واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: در مبارزه خستگي ناپذير بزرگترين درياچه جهان با اين خطر و تهديد جدي و تلاش براي بقا تنها همکاري کشورهاي ساحلي و عزم و اراده آنها مي تواند موثر باشد . يک آلودگي که در آن روسيه با بيش از 60 ميليون نفر جمعيت در حوزه آبريز درياي خزر بيشرين مسئوليت را در زمينه مرگ اين دريا دارد. نام رسمي اين درياچه در زبان فارسي درياي خزر است اما همانگونه که در مورد بسياري ديگر از عوارض جغرافيايي جهان رايج است براي درياي خزر نيز نامهاي متفاوتي در زبانهاي گوناگون استفاده شدهاست. در زمان قديم ، اين دريا را به نام اقوامي که در سواحل آن مي زيستند مانند طبرستانيها، گرگانيها يا هيرکانيها نام مي نهادند و به همين دليل ، اسم اين دريا به نامهايي مانند هيرکانيها، طبرستان يا درياي پتوران شناخته ميشدهاست. همچنين درياي گيلان، ديلم، آلبانيها در قفقاز و درياي کاسپي نيز به اين نامها افزوده شده است . بر اساس مطالعات انجام شده در مبارزه ياس آميز درياي خزر با آلودگي هاي عظيم نفتي و پساب هاي صنعتي عواملي نظير آلودگي هاي وارده به درياي مازندران از طريق رودخانه هايي که از سمت خشکي به دريا جريان دارند از علل آلودگي اين دريا و کاهش ماهيان شيلاتي شناخته شده است . علاوه بر آن ورود رود ولگا و رودخانه هاي غرب آن که از جمهوري آذربايجان سرچشمه مي گيرند موجب 80 درصد از آلودگي هاي اين دريا است. از ديگر عوامل آلودگي درياي مازندران که عمدتا منشاء دريايي دارد، عمليات بهره برداري و اکتشاف منابع نفت و گاز است ، سالانه 15 هزار تن نفت فقط از حوضچه هاي نفتي جمهوري آذربايجان وارد اين درياچه مي شود. صيد بي رويه، رشد بي رويه شيوه صيادي دام گستر ، تخريب تالاب هاي منطقه، تخريب محيط طبيعي رودخانه هاي محل تخم ريزي ماهيان در اثر اجراي طرح هاي بدون ارزيابي زيست محيطي و نيز آلودگي هاي وارده از جانب خشکي به دريا عواملي هستند که موجب تخريب محيط زيست دريا و آلودگي آن مي شوند. همه عوامل فوق موجب شده که ميزان صيد 700 هزار تني سال 1312 به 500 هزار تن در حال حاضر کاهش يابد. اين درياچه در حقيقت شاهراه ارتباطي کشورهاي شمال به شرق آسيا و هند است، مسير ترانزيت کالاي شمال جنوب (Nostrac) از شهر هلسينکي فنلاند شروع شده و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر و سرزمين هاي داخلي روسيه به طرف درياي خزر و پس از عبور از خليج فنلاند و بنادر ايراني درياي مازندران به خليج فارس مي رسد و با کشورهاي شبه قاره هند و سواحل جنوبي خليج فارس ارتباط برقرار مي کند مرگ و نيستي بقاي خزر را تهديد مي کند و دولتمردان پنج کشور حاشيه خليج فارس بس از شنيدن فريادهاي درياي صبور شمال و براي نجات اين بيمار محتضر به فکر چاره افتادند که نتيجه آن تصويب کنوانسيوني در چارچوب حفاظت از محيط زيست درياي خزر در 8 پروتکل بود. بيشترين آلودگي نفتي خزر را کشورهاي جمهوري آذربايجان ، روسيه و قراقستان ايجاد مي کنند و بنابراين خطر و تهديد اين کشورها براي درياچه جدي تر و حاد تر است جدي تر است . اين کنوانسيون بعد از توافق پنج کشور ساحلي خزر در 13 آبان 1382 طي مراسمي در تهران به امضاي کشورهاي ساحلي رسيد و به همين دليل اين کنوانسيون که چارچوب حفاظت از محيط زيست درياي خزر نام گرفت به کنوانسيون تهران معروف شد و به دليل بحراني بودن وضعيت محيط زيست سازمان ملل متحد شکل گرفت و در روز 21 مردادماه 85 با تصويب دولت قزاقستان به طور رسمي لازمالاجرا شد. معاون دريايي سازمان حفاظت محيط زيست در اين زمينه مي گويد : اين کنوانسيون در هشت پروتکل مقابله با حوادث غيرمترقبه دريا ، تنوع زيستي ، اثرات زيست محيطي در دريا و سواحل ، آلودگي با منشاء خشکي ، آلودگي با منشا دريايي ، آلودگي آبهاي مشترک بين کشورها ، آلودگي هاي ناشي از حفاري و آلودگي ناشي از صيد و صيادي شکل گرفت. محمد باقر نبوي افزود: قرار است اجلاس کنوانسيون تهران در آذرماه سال جاري در قزاقستان برگزار شود و در آن سه پروتکل مقابله با حوادث غيرمترقبه دريا ، آلودگي با منشاء خشکي و اثرات زيست محيطي در دريا و سواحل براي نهايي شدن و امضا براي آغاز کار اجرايي ارائه شود. به گفته وي اگر پروتکل تنوع زيستي نيز آماده شود براي نهايي شدن دراين اجلاس ارائه مي شود. وي اظهار داشت: بيشترين منابع آلاينده درياي خزر آلودگي ناشي از حفاري هاي نفتي ، ورود پساب هاي صنعتي ، فاضلاب هاي شهري و خانگي و زه آب هاي کشاورزي است. نبوي گفت: خوشبختانه همين که کشورهاي اطراف درياي خزر اذعان دارند که اين آلودگي ها وجود دارد جاي خوشبختي است و پروتکل کنوانسيون تهران نيز اجرا خواهد شد. وي اظهار داشت: دراين راستا به مناسبت سالگرد لازم الاجرا شدن کنواسيون تهران و روز درياي خزر امروز چهارشنبه مراسم بزرگداشتي با حضور معاون رييس جمهور و رييس سازمان حفاظت محيط زيست و متخصصان اين بخش در سازمان حفاظت محيط برگزار مي شود. همچنين معاون پژوهشي موسسه ملي اقيانوس شناسي نيز گفت: منشاء آلودگي يا خشکي است يا دريايي ، به عبارتي فعاليت هاي انساني در خشکي و دريا موجب بروز آلودگي مي شود. دکتر حميد عليزاده کتک لاهيجاني افزود: در حال حاضر بيشترين سهم فعاليت هاي انساني در خشکي از آن روسيه با بيش از 60 ميليون نفر جمعيت در حوزه آبريز درياي خزر است و بعد از آن ايران با 12 تا 13 ميليون نفر جمعيت حوزه آبريز است و جمهوري آذربايجان ، قزاقستان و ترکمنستان به ترتيب با هفت و نيم ميليون نفر ، يک ميليون نفر و 500 هزار نفر در رده هاي بعدي قرار دارند. عليزاده ادامه داد: روسيه علاوه بر اين کشتيراني داخل رودخانه اي نيز دارد که اين فعاليت مي تواند مواد آلاينده را وارد درياي خزر کند. وي با اشاره به آلودگي ها نفتي درياي خزر گفت: البته آلودگي نفتي چند منشا دارد که دراين راستا سازمان حفاظت محيط زيست خزر شکل گرفت و کنواسيون تهران نيز دراين سازمان برنامه ريزي شد. وي به فعاليت هاي غير آلاينده نيز به عنوان عوامل تهديد کننده محيط زيست درياي خزر اشاره کرد و گفت: برخي فعاليت ها مانند بستن سد بر روي رودخانه هايي که به خزر مي ريزند موجب آلودگي نمي شوند اما زيست دريايي را تهديد مي کنند و موجب تغيير بستر رودخانه مي شود و ماهيان براي تخم ريزي با مشکل مواجه مي شوند. عليزاده ادامه داد: ماهياني که در خزر زندگي مي کنند براي تخم ريزي بايد در جهت مخالف آب شنا کنند و به رودخانه برسند اما زماني که بستر رودخانه تغيير وضعيت دهد ماهيان نيز براي تخم ريزي با مشکل مواجه مي شوند که اين خود موجب تهديد اکوسيستم خزر مي شود و اثرات مخربي برروي محيط زيست خواهد داشت. وي در خصوص راهکار براي حفظ محيط زيست درياي خزر گفت: در حد کوچک اهالي يک شهر يا روستاي اطراف درياي خزر بايد از ريختن زباله در اطراف دريا و رودخانه ها جلوگيري کنند ، در حد استاني بايد برنامه ريزي عملي براي پاکسازي زباله ها وجود داشته باشد و شهرها داراي سيستم فاضلاب باشند و در حد منطقه اي نيز پروتکل هاي موجود اجرايي شوند. بزرگ ترين درياچه جهان که در اصطلاح آن را دريا مي نامند درياچه مازندران است. اين درياچه از درياچه سوپريور ( بين دو کشور آمريکا و کانادا قرار دارد) که دومين درياچه بزرگ دنيا است پنج برابر وسيع تر است و عمق آن از شمال به جنوب افزايش مي يابد. عمق اين درياچه در ناحيه شمالي به طور متوسط کمتر از 10 متر، در بخش مياني بين 180 تا 788 متر و در بخش جنوبي که آب هاي ساحلي ايران را تشکيل مي دهد به 960 تا هزار متر مي رسد. البته تا عمق هزار و 25 متر نيز در ناحيه جنوبي اين درياچه گزارش شده است. درياي خزر از جنوب به ايران، از شمال به روسيه، از غرب به جمهوري آذربايجان و از شرق به جمهوري هاي ترکمنستان و قزاقستان محدود ميشود. به دليل اين که بزرگترين درياچه جهان است آن را دريا نيز مينامند. از منابع مهم اين دريا، ذخاير نفت و گاز موجود در زير بستر دريا و همچنين انواع ماهيان خاوياري را ميتوان نام برد. نام رسمي اين درياچه در زبان فارسي درياي خزر است اما همانگونه که در مورد بسياري ديگر از عوارض جغرافيايي جهان رايج است براي درياي خزر نيز نامهاي متفاوتي در زبانهاي گوناگون استفاده شدهاست. در زمان قديم ، اين دريا را به نام اقوامي که در ساحل آن زندگي ميکردند، نام ميگذاشتند مثلا طبرستانيها، گرگانيها يا هيرکانيها در قديم در کنار اين دريا بودهاند ؛ به همين دليل، اسم اين دريا به نامهايي مانند هيرکانيها، طبرستان يا درياي پتوران شناخته ميشدهاست. همچنين درياي گيلان، ديلم، آلبانيها در قفقاز و درياي کاسپي نيز به اين نامها ناميده شدهاند. اما طي چند سال اخسر و افزايش جمعيت آلودگي هاي فراواني اين درياچه را تهديد مي کند. مطالعات انجام شده عواملي نظير آلودگي هاي وارده به درياي مازندران از طريق رودخانه هايي را که از سمت خشکي به دريا جريان دارند از علل آلودگي اين دريا و کاهش ماهيان شيلاتي مي دانند. رود ولگا و رودخانه هاي غرب آن که از جمهوري آذربايجان سرچشمه مي گيرند موجب 80 درصد از آلودگي هاي اين دريا است. از ديگر عوامل آلودگي درياي مازندران که عمدتا منشاء دريايي دارد، عمليات بهره برداري و اکتشاف منابع نفت و گاز است ، سالانه 15 هزار تن نفت فقط از حوضچه هاي نفتي جمهوري آذربايجان وارد اين درياچه مي شود. صيد بي رويه، رشد بي رويه شيوه صيادي دام گستر ، تخريب تالاب هاي منطقه، تخريب محيط طبيعي رودخانه هاي محل تخم ريزي ماهيان در اثر اجراي طرح هاي بدون ارزيابي زيست محيطي و نيز آلودگي هاي وارده از جانب خشکي به دريا عواملس هستند که موجب تخريب محيط زيست دريا و آلودگي آن مي شوند و همه عوامل فوق موجب شده که ميزان صيد 700 هزار تن در سال 1312 به 500 هزار تن در حال حاضر کاهش يابد. علمي /9014
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 682]