محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان میشوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826852447
بافت قدیم و عمارت های تاریخی کمیش تپه ( 1 )
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون: بافت قدیم و عمارت های تاریخی کمیش تپه ( 1 ) شهر پدیده ای تاریخی است و نمی تواند با پیشینه خود قطع ارتباط کند و بی شک بخش عظیمی از این تاریخ در بافت های تاریخی که مجموعه ای از آثار گرانبهای فرهنگی ،معماری و شهرسازی می باشند تجلی می یابد،که امروزه با ورود فرهنگ جدید شهرسازی می روند که به کلی از زمینه وسیمای شهر ها حذف شوند، مجموعه ای که در بردارنده هویت فرهنگی – تاریخی وسیر تحولات حیات مدنی هر سکونتگاه هستند. شهر کمیش تپه به عنوان یکی از شهرهای شهرستان ترکمن از جمله شهر های حاشیه خزرعلاوه بر هویت فرهنگی – تاریخی و سیر تحولات مدنی ،به دلیل مسائل خاص اقلیمی و طبیعی چند گانه ، موقعیت استقرار ،دلایل سیاسی استقرار و سپس دلایل اقتصادی توسعه ، دارای سیر تحول خاصی به لحاظ ساختار معماری و شهرسازی و موضوعات مرتبط با آن از جمله مسائل اجتماعی واقتصادی می باشد.بیشترین جلوه گری این تحولات در ناحیه تاریخی شهر،که در بردارنده نکات ظریف و مهمی است نمایان گشته است. محله ها و بافت های قدیمی شهرها، محصول ذوق و تجربة هزاره ها و نسلهایی است که سینه به سینه تجربه های ارزشمند و گرانبهای خود را منتقل کرده اند. در عصر ما، فروپاشی محله های قدیمی و روی آوری به بناها و ساختارهای جدید بصورت یک جنبش نو شهرها همه جا را فرا گرفته است. این تجددطلبی به مرور راه به جنون و آشفتگی می برد و محصول این رویکرد دیوانه وار در عصر ما، بناها و شهرهایی است که فاقد هویت بومی و فرهنگی مشخص می باشند و پیش از آنکه انس و الفتی با آدمی برقرار کنند باعث از خودبیگانگی و افسردگی انسان میشوند. به همین دلیل، انسان معاصر دریافته است که توجه به میراث غنی پیشینیان نه یک حرکت ارتجاعی، بلکه یک نیاز حیاتی است و نمی توان به آسانی دستاوردهای بشر در طول هزاره ها را از هم پاشاند و به مدرنیسم دیوانه وار دامن زد. احیاء محله ها و بافت های قدیمی شهرها که بصورت یک جنبش جهانی درآمده است واکنش طبیعی انسان معاصر در پاسخ به شتابزدگی و مدرنیسم افراطی سده های اخیر است و امروزه بر ماست تا با حسن تدبیر و مآل اندیشی لازم سعی در حفظ و نگهداری و مرمت فضای سنتی و تاریخی خود برآییم. اگر به نقشة جغرافیایی کشور عزیزمان ایران نظری بیافکنیم در شمالی ترین نقطة آن، و در منتهی الیه شمال غربی استان گلستان و به فاصلة ۵۵ کیلومتری شمال غرب شهر گرگان و در کرانة شرقی دریای خزر، در جوار آثار جزیره و شهر آبسکون و انتهای دیوار تاریخی قزل آلانگ( دیوار اسکندر) با تمام خاطره ها و فراز و نشیب های تاریخی خود، نام شهری توجه مان را به خود جلب میکند.که در دامن دشتی کاملاً هموار آرمیده است. نام این شهر تا چند دهة پیش در نامه های اداری و کتب جغرافیایی کمیش تپه به معنای "}تپة نقره " خوانده و نوشته می شد امّا از سال ۱۳۳۷ شمسی به بعد به عللی عنوان بی مسمّای گمیشان جای آنرا گرفته است. این شهر آثار تاریخی ارزشمندی را از دوره های مختلف در خود جای داده است، همة آنها حکایت از ذوق و قریحة مردمان آن دیار دارد. میراثی که خود بیانگر فلسفه و راز حیات و بقای انسانهایی است که در زمان خویش شکل یافته و بخش ویژه ای از فرهنگ ایران عزیز را در بر می گیرد. این آثار علاوه بر اهمیّت هنری می توانند زمینه ساز جلب گردشگران داخلی و خارجی باشد. امّا افسوس و صد افسوس که امروزه بسیاری از این آثار در حال ویرانی است و نیاز به مرمت و بازسازی دارد. امید است که این مختصر علاوه بر معرفی آثار و بناهای مذکور برای گردشگران یادآور توجه هر بیشتر جوانان آن دیار خصوصاً مسئولان فرهنگی منطقه به اهمیت و حفظ و نگهداری آن گردد. در اینجا از میان آثار و عمارتهای تاریخی مختلف منطقه به شـرح چند بنای معروف آن می پردازیم. پیشینه ی ظهور و شکل گیری این شهر به سالها پیش بر می گردد. با تشکل دو آبادی که پس از مدتی به یکدیگر پیوسته و ترکیب واحدی را تشکیل داند پایه های مدنیت و شهرنشینی در این منطقه پی ریزی شد. قدمت و سابقة تاریخی منطقه ای که گمیشان در آن شکل و پدید آمده به زمان اشکانی بر می گردد. این منطقه در طول دورانهای مختلف تاریخی شاهد پیدایش آثار تاریخی بوده است. دیوار دفاعی قزل آلانگ متعلق به دورة پارت و ساسانی جزو آثار باستانی قبل از اسلام، جزیرة آبسکون، گمش تپه جیک، تپة کوره سو مربوط به دورة تاریخی – اسلامی و همچنین به بناها و عمارتهای سنگی و چوبی بزرگ در بافت قدیمی شهر که متعلق به دورة قاجاریه و پهلوی اول اشاره کرد. این شهر با قدمت دیرینة خود چند دهه پیش جایگاه هنرمندان و معماران برجسته ای بود که با دستان توانمند و هنرمند خود آثاری را به یادگار گذاشتند که هنوز هم پس از گذر ایام، آن آثار زنده پا برجاست. بانیان آن هرچند گمنام زیستند و بی نام و نشان در دل خاک آسوده اند، امّا آثارشان چشم هر بیننده ای را به تعجب و تحسین وا داشته و ذوق و سلیقة خود را به فرم بسیار زیبایی به نمایش نهاده اند. از جمله آثار تاریخی که از این هنرمندان و معماران گمنام به یادگار مانده ساختمانهای چوبی دو یا چند طبقه به سبک معماری روسی که بعضی حتی بدون استفاده از یک میخ ساخته شده اند. این بناها در فرم کلی خود بیشتر تحت تأثیر عوامل جغرافیایی منطقه شکل گرفته اند نزدیکی به دریا و بالا بودن سطح آبهای زیر زمینی با افزایش میزان نزولات جوی، نزدیکی به مناطق جنگلی از جملة عوامل محیطی هستند که به نوعی معماری بافت قدیم گمیشان را تحت تأثیر قرار داده است. عامل دیگری که در فرم کلی این ساختمانها نقش داشته تأثیر پذیری از سبک معماری روسی است. قدمت بنای این ساختمانها به دورة قاجاریه احتمالاً بعد از سالهای ۱۸۶۲ میلادی (۱۲۴۱ شمسی) مییرسد چرا که در این سال آرمینیوس وامبری سیاح مجاری الاصل در طی سیاحت خود به مناطق آسیای مرکزی دو هفته در کمیش تپه اقامت گزید. وی در سفرنامة خود هیچ ذکری از وجود این ساختمانها نمی کند. وامبری زمانیکه از طریق جزیرة آشوراده به ساحل کمیش تپه پیاده شد منظرة قصبة کمیش تپه را اینگونه توصیف کرد: « ... سرکشتی را رو به گمش تپه که از ما بیش از سه فرسخ فاصله نداشت، برگرداندیم ... یک ساعت نگذشته بود که سواحل ترکستان در نظر ما نمایان شد ... کما بیش به فاصلة یک میل و نیم از مصب رودگرگان در هر دو ساحل رودخانه، اردوگاه گمش تپه ظاهر شد که منظرة آن مانند صدها کندوی عسل(آلاچیق) بود در فضای کوچکی دایره وار پشت سر هم قرار داده باشند...»۱ از این سخن پیداست که در ایام حضور وامبری در کمیش تپه هنوز اثری از بناهای تاریخی و چوبی نبوده و مردم در آلاچیق ها زندگی میکردند و در سالهای بعد است که مردم در کنار آلاچیق ها خانه های چوبی و سنگی بنا کردند. به نظر میرسد در دوران پادشاهی مظفرالدین شاه و محمدعلیشاه قاجار برخی از تجار تراکمه از طریق تجارت دریایی و رفت و آمد به روسیه ثروتمند شدند آنها با الهام از سبک معماری شهرهای روسیه به بنای ساختمان کردند از جمله این بازرگانان می توان از آنه محمد ساری، عطا حاجی خوزین، آشور خزین در کمیش تپه و شوخبای در روستای خواجه نفس نام برد. این عمارتهای قدیمی و مرتفع برخی ۳/سه طبقه و بسیاری دو طبقه می باشند. این امر از سویی در دور ماندن از رطوبت زمین و از سوی دیگر در بهره گیری بیشتر از باد ریشه دارد که در واقع این بناها را می توان برون گرا دانست. اغلب این ساختمانها تماماً از چوب والوارهایی که از روسیه تزاری وارد می شده بنا گردیده و در ساخت آنها معماری خاصی بکار رفته است. بخش عظیم این چوبها و تخته ها بخصوص از نوع نراد از راه دریای بوسیلة تجار و دریانوردان ترکمن از روسیه و شهرهای هشترخان، بادکوبه و چند شهر دیگر بدین جا حمل می شده اند. در این مورد محمد علی قورقانچی( صولت نظام) مأمور قشون دولت قاجار که به سال ۱۳۲۱ هـ.ق که از کمیش تپه دیدن کرده بود در کتاب خود بدان اشاره می کند می نویسد: « ... امروز از روسیه ۱۵۰ باب مغازه چوبی به گمش تپه آورده اند که خیلی قشنگ است و بازارشان رواجی دارد...»۲ و مقداری هم از جنگلهای جنوب لیوان و کردکوی تهیه میشد. اتاق های تو در تو، دالانهای طویل، شومینه ها در این ساختمان ها منحصر بفرد است و حکایت از کار مهندسی و کارشناسی این بناها دارد. راه پله ها، نرده ها، ستون ها، در و پنجره، کف جلو ایوان اطاقها و چوب کاری زیر سقف ، از مختصات کلی معماری و ساخت بناها در گمیشان بوده است. شومینة این ساختمانها توسط مرحوم تویلی دوجی که یک فرد باخدایی بوده و ساده زیستی را سرلوحة زندگیش قرار داده بود صورت گرفته ایشان بدلیل رفت و آمد به کشور همسایه روسیه از ساختمانهای آنها الهام گرفته است. برخی از این ساختمانها تماماً از چوب ساخته شده و بواسطة استفاده از کارهای خراطی از میخ استفاده نشده است. ساخت این بناها مربوط به قشر خاصی نبوده بلکه هر کس توان مالی ساخت آنرا داشته اقدام به احداث آن می کرد. در واقع آنهایی که در امر تجارت دریایی، صیادی و دامداری صاحب درآمدهای کلانی بودند توان احداث چنین ساختمانهایی را داشتند. طرح و نقشة این بناها مانند ساختمانهای امروزی نقشه کشی نبوده بلکه استادان معماری وجود داشت که با الهام از ساختمان های روسیه تجربیاتی که در این زمینه کسب کرده بودند و بر اساس سلیقه و تجربه خود آنرا معماری می کردند. و از چوب و الوارهایی که بوسیلة کشتیهای تجاری که در کنار بندرکمیش تپه لنگر می انداختند و با ماهی و خاویار توسط تجار گمیشانی مبادله می شوند، ساخته شده است. فرم شیروانی بنا، سکوسازی، بهره گیری وسیع از چوب نیزار از ویژگیهای برجستة معماری آن بشمار میرود. استفاده از چوب بعنوان عنصر اصلی ساخت و ساز در ابنیة قدیمی شهر شیوة خاص و زیبایی از معماری را بوجود آورده است که هنوز منحصر بفرد و چشمگیر می باشد. از جملة تزئینات بیرونی بنا می توان به تزئینات و قابها، پیرامون درگاه ها و پنجره ها اشاره کرد. قالب این تزئینات از جنس چوب و گچ بصورت برجسته ای ایجاد شده اند. سطوح کلی بنا عمدتاً با گچ اندود و در برخی موارد با رنگ اندود شده اند. ترکیب در و پنجره ها بصورت قرینه در دو سوی ورودی ایجاد شده اند. این تزئینات شکل جالب و دل انگیزی از معماری منطقه ای را معرفی می نماید. در رنگ آمیزی هم از رنگهای ملایم فوق العاده آرام بخش استفاده شده که پس از چند سال کهنگی هنوز رنگها اثرات روانی مطلوب و خود را حفظ کرده اند. نقوش این ساختمانها غالباً هندسی و با طرح های بسیار زیبا که از سطح بدنة بنا بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر بر جسته تر می باشند. در کنار این ساختمانها، بناهای کوچکتری نیز ساخته میشدند که بصورت انباری و یا آشپزخانه مورد استفاده قرار می گرفت و بعضاً انبارهای طویلی نیز وجود داشت که تماماً از چوب ساخته شده است. امّا امروزه بعلت بلااستفاده بودن، تخریب شده وکمتر اثری از آنها باقی مانده است. بسیاری از این ساختمانها فاقد حیاط و چهار دیواری هستند این مسئله ریشه در زندگی گذشتة ترکمنها دارد که آلاچیق هم به همین گونه، بدون حیاط در عرصة بیابان بر پا می شدند. در واقع بافت قدیم گمیشان مجموعه ای از عناصر شهری است که بر اساس نیازهای اجتماعی و منطبق با اقلیم بوجود آمده است. ابنیة زیبا در بافت قدیم گمیشان ادامة سنت معماری و ساخت ابنیة دورة قاجار است و در استان گلستان گمیشان بعد از گرگان دومین شهریست که دارای بافت قدیم می باشد. امروزه بافت قدیمی و تاریخی گمیشان به یک ناحیة مسکونی تبدیل شده که به سبب فقدان تسهیلات و امکانات مناسب و کافی شهری، متأسفانه به شکل ناحیه ای که بیشتر بر گروه هایی با درآمد متوسط یا کم اختصاص یافته، بدل گردیده است و اعتبار و ارزش اقتصادی و اجتماعی این بافت در برابر بافت جدید، بشکل کاملاً ملموسی کاهش یافته است، به حدی که بسیاری از خانه ها بشکل نیمه ویرانه رها شده اند و بدون آنکه کسی تمایل داشته باشد که در جای آنها بنای جدیدی احداث کند. در شناخت بافت قدیمی این شهر، این نتیجه حاصل شد که اساسی ترین مسئله، دگرگونی ساختار کارکردی – اجتماعی و در پی آن دگرگونی ساختار کالبدی شهر است. به عبارت دیگر ساختار کالبدی بافت قدیمی برای حیات یک بافت شهری امروز مناسب نیست، بویژه آنکه در طی چند دهة اخیر تغییرات کافی برای سازگار کردن آن با الگوهای ارزشی ، رفتاری و امکانات فنی امروز صورت نگرفته است. از مسائلی که در اثر عدم تحول و دگرگونی مناسب شهر پدید آمده است از جمله می توان به فرسودگی شدید بافت و فقدان بسیاری از فضاها و عناصر شهری ضروری و نیز تأسیسات و تجهیزات لازم برای تداوم حیات عادی بافت و عدم سرمایه گذاری ضروری برای احداث فضاهای مناسب اشاره کرد. اکنون مسائل متعدد و بسیار زیادی در زمینه های کارکردی و کالبدی در بافت قدیمی وجود دارد که توجه به همة آنها در یک مرحلة امکان پذیر و عملی نیست. از دیدگاهی جامع، فقدان اعتبار و ارزش اجتماعی بافت قدیمی، تاریخی را می توان یکی از مهمترین مسائلی دانست که اکنون بافت و ساکنانش با آن مواجه هستند. این عامل علاوه بر آنکه مانع سرمایه گذاری بخش خصوصی و همچنین دولتی در بافت می شود، موجب شده است که ساکنان این بافت چندان علاقه و دلبستگی به حفظ و احیای بافت نداشته باشند و در اندیشه ترک آن در نخستین فرصت باشند. بدین ترتیب هر چند سال بناهای بیشتری تخلیه و متروک میشود و به حجم فضاهای ویران بافت افزوده می گردد. میراث فرهنگی هر ملتی بیانگر جنبه هایی از نبوغ و خلاقیت آن ملت، تداوم با شکوه و اسرارآمیز آن، چیزیست که مردم آن سرزمین در طی قرون و اعصار آفریده اند. شناسایی، حفاظت و معرفی این یادمان کهن در شکل دادن به هویت فرهنگی ملتها نقش عمده ای ایفا می نماید. بافت قدیمی و ابنیه های تاریخی شهرها بخشی از این میراث بشمار میرود که برماست در جهت معرفی و شناسایی آنها کوشش کنیم. حال بنظر میرسد بدلیل بی توجهی مسئولان به بافت قدیمی این شهر آن اندک بناهایی که باقی مانده در پنجاه سال آینده از آنها اثر و خبری نخواهد ماند، حال تنها کاری که از دست ما بر می آید معرفی و شناسایی، ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به آن می باشد. اگر روزگاری این آثار از روی زمین محو گردیدند، اقلاً آیندگان اخبار مربوط به آن را از نوشته ها و کتابها جویا شوند. امروزه بافت قدیم شهر گمیشان را می توان به چند محله تقسیم کرد از جمله: به خوزینی ها، مظفری ها، شیرمحمدی ها، شیروانی ها، و مصطفائی ها اشاره نمود.۳ در این بافت ساختمانها بصورت منفرد و جدا از هم همراه با سایر متعلقات معماری از جمله آب انبار، انباری می باشند که اکثریت آنها به جز یکی از دو مورد چوبی بوده و در دو طبقه با سبک معماری روسی اجرا شده و دارای تراس های چوبی دور تا دور بنا در طبقات همکف و اول می باشند که وظیفة ارتباط دهی اطاقها را بعهده دارند. نظیر آنها را در شهر بندری حسنقلی در کنارة دریای خزر در کشور ترکمنستان مشاهده نمود. ارسال توسط کاربر محترم سایت : mashhadizadeh ادامه دارد... /ج
#فرهنگ و هنر#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 635]
-
فرهنگ و هنر
پربازدیدترینها