختان اجزايي ضروري در طرح هاي وي مي باشند، خواه هم راستايي مطرح شده را تقويت کنند و يا خاطره ي شهر مملو از درخت را يادآور شوند. با قرار دادن درختان در بالاي ساختمان ها که بر طبق نياز فيزيولوژيک مي باشد، منظره اي طبيعي خلق کرده که با تغييرات فاحشي در سطح، آن را در طراحي شهري گنجانيده است. يک معمار بيش ازآن که جدا کند، وحدت مي بخشد و در مواردي اين کار را به واسطه ي ايجاد فضاهاي خالي انجام مي دهد و توانايي خود را براي بيان نيازها و انتظارات جامعه ي معاصرش، به اثبات مي رساند. شهر و محدوده ي خارج از شهر در بسياري از طرح هاي بوتا به منزله ي ميراثي براي حفظ ارزش هاي به ارث رسيده در مکان مورد نظر مي باشند، حتي اگر عاري از خطوط راهنما باشد. نتيجه گيري در پايان، از مجموع مطالعاتي که بر روي شخصيت و کارها و تفکرات ماريوبوتا انجام گرفت، مي توان اين نتايج کلي را استنباط کرد: با آن که ماريوبوتا از معماران پست مدرن مي باشد و خصوصيات پست مدرنيسم در کارهايش مشاهده مي شود، معماري مدرن را رد نمي کند؛ بلکه به آن و عقايد معماران مدرن از جمله لوکوربوزيه ولويي کان اهميت بسيار مي دهد. پس مي توان نتيجه گرفت که ما در هر سبکي که کار مي کنيم، لزومي به رد سبک هاي ديگر نيست؛ بلکه مي توانيم از سبک هاي ديگر نيزالگو بگيريم و در کارهايمان استفاده کنيم. با توجه به عقيده ي ماريوبوتا که در جهت برطرف کردن نيازهاي مردم کار مي کند، ما نيز به عنوان معمار بايد سعي در برآوردن خواسته هاي افراد جامعه با استفاده از حرفه ي معماري داشته باشيم. با برداشتي که از عقايد ماريوبوتا به عمل آمد، مي توان اين نکته را در کارهاي معماري در نظر داشت که زمينه گرايي و توجه به محيط اطراف و فرهنگ افراد آن منطقه يکي از اصولي ترين پايه هايي ست که ما به عنوان يک طراح بايد در نظر داشته باشيم و آن ها را قبل از طراحي مورد مطالعه قرار دهيم. توجه به زمينه گرايي هميشه به معناي هماهنگي و همگوني با محيط اطراف نيست، بلکه گاهي تضاد با آن ها در صورتي که درست طراحي شود، مي تواند باعث غنا بخشيدن به کار و محيط اطرافش شود. پي نوشت ها : 1- دانشجوي کارشنارسي ارشد معماري، دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان [email protected] 2- قباديان، و مباني و مفاهيم در معماري معاصر غرب، انتشارات فرهنگ و معماري، 1382. 3- آهنگر، م. از رمانتيک تا کيهاني، سير تکامل سبک هاي معماري معاصر، انتشارات فن آوران، 1384. 4- لامپونياني، و دانشنامه ي قرن بيستم، مترجم: ضياء الدين جاويد، انتشارات امتداد، 1382. 5- پيتري، ا. ماريوبوتا (پروژه ها و آثار)، مترجم، مهرو سامره يي، انتشارات دانش نما، 1383. منابع: - افضلي، م. 1383، واژه نامه ي مهندسي عمران و معماري، انتشارات دانشيار. - آهنگر، م. 1384، از رمانتيک تا کيهاني، سير تکامل سبک هاي معماري معاصر، انتشارات فن آوران. - برولين، ب. 1383، معماري زمينه گرا، مترجم: راضيه رضازاده، انتشارات معماري - شهرسازي. - پيتري، ا. 1383، ماريوبوتا (پروژه ها و آثار)، مترجم: مهرو سامره يي، انتشارات دانش نما. - قباديان، و. 1382، مباني و مفاهيم در معماري معاصر غرب، انتشارات فرهنگ و معماري. - لامپونياني، و.1382، دانشنامه ي قرن بيستم، مترجم: ضياء الدين جاويد، انتشارات امتداد. -Jodidio.P.1999.Mario Botta. Taschen - Moffitt.D. "How Botta Builds". www.architectureworld.com - "Mario Botta". www.greatbuildings.com - "Mario Botta." www.wikipidia.com - "Mario Botta" . www.architecturewworld.com. منبع: نشريه دانش نما، شماره 176-178

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 621]