واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: يك گام به جلو
نمايشگاه- احسان حضرتي:
بيست و يكمين نمايشگاه بينالمللي كتاب تهران كه در روز يازدهم ارديبهشت و در غياب رئيس جمهوري توسط پرويز داوودي، معاون اول رئيس جمهوري، رسما افتتاح شد، امسال دومين تجربه حضور در محل مصلاي تهران را از سر گذراند.
اين نمايشگاه كه از سال 1366 تا سال 1385 در محل دائمي نمايشگاه هاي بينالمللي برگزار ميشد، در سال 1386 به دليل وجود برخي مشكلات از قبيل ترافيك و قديمي بودن سالنها از محل سابق خود به مصلي منتقل شد.
در نخستين سال اين تغيير و جابهجايي ناشران و دست اندركاران حوزه نشر و كتاب نسبت به اين تغيير و تحول نگاه خوشبينانه اي نداشتند و حتي تعدادي از ناشران فعال و معتبر از حضور در نمايشگاه سر باز زدند.
با وجود اين امسال اگرچه هنوز برخي گلايهها نسبت به مكان جديد نمايشگاه به گوش مي رسيد و همچنان اين محل با محل سابق اش مقايسه مي شد اما همان طور كه وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از پيش وعده داده بودبسياري از نقايص و كمبودهاي سال گذشته برطرف شده و بازديد كنندگاني كه از نمايشگاه سال قبل بازديد كرده و لب به انتقاد گشوده بودند امسال از همان بدو ورود و با تماشاي فضاي سبز نمايشگاه بر اين نكته صحه ميگذاشتند كه طي اين يك سال تغييرات خوشايندي رخ داده است كه از آن جمله مي توان به اطلاع رساني مناسب براي پيدا كردن بيش از 200 هزار عنوان كتاب، انتقال بازديدكنندگان با ون و تاكسي از مترو تا شبستان و از همه مهمتر جمعشدن همه ناشران زير يك سقف نام برد.
به اين ترتيب ديگر لازم نبود براي ديدن غرفههاي مختلف، بار سفر بست و از سالني به سالن ديگر رفت. اگرچه اين امتياز، عوارضي هم داشت؛ مانند شلوغي و ازدحام و عبورهاي سخت و بيفايده از كنار غرفهها.
با اين همه به نظر ميرسد مصلي كاربري خاصي دارد كه حتي اگر ساخت آن مكان كامل هم شود باز نمي توان از آن كاربري هاي مختلفي را انتظار داشت. دشواري حملونقل كتاب از محوطه اصلي به سمت شبستان و رواقها از جمله اين مسائل است. در ضلع شرقي شبستان به دليل شيب تندي كه دارد گاه تعداد كارگراني كه ميخواستند يك گاري كتاب را حمل كنند به 6 نفر ميرسيد.
امسال وسعت نمايشگاه در مصلي 112 هزار متر مربع با حدود 2 هزار غرفه بود كه به دليل آماده نبودن تمام قسمت هاي مصلي، تنها شبستان و قسمتي از رواق شرقي ظرفيت غرفه بندي داشت كه همين قسمتها هم بدون مشكل نبودند. بهعنوان مثال در روزهاي پاياني نمايشگاه نم نم باران چند دقيقه اي باعث شد به بعضي غرفهها و كتابها آسيب برسد. اين موضوع بار ديگر انتقادهاي منتقدان نمايشگاه را نسبت به وضعيت نا مناسب محل مصلي برانگيخت و ناشران اظهار نگراني ميكردند كه اگر باران شديدتر شود يا بارش باران ادامه دار باشد، مشكلات جديتري ايجاد خواهد شد يا ناشران خارجي در بخش ريالي كه 17 هزار و 500 متر مربع در رواق شرقي به آنها اختصاص داده شده بود نسبت به ناكافي بودن نور و ديوارهاي نا مناسب فضاي غرفه هايشان انتقاد داشتند و شايد به همين دلايل بود كه در روزهاي آغازين برگزاري نمايشگاه بحث بر سر محل برگزاري اين نمايشگاه در سال آينده مناقشهبرانگيز شد.
در حالي كه تصميمگيري در مورد محل برگزاري نمايشگاه فراتر از تصميم يك فرد يا نهاد است و سال گذشته براي جابهجايي نمايشگاه كتاب تهران مجلس شوراي اسلامي، شوراي شهر تهران، شهرداري، سازمان آتشنشاني، ستاد بحران و دهها سازمان ديگر اظهار نظر كرده بودند، احمد نوريان، رئيس سازمان فرهنگي- هنري شهرداري تهران در نشست خبري خود با خبرنگاران به مناسبت هفته معلم از برگزاري نمايشگاه كتاب سال آينده در محل «باغ كتاب» خبر داد. اين اظهارات چنان جنجال برانگيز شد كه واكنش شهردار تهران و وزير ارشاد را هم برانگيخت. نوريان بعدها در مصاحبهاي با خبرگزاري فارس توضيح داد: من تنها از آماده شدن باغ كتاب در سال 88 خبر دادهام و اين موضوع كه نمايشگاه كتاب در اين مكان برگزار خواهد شد يا خير به ما مربوط نيست. به گفته نوريان تا كنون تنها 30 درصد از طرح باغ كتاب آماده شده است.
اگرچه بحث جابهجايي محل نمايشگاه به «باغ كتاب» از سوي وزير ارشاد منتفي اعلام شد اما با توجه به پراكندگي شهرها و نبود امكانات به ويژه در زمينه مكان فروش كتاب و توزيع ناعادلانه كتاب در كشور، نمايشگاه بينالمللي بهعنوان جايي كه قرار است فرهنگيترين حادثه سالانه كشور در آنجا رخ دهد، در حكم درياچه اي است كه همه رودها به آن سرازير مي شوند و از آنجا كه اين نمايشگاه، سخنگوي راستين وضع و حال فرهنگي جامعه ماست، ارتقاي سطح كمي و كيفي آن ضرورتي انكار ناپذير دارد. حضور گسترده مردم در نمايشگاه و استقبال آنها از كتاب نشان ميدهد كه جامعه ما به يك نمايشگاه و فروشگاه دائمي نياز دارد و آنچه مهم است برآورده ساختن اين نياز است؛ چه در مصلاي تهران باشد و چه در باغ كتاب.
از ديگر مسائلي كه در نمايشگاه كتاب امسال به نحو چشمگيري نمود داشت افزايش كتابهاي عامه پسند بود. اين وضعيت در ميان غرفه هاي كتابهاي كودكان و نوجوانان بيشتر به چشم ميخورد و سالن كودك و نوجوان به شكل نمايشگاه عرضه محصولات تزييني بود كه در آن بيش از كتاب، برچسب، پازل، پوستر و اسباب بازي به فروش ميرفت. حتي در ميان كتابهاي مذهبي كه در سالهاي اخير انتشار آنها به صورت فزاينده اي رشد داشته است كمتر كتابي مشاهده ميشد كه داراي مضموني باشد كه نياز، پرسش و مسائل كنوني و اينجايي جامعه ما را در بر داشته باشد. در عوض كتابهاي بسياري درباره شيطان و جن و كرامات و منامات و تعبير خواب و ماجراهاي پس از مرگ و زندگينامه و دعا و راههاي ميانبُر براي ثروتمند شدن و سعادت اخروي و مانند آنها در غرفهها عرضه مي شد.
بهطور كلي مي توان گفت تقريبا هيچ خبر مهمي از كتاب علمي در اين حوزه وجود نداشت، مگر همان مقداري كه به پيشينيان مربوط ميشد يا در دو دهه گذشته چاپ شده بودند.در بخش خارجي هم كه بيشترين و فعالترين ناشران، ناشران كشورهاي عربي بودند و از كشورهاي اروپايي بيشتر نمايندگان ايراني ناشران شركت كرده بودند و در طبقه بالاي شبستان در بخش ناشران ارزي چندين غرفه خالي با سرعنوان نام كشورهايي چون تركيه، فرانسه و آلمان كه در سالهاي گذشته جزء فعالترين ناشران بودند، به چشم مي خورد.
اما نكته جالبي كه از سوي مديران نمايشگاه به كرات مورد استناد قرار ميگرفت تعداد زياد بازديدكنندگان نمايشگاه تهران نسبت به ديگر نمايشگاه هاي بينالمللي بود. اين در حالي است كه بسياري از نمايشگاه هاي معتبر جهاني جنبه فروشگاهي نداشته و اغلب مكاني براي تبادل حقوق معنوي كتابها و عقد قراردادهاي نشر است و بيشتر متخصصان آن رشتهها و افراد علاقهمند به اين مباحث به آن توجه نشان مي دهند و عموم كتابخوانان كتابهايشان را از فروشگاهها تهيه ميكنند.
مير جلالالدين كزازي در اين باره به يكي از خبرگزاريها گفته بود: نمايشگاه كتابي كه در ايران برگزار ميشود بيشتر بازار بزرگ كتاب است كه البته اين بازار سودمندي هاي خود را دارد اما اين سود با زمان و هزينههايي كه به كار گرفته مي شود، سازگار و هماهنگ نيست. در نمايشگاه هاي كتاب دنيا همچون فرانكفورت فروش كتاب در كنار معرفي كتاب به جامعه يكي از خواستههاست ولي در نمايشگاه كتاب تهران برترين خواسته و آرمان خريد و فروش كتاب شده است كه اگر آرمان اين باشد، شما چنين بازاري را در هر جايي ميتوانيد پيدا كنيد.
شايد در پاسخ به همين انتقاد بود كه محسن پرويز، معاون فرهنگي وزير ارشاد و رئيس بيست و يكمين نمايشگاه بينالمللي كتاب تهران در سخنراني مراسم اختتاميه نمايشگاه ضمن قبول برخي كاستيها اين انتقاد را هم پذيرفت و گفت: اينكه گفته مي شود نمايشگاه كتاب تهران يك فروشگاه فرهنگي است انتقاد درستي است كه البته برآمده از خواستهها و شرايط خاص فرهنگي جامعه ماست. با وجود اين ما تلاش مي كنيم كه با احصاء نقاط ضعف نمايشگاه آنها را شناسايي و برطرف كنيم كه بحمدالله تا كنون نيز چنين بوده است.
بحث معرفي ناشران برگزيده سال و ناشران برگزيده نمايشگاه هم امسال بدون تغيير نمانده بود. در سالهاي قبل ناشران برگزيده سال در مراسم افتتاحيه و ناشران برگزيده نمايشگاه در مراسم اختتاميه معرفي و تقدير مي شدند. ناشران برگزيده به خاطر مجموعه فعاليت هايشان در يك سال گذشته انتخاب ميشدند و ناشران برگزيده نمايشگاه به خاطر نحوه حضور و فعاليتهايشان در نمايشگاه همان سال.
بنابراين ناشر برگزيده سال عنواني معتبرتر از ناشر برگزيده نمايشگاه بود و معمولا از مزايا و امتيازهايي هم برخوردار ميشد. اما در نمايشگاه امسال معرفي و تقدير از ناشران برگزيده در مراسم اختتاميه و به صورت يكجا برگزار شد.
تاريخ درج: 6 خرداد 1387 ساعت 11:29 تاريخ تاييد: 6 خرداد 1387 ساعت 14:58 تاريخ به روز رساني: 6 خرداد 1387 ساعت 14:52
سه شنبه 7 خرداد 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 374]