محبوبترینها
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
مشاوره حقوقی تلفنی با کمترین هزینه
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1803193750
تاثير جنگ سرد بر پيدايش قيام 15 خرداد 1342(1)
واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
تاثير جنگ سرد بر پيدايش قيام 15 خرداد 1342(1) نويسنده:محمدرضا قنبري چکيده: درگيري دو ابرقدرت شرق و غرب در مقطعي از تاريخ معاصر با نام جنگ سرد شناخته شده است. در اين مقطع، دامنه درگيري دو قدرت به سرزمين هايي کشيده شد که منافعي براي آن ها در آن سرزمين ها وجود داشت. اين امر بروز پيامدهايي را در برخي کشورها سبب شد که يکي از آن ها تأثير بر پيدايش جنبش هاي استقلال طلبانه و ملي بود. در ايران، جنبش ياد شده در پي کوشش شوروي براي ماندن در نواحي شمالي و شمال غربي ايران و خودداري از تخليه آن ها، شديدتر شد و پس از خروج نيروهاي شوروي، به صورتي ديگر در قالب همراهي با نهضت ملي نفت ايران دنبال گرديد. در ادامه، مبارزه ملت بُعد مذهبي خود را نشان داد و در پيوندي بسيار نزديک، روحانيت رهبري تمايلات ملت را بر عهده گرفت که سرانجام به پيروزي انقلاب اسلامي در بهمن 1357 منجر شد. کليد واژه: جنگ سرد – جنبش هاي رهايي بخش – جنبش ملي – قيام 15 خرداد. مقدمه متفقين در جنگ جهاني دوم به بهانه رساندن تدارکات و مهمات به ارتش سرخ، وارد خاک ايران شدند. ارتش شوروي از سمت شمال و انگليسي ها و آمريکايي ها از سمت جنوب و غرب، ايران را به اشغال خود درآوردند. بر اساس توافقي در کنفرانس سه جانبه در سال 1943 قرار بود، شش ماه پس از پايان جنگ، نيروهاي متفقين ايران را تخليه کنند.( ذوقي، ايران و ...، ص 6-63)، اما پس از پايان جنگ، دولت شوروي از اين امر سر باز زد. به طور کلي انعطاف ناپذيري شوروي و موضع به نسبت سرسختانه استالين مبني بر ماندن در ايران، از کوشش گسترده اين کشور براي گسترش سلطه بر بخشهاي مهمي از جهان – از قطب شمال و نروژ گرفته تا ژاپن – حکايت مي کرد و معلوم بود که روس ها تصميم گرفته اند نقشه هاي توسعه طلبانه خود را عملي کرده و توجهي به مخالفت ملت ها، آمريکا و سازمان ملل نکنند.( پيرن، ج 4، ص 5-870) از اين رو دولت شوروي به ايجاد دولت هاي دست نشانده در بخش شمال و غرب ايران اقدام کرد. چنين اقداماتي سرانجام سبب طرح مسئله جنگ سرد در سال 1946 شد، زيرا ايالات متحده، نمي توانست نقشه هاي توسعه طلبانه و آشکار شوروي را براي اشغال و کنترل مناطق پيراموني خود، بپذيرد. بر اساس اصول منشور آتلانتيک و به موجب توافق کنفرانس تهران، ارتش شوروي مي بايست ايران را تخليه مي کرد و اجرا نشدن مفاد آن قرارداد نشان مي داد که اين توافق نامه کاغذ پاره اي بيش نيست. در برابر، آمريکا با توجه به منافع استعماري و نفوذ جهاني خود را ملزم مي ديد در برابر استالين و موضع گيري سرسختانه شوروي مقاومت به خرج دهد. از اين رو بايرنس، وزير خارجه آمريکا، در يک سخنراني شديدالحن اعلام کرد: اگر کساني بخواهند توافق يالتا را ناديده بگيرند و بر خلاف اصول منشور سازمان ملل متحد، به زور متوسل شوند يا آن را وسيله تهديد قرار دهند، مسلما ايالات متحده نسبت به اين مسائل بي اعتنا و تماشاچي نخواهد بود. ( Truman , Vol.1,p.30) سرانجام ترومن، رئيس جمهور وقت ايالات متحده، اعلام کرد که بر اساس تعهد شوروي در کنفرانس سه جانبه تهران و همچنين بر اساس منشورآتلانتيک، تخليه ايران امري ضروري است. وي همچنين به استالين هشدار داد که چنان که شوروي به تعهدات خود در مورد خروج ارتش سرخ از ايران عمل نکند و ديدگاه هاي سازمان ملل متحد را ناديده بگيرد، نيروهاي زميني و دريايي ايالات متحده در خليج فارس صف آرايي خواهند کرد. ( ذوقي، رفتار سياسي ...، ص 21) از سوي ديگر کوشش گروميکو، نماينده شوروي، نيز براي به تاخير انداختن طرح شکايت ايران در شوراي امنيت موثر واقع نشد. موفقيت ايران در اين امر تا حد زيادي ناشي از فشارهاي ايالات متحده بود. در پي اين اقدامات ناگهان نماينده دولت شوروي اعلام کرد: در صورتي که اتفاقي پيش بيني نشده رخ ندهد، اين کشور در عرض يک ماه همه نيروهاي خود را از ايران بيرون خواهد برد. ( خان ملک يزدي، ص 129) جنگ سرد و جنبش هاي آزادي بخش پس از پايان جنگ جهاني دوم يک سلسله جنبش رهايي بخش در سراسر جهان پديد آمد که در واقع عملکرد اروپاييان علت اوج گيري اين جنبش ها بود. دولت هاي استعماري، به ويژه انگليس و فرانسه، بيشتر به علت پيشينه استعماري، تضاد منافع و درگيري هاي امپرياليستي و گاه به سبب جنون جنگ افروزي، زمينه هاي مخالفت با خود را فراهم کرده بودند. ( کندي، ص 31-527) در اصل سقوط و فروپاشي امپراتوري هاي استعماري با تبليغ کمونيسم در سطح جهان از يک سو و اقدامات و عملکردهاي ايالات متحده از سوي ديگر تسريع شد، يعني جنبش هاي رهايي بخش تا حدودي زير تاثير اين تبليغات و عملکردها واقع شدند. موضع گيري آمريکا در رابطه با اين جنبش ها به تدريج ويژگي دوگانه اي به خود گرفت؛ به گونه اي که ايالات متحده نخست ادعا مي کرد مي خواهد کشورهاي مستعمره را با تکيه بر منشور آتلانتيک، مبني بر حق ملت ها در انتخاب هر شکل حکومتي که مايلند داشته باشند، از زير سلطه استعمارگران کهن بيرون آورد، اما اين کشور اهداف پنهان ديگري را دنبال مي کرد. در حقيقت ايالات متحده به اين اصل توجه داشت که همسويي با شرايط تازه لازم است و شيوه هاي کهن استعماري ديگر مفيد نيستند و به سبب تغيير شرايط، نمي شود کشورهاي مستعمره را با همان شيوه هاي کهنه و قديمي اداره کرد؛ پس به دگرگون کردن شيوه هاي استعماري و همسو کردن آن با شرايط تازه نياز است. در واقع آمريکاييها به بهانه تجارت آزاد مي خواستند سدها، موانع و بندهاي استعماري کهن را که مانع پيشرفت و نفوذشان بود، از سر راه بردارند. در نتيجه براي آزاد شدن مستعمرات از يوغ استعمار کهن، کوشيدند.( همان، ص 531) همسو با اين هدف، ايالات متحده به دولت هاي استعماري انتقادهاي تند بسيار کرد و درباره مستعمره هاي آن ها ادعاهايي نمود. اين انتقادهاي تند و کوبنده بيشتر در روزنامه ها و مطبوعات آن دولت منعکس بود که درآن ها به سياست هاي استعماري انگليس در هند و فرانسه در هندوچين و شمال افريقا مي تاختند و عملکردهاي آن ها را زير سوال مي بردند.( همان، ص 9-528) در واقع ايالات متحده که به عنوان يک قدرت اتمي به صحنه آمده بود، مي خواست دولت هاي استعماري کهن را از مستعمره ها عقب زند و خود جاي آن ها را اشغال نمايد؛ در حالي که کشورهايي که شناختي از ايالات متحده به عنوان يک قدرت استعماري و امپرياليستي نداشتند، آن دولت را حامي جنبش هاي رهايي بخش مي پنداشتند. به نظر مي رسد به سبب آن که برخي شخصيت هاي آمريکايي سرشناس نسبت به جنبش هاس انقلابي مستعمرات اظهار همدردي مي کردند انقلابيان اين سرزمين ها که آمريکا را قدرت استعماري نمي دانستند، گاهي آن دولت را متحد طبيعي خود قلمداد مي کردند. در واقع ايالات متحده که با نقاب آزادي خواهي و کمک به جنبش هاي رهايي بخش به صحنه آمده بود، هدف ديگري داشت. ( نک: پيرن، همان، ج5) البته ايالات متحده در اين راه با مشکلي بزرگ رو به رو بود. آن دولت وحشت داشت مبادا اين جنبش ها از مدار جهان سرمايه داري خارج شوند و به دامن مسکو بيفتند و اين امر سرانجام به نفع شوروي تمام شود. از اين رو ايالات متحده به جنبش هاي رهايي بخش از ديدگاه جنگ سرد نگاه مي کرد. ( ادلمن، ص 83-276) آمريکا نتوانست تفاوت تمايلات ملي را با تمايلات کمونيستي تشخيص دهد. اين مسئله در مورد بيشتر اين گونه جنبش ها بروز يافت و به همين سبب ايالات متحده نسبت به جنبش هاي رهايي بخش عملکردي دوگانه داشت. جنگ سرد و جنبش ملي در ايران در ترتيب مبارزات رهايي بخش، کمونيست ها با تبليغات فراوان کوشيدند جنبش ها را به سوي خود کشانده و حول محور مسکو جمع کنند. از سوي ديگر آمريکايي ها نيز چنين هدفي داشتند. اين امر سبب دودستگي اين جنبش ها ميان کمونيسم و امپرياليسم شد و مبارزه ميان کمونيسم و امپرياليسم را به سطح جهاني ارتقاء داد و اين موضوع بر سرنوشت اين جنبش ها اثر زيادي گذاشت .( پيرن، ج 5، ص 1366) بايد گفت اين امر در مورد ايران هم مصداق داشت. پس از سقوط ديکتاتوري رضاخان در شهريور 1320 به سبب ضعف دولت مرکزي و حضور متفقين، در يک خيزش عمومي، رشد و تحرکي چشمگير در زمينه آگاهي هاي ملي به وجود آمد؛ به گونه اي که در اواخر دهه 1320 يک جنبش ملي در اعتراض به غارت منابع و ذخاير نفتي کشور توسط استعمار انگليس شکل گرفت و سرانجام به ملي شدن صنعت نفت و کوتاه شدن دست انگليس از منابع نفت ايران منفجر شد. ايالات متحده بنا به دلايلي که پيش از اين اشاره – يعني سردرگمي در رابطه با چگونگي برخورد و موضع گيري در برابر جنبش هاي رهايي بخش و ملي – ميان سياست جذب و سرکوب، در برابر جنبش ملي نفت نيز بر يک موضع گيري دوگانه تکيه کرد. آمريکا علاقه مند بود که جاي استعمار انگليس را در ايران بگيرد و با مصدق کنار بيايد. به همين سبب ميان بيشتر روزنامه هاي انگليس و آمريکا جنگ قلمي همه جانبه اي جريان داشت و حمله هاي آمريکايي ها به انگليس به روشني در روزنامه هاي آن ها ديده مي شد. (Eden ,p. 201) سرانجام تضاد امپرياليست هاي کهنه و نو رفع شد و دولت انگليس موفق شد نظر ژنرال آيزنهاور، فرمانده کل نيروهاي متفق پيشين، را – که در انتخابات 1952 به عنوان رئيس جمهور آمريکا برگزيده شد – براي کودتا در ايران جلب کند ( گود، ص 7-172) ؛ با اتکا به اين استدلال که نمي شود با مصدق کنار آمد و احتمال افتادن اين کشور به دامن مسکو و کمونيست هاي طرفدار آن وجود دارد(1). پس « ديگر تعلل صلاح نيست، زيرا ديگر نمي شود منتظر حوادث ماند، چون کار از کار مي گذرد و مصدق قابل دفاع نيست. [وي] غير قابل کنترل است و امکان دارد حکومت او به سرعت به دامن مسکو سقوط کند. از اين رو مي بايست با کودتا جلوي اين روند را گرفت.» ( کاتم، ص 78) در واقع ايالات متحده و عواملش ( پنتاگون و سازمان سيا) و اينتليجنت سرويس انگليس دست به کار شدند و سرانجام کودتا شکل گرفت. بدين ترتيب جنبش ملي ايران با کودتاي مشترک انگليس و آمريکا ساقط شد. ( کاتوزيان، مصدق و ...، ص 342) پی نوشت ها : 1. اين ايده متعلق به هندرسن، سفير انگليس در ايران بود. وي کوشيد به آمريکاييها القا نمايد که مصدق به سمت حزب توده و شورويها قدم برداشته است و هر چه سريع تر بايد حکومت وي سرنگون گردد تا از افتادن ايران به آغوش شوروي جلوگيري شود.(نک: همان،ص 182) منبع: نشريه پايگاه نور شماره 25 ادامه دارد...
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[مشاهده در: www.rasekhoon.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 478]
-
گوناگون
پربازدیدترینها