واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
ناگفتههاي نذري دكتر محمدحسين عزيزي* پيش از ظهر، 3 غذاي نذري گرفته بودم. آنها را آوردم خانه تا با همسر و پسرم شام بخوريم. پارسا، پسرم، قبل از ما سر ميز نشست. در ظرف يكبارمصرف را باز كرد ولي به محض اينكه اولين لقمه را خورد، قاشقش را زمين گذاشت. گفتم: «بابايي! چرا نميخوري؟» گفت: «بدمزه است، مزه پلاستيك ميده!» راست ميگفت، مزه غذا كمي عوض شده بود. پارسا آن شب تخممرغ خورد و راحت خوابيد اما من اين کار را نکردم و تا صبح سوءهاضمه داشتم. با دكتر محمدحسين عزيزي، متخصص صنايع غذايي و دانشيار گروه صنايع غذايي دانشگاه تربيت مدرس، درباره بهداشت همين ظروف و غذاها گفتگو کردهايم و او به نکات جالبي در اين باره اشاره کرده است. با ماه همراه شويد. آقاي دكتر! اين روزها کمکم غذاهاي نذري بيشتري طبخ ميشوند. نظر شما درباره مصرف اين نوع غذاها چيست؟ سنت پسنديده نذريپزي در كشور ما پديدهاي است كه در تمام ايام سال وجود دارد ولي در روزهاي خاصي مانند ماه مبارك رمضان و محرم، بيشتر شاهد آن هستيم. پخت، توزيع و مصرف اين غذاها در فرهنگ ما داراي ارزش خاصي است ولي بايد در اين مورد به تعدادي از نكات بهداشتي توجه داشت تا غذاهاي نذري براي مصرفكنندگان عوارضي را به دنبال نداشته باشند. چه نكاتي؟ غذاهاي نذري به اين دليل كه در حجم زياد پخته ميشوند در صورت عدم رعايت نكات بهداشتي ميتوانند سلامت تعداد زيادي از مصرفكنندگان را با خطر مواجه كنند. از طرف ديگر، نكاتي نيز در مورد اصول نگهداري و مصرف اين غذاها وجود دارد كه تاثير مستقيمي بر سلامت افراد ميگذارد. از اين نكات، كدام يك اهميت بيشتري دارند؟ برخي اصول اوليه بهداشتي مانند كيفيت مواد اوليه و بهداشت مكان پخت و افراد دستاندركار معمولا مورد توجه قرار ميگيرد ولي نكاتي نيز هست كه با وجود اهميت، توجه چنداني به آن نميشود. به عنوان نمونه كيفيت ظروفي كه غذاي نذري در آن توزيع ميشود كمتر مورد توجه قرار ميگيرد كه اين مورد ميتواند در بلندمدت عوارض مختلفي را براي مصرفكنندگان ايجاد كند. اين ظروف غالبا از كيفيت بهداشتي مطلوبي برخوردار نيستند اما با توجه به صرفه اقتصادي مورد استفاده قرار ميگيرند. چه خطرهايي؟ جنس بسياري از اين ظروف، پلاستيك است و همانطور كه ميدانيد، توصيه متخصصان، اين است كه حتيالمقدور از ظروف پلاستيكي كمتري استفاده شود. پلاستيك از مواد پليمري تهيه ميشود و مجاورتش با مواد غذايي باعث انتقال ترکيباتي از ماده پلاستيكي به موادغذايي خواهد شد؛ به خصوص اينكه غذاهاي نذرياي كه در اين ظروف ريخته ميشوند در بسياري از موارد، غذاي گرم و چرب است و حرارت و چربي موجب تشديد اين پديده ميشود. هنگام توليد پلاستيك، در كنار پليمرهاي متصل به هم، بخشي از مواد پلاستيكي نيز به صورت منوم آزاد در آن باقي ميمانند كه قابليت انتقال به موادغذايي را دارند. علاوه بر اينها، كاتاليزورها و مواد رنگي نيز در پلاستيكها وجود دارند كه ميتوانند به موادغذايي منتقل شوند. ورود اين مواد در صورت استفاده مداوم در درازمدت موجب سرطان ميشود. اما نمونههاي ديگري از ظروف يكبارمصرف مانند ظروف نشاستهاي نيز وجود دارند. آنها چطور؟! اين ظروف از نشاسته ذرت تهيه ميشوند و از نظر بهداشتي كيفيت مطلوبتري دارند ولي تهيه آنها نيز با مشكلاتي همراه است. اول اينكه توليد ظروف يكبار مصرف نشاستهاي در كشور ما بسيار كم است و جوابگوي نياز اين ايام نيست. دوم اينكه بسياري از مردم شناخت لازم از اين ظروف را ندارند و به دليل شكل ظاهري يكسان نميتوانند انتخاب درستي در اين زمينه داشته باشند. مشكل سوم قيمت اين ظروف است. قيمت آنها در مقايسه با نمونههاي ديگر بالا است و وقتي در تعداد زياد نياز به تهيه آنها باشد، خريدار را مجبور به پرداخت هزينه بيشتري ميكند. البته غير از ظروف پلاستيكي و نشاستهاي نمونههاي ديگري از اين ظروف مانند ظروف يونوليتي، كاغذي و آلومينيومي نيز وجود دارند كه در توزيع غذاي نذري استفاده ميشوند. و در نهايت، كداميك مناسبترند؟ فارغ از مشكلات جانبياي نظير قيمت و سهولت در جابهجايي و مواردي از اين دست، به نظر ميرسد كه ظروف كاغذي و آلومينيومي از نظر بهداشتي براي مصرفكنندگان مطلوبتر باشند. ديگهايي كه براي پخت غذاي نذري استفاده ميشوند اغلب مسياند. اين ظروف مضر نيستند؟ قسمت داخلي ديگهاي بزرگ مسي كه براي پخت از آنها استفاده ميشود، معمولا از قبل توسط لايهاي از قلع پوشانده ميشود تا تركيبات مس وارد غذا نشود. اگر اين كار توسط سفيدگر به نحو مطلوب انجام شود عارضهاي براي مصرفكننده پيش نميآيد ولي اگر تركيب مس وارد غذا شود و ميزان مصرف از آن غذا توسط فرد زياد باشد، ورود تركيبات مس به بدن ممكن است فرد را با مسموميت روبه رو كند. در ابتداي گفتوگو به اصول نگهداري اشاره كرديد. اصول خاصي در اين مورد وجود دارد؟ بله؛ يكي از مسايلي كه در مورد غذاهاي نذري هميشه مطرح است، فاصله بين پخت و مصرف اين غذاهاست. معمولا اين غذاها ساعتهاي زيادي را بيرون از فضاي يخچال ميمانند و اين وضع باعث افت كيفيت بهداشتي آنها ميشود. وقتي غذا مدت زيادي را بيرون از فضاي يخچال و در دماي معمولي ميماند،ميكروارگانيسمها فرصت رشد پيدا ميكنند و در صورت مصرف غذاي واجد اين ميكروارگانيسمها، فرد دچار مسموميت غذايي خواهد شد. پس مصرفكنندگان بايد توجه داشته باشند كه بعد از كاهش دماي غذا، آن را در يخچال بگذارند. يعني بلافاصله بعد از پخت، اين ميكروارگانيسمها وجود ندارند؟ چرا؛ وجود دارند. پس چرا اگر غذا بلافاصله مصرف شود، مسموميت بروز نميكند؟ نكته مهم در ايجاد مسموميتها، ميزان ميكروارگانيسمهاي واردشده به بدن و توكسين (سم) توليد شده در آنهاست. بعد از پخت غذا تعداد اين ميكروارگانيسمها كم است و توكسين نيز ترشح نكردهاند ولي قرار گرفتن در دماي محيط به آنها فرصت رشد، تكثير و ترشح توكسين ميدهد. آيا ميتوان از ظاهر غذا و بوي آن، به مسموميتش پي برد؟ تغييرات ظاهري و عوض شدن طعم و بوي غذا مربوط به مراحل نهايي فساد ماده غذايي است و در مراحل اوليه نميتوان آن را تشخيص داد. پس چطور ميتوان از اين موضوع آگاه شد؟ افراد فقط از طريق زمان ماندن غذا در دماي محيط و مدت زمان نگهداري آن در يخچال ميتوانند از سلامت آن مطمئن باشند. اين افراد اگر از رعايت اصول نگهداري غذا مطمئن نباشند، بهتر است از مصرف آن خودداري كنند. غذا را تا چند روز ميتوان در يخچال گذاشت؟ اگر بلافاصله بعد از پخت و كاهش نسبي دماي غذا، آن را به يخچال منتقل كنيم، غذا ميتواند 2 تا 3 روز قابلمصرف باشد ولي اگر قرار است اين زمان افزايش پيدا كند، بهتر است آن را در فريزر نگهداري كرد. البته در اولين فرصت بهتر است غذاي نذري از ظروف يكبار مصرف به ظروف استاندارد منتقل شود. نگاه دوم/ دكتر مسعود كيمياگر، متخصص تغذيه و رژيم غذايي 3 نکته مهم درباره غذاي نذري سالهاست كه پزشکان و متخصصان تغذيه درباره مضرات استفاده از نوشابههاي گازدار صحبت ميكنند ولي متاسفانه هنوز هم در اين ايام، در بسياري از هياتهاي مذهبي، از اين نوشيدني در كنار غذاي نذري استفاده ميكنند ضمن اينكه اين نوشابهها ارتباط چنداني نيز با غذاهاي مرسوم نذري ندارند. اگر افراد نيت كردهاند نوشيدني در كنار غذاي شان بگذارند، ميتوانند دوغ را جايگزين نوشابه كنند و هر چه اين نوشيدني كمچربتر و كمنمكتر باشد براي حفظ سلامت بهتر است. نكته ديگري كه در مورد مصرف غذاهاي نذري بسيار شايع است، ميزان چربي و استفاده بيش از حد از روغن در تهيه آنهاست. در واقع، اين فرهنگ در جامعه ما جا افتاده كه غذاي خوب حتما بايد چرب باشد كه به كل اشتباه است. علاوه بر اين، گوشتهاي گوسفندي مورد استفاده در اين غذاها، خود داراي چربي فراواني هستند و اين چربي بالا براي سلامت مصرفكنندگان، زيانبار خواهد بود و نياز به تعديل دارد؛ زيرا منبع چربيهاي اشباع است و ميتوانند به راحتي تشديد كننده بيماريهاي قلبي و حتي چاقي باشند. متاسفانه غذاهاي نذرياي كه در اين ايام توزيع ميشوند، اغلب نمك زيادي دارند و شور هستند. وجود نمك بيش از حد در اين غذاها موجب افزايش فشارخون به خصوص در بيماران قلبي ميشود. بنابراين توصيه ميشود بيماران قلبي در مورد مصرف غذاهاي نذري دقت كنند و از مصرف غذاهاي پرچرب و پرنمك بپرهيزند و به خوردن چند قاشق از اين غذاها اكتفا كنند. زيرا زيادهروي در مصرف اين نوع غذاها عوارض جبرانناپذيري را به بار خواهد آورد كه به قيمت تشديد بيماري تمام خواهد شد. البته بهتر است كه هنگام پخت افراد به اين نكات توجه داشته و مفيدترين روغنها (روغن آفتابگردان، ذرت و كانولا) را به اندازه در غذا بريزند و نمك را فقط به منظور طعم دادن به آن استفاده كنند. پي نوشت : *متخصص صنايع غذايي منبع:www.salamat.com /ع
#پزشکی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 838]