واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: راز لکههاي خورشيدي کشف شد!لکههاي خورشيدي که ناشي از فعاليتهاي مغناطيسي شديد سطح خورشيد هستند، بسيار پويا و فعال هستند. ويژگيها و خصوصيات رنگارنگ اين لکههاي خورشيدي باعث شده که فيزيکدانان خورشيدي، ساليان درازي را صرف شناسايي و درک آنها با تمام جزئيات کنند.لکه هاي خورشيدي نواحي بر روي سطح خورشيد هستند که به وسيله فعاليتهاي شديد مغناطيسي به وجود ميآيند و مانع از انتقال گرما ميشوند. مهمترين علت وجود لکه ها، قوي شدن ميدان مغناطيسي روي سطح خورشيد است. اين ميدان مغناطيسي باعث به وجود آمدن نيرويي به سمت بيرون مي شود و آنقدر قوي است که اثر گرانش ستاره را خنثي مي کند. در جاهاي ديگر سطح خورشيد که لکه اي وجود ندارد، نيروي گرانش را فشار گاز داغ خنثي مي کند. يعني فشار گاز داغ مي خواهد گاز را منبسط کند و گاز مي خواهد به سمت بيرون برود، در صورتي که گرانش مي خواهد اين گاز را به درون ستاره بکشد. در جاهايي که لکه وجود دارد، ميدان مغناطيسي به کمک فشار گاز مي آيد. يعني بر خلاف نيروي گرانش عمل مي کند به همين دليل ما به فشار کمي نياز داريم. همين فشار کم باعث پايين آمدن دماي لکه مي شود و لکه نسبت به مناطق ديگر ستاره کم دماتر ديده مي شود.
در آخرين تلاش دانشمندان براي درک بهتر اين لکهها، گروهي از محققان در سال 2010 / 1389 يک لکه خورشيدي را که قطر آن از زمين هم بيشتر بود، مورد مطالعه قرار دادند. اين گروه به سرپرستي گوران شارمر از دانشگاه استکهلم و موسسه فيزيک خورشيدي فرهنگستان علوم سوئد، با استفاده از تلسکوپ خورشيدي يک متري سوئد واقع در جزاير قناري اسپانيا، حرکت پلاسما را در اين لکه خورشيدي اندازهگيري کردند. نتايج اين تحقيق که در شماره اخير مجله ساينس به چاپ رسيده، از ويژگي جديدي از فعاليتهاي دروني اين لکههاي خورشيدي پرده برداشته است.شارمر و همکارانش دريافتند که پلاسماي درون نيمسايه -ناحيه رشتهمانند اطراف لکه خورشيدي که سايه تاريک مرکزي را احاطه کرده- چرخشي عمودي دارد که در نواحي مختلفي با سرعت نزديک به يک کيلومتر بر ثانيه (بيش از 3500 کيلومتر در ساعت) بالا و پايين ميرود. براي اينکه درک بهتري از لکه خورشيدي داشته باشيد، لکه خورشيدي را مانند چشم انسان در نظر بگيريد که در آن، ناحيه سايه همانند مردمک و ناحيه نيمسايه همانند عنبيه خواهد بود. اين افت و خيزها مدرکي دال بر جريانهاي همرفتي در نيمسايه هستند. اين پديده پيش از اين توسط شبيهسازيهاي رايانهاي ديناميک لکههاي خورشيدي پيشبيني شده بود، اما تا پيش از اين وجود آن به صورت مشاهده مستقيم اثبات نشده بود. نحوه رخ دادن همرفت به اين صورت است که پلاسماي داغ از نواحي زيرين خورشيد بالا ميآيد، گرماي خود را ساطع ميکند و مجددا در اثر سرد شدن به درون خورشيد فرو ميرود.به نظر ميرسد که اين همرفت دقيقا مربوط به جريان اِورشِد (Evershed Flow) باشد؛ جرياني از پلاسما که با سرعت چند کيلومتر بر ثانيه، به صورت افقي از بخش دروني نيمسايه به سمت خارج جريان مييابد. اين پديده به افتخار اخترشناس انگليسي جان اورشد نامگذاري شده که آن را در سال 1909 / 1288 کشف کرد. بر اساس نتايج مطالعه جديد، اثر اورشد در واقع مولفه افقي و به سمت خارج اين جريان همرفت عمودي در نيمسايه خورشيد است.لکه ها درحدود 5%سطح خورشيد را پوشانده اند و ابعاد آن ها بسيار زياد است، اما دربرابر خورشيد بسيار کوچک هستند. اندازه آن ها در مقايسه با کره زمين در حدود چند ده برابر است به طوريکه در داخل هر لکه چندين کره زمين جاي مي گيرد. هر چه لکه بزرگتر باشد طول عمر بيشتري دارد. طول عمر يک لکه ممکن است آنقدر زياد باشد که به کمک آن دوران خورشيد را تشخيص دهيم. يعني همچنان که خورشيد به دور خود مي چرخد،شاهد حرکت لکه روي سطح آن باشيم. درواقع به کمک همين لکه ها مي فهميم که سرعت دوران خورشيد در تمام عرض هاي جغرافيايي يکسان نيست. در استوا خورشيد بسيار تندتر به دور خود مي چرخد ولي در قطبين اين چرخش به نسبت کندتر است. فرآوري: م.ح.اربابي فربخش دانش و زندگي تبيانمنبع: scientificamerican.com به نقل از خبرآنلاين
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 380]