واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
در اوقات فراغت چه كنم؟ نويسنده:طاهره موسوي فراغت يعني... هر كدوم از فرهنگ لغتها رو كه باز كنيد، فراغت رو اينطوري معنا كردن: فراغت؛ يعني «آسودگي»، «آسايش»، «آسوده شدن از كار»، «آزاد بودن از كار روزانه». روانشناسا اوقات فراغت رو، زماني ميدونن كه كارهاي ضروري يا وظايفمون رو انجام داديم و ميخوايم به فعاليت شاديآور و مورد علاقهمون بپردازيم، تا خستگي كارهاي روزانه از تنمون بيرون بياد و با روحيه بهتر و نيروي بيشتري به بقيه كارمون ادامه بديم. برنامههاي هر فرد و گروهي در اوقات فراغت، متفاوته، مثلاً فعاليتهاي كودك با پير يا با جوون و ... در هنگام فراغتشون با هم فرق دارن. بنابراين هركسي براي اوقات فراغتش يه برنامهاي داره كه به سليقه، نيازهاي روحي و رواني، سن و توانايي مالي فرد بستگي داره. افزايش اوقات فراغت با گذشت زمان با پيشرفت علم و صنعت و تكنولوژي و ساخت دستگاهها و ماشينهاي متفاوت، روز به روز، وقتهاي بيكاري و فراغت ما بيشتر ميشه؛ چون ديگه مثل گذشته مجبور نيستيم بيشتر وقتمون رو صرف كارهاي زمانبر بكنيم. حدود ده بيست سال پيش اگه كسي ميخواست نامهاي براي كسي بفرسته، بايد نامهرو پست ميكرد؛ حتي اگه با پست سفارشي ميفرستاد، يكي دو روز طول ميكشيد تا به دست گيرنده برسه. ولي حالا ميتونيم با پست الكترونيك، در كمتر از چند دقيقه، به هر كجاي دنيا كه بخوايم نامه بفرستيم. نمونههاي ديگه مثل اين هم زياده. پس حالا كه وقتهاي آزادمون خيلي بيشتر از گذشته شده، بهتره يه برنامهريزي خيلي مناسب براي اين اوقات داشته باشيم، تا خداي ناكرده ضرر نكنيم. اهميت اوقات فراغت اوقات فراغت، لحظههايي ارزشمند از عمر انسان هستن كه بندگان مؤمن در اين اوقات، با خدا راز و نياز ميكنن و توشهاي براي آخرتشون بر ميدارن. عالمان در اوقات فراغتشون، به تفكر و تأمل و مطالعه مشغول ميشن، و هنرمندان به آفرينش كارهاي هنري؛ مخترعين هم به نوآوري و اختراع ميپردازن. اوقات فراغت براي كساني كه هيچ برنامهاي براي اين لحظهها ندارن، بسيار خستهكننده است. كساني كه از اين اوقات فراغت استفادهاي نميكنن، فرصت دستيابي به حكمت و معرفت رو از دست ميدن و تخصص و مهارت در عرصه فلسفه، سياست، هنر، ادبيات، موسيقي و معرفت از آنِ كسانيه كه با برنامهاي صحيح، در اوقات فراغتشون به ياد گرفتن اين مهارتها و دانشها پرداختن. البته منظور ما از اوقات فراغت در اينجا به معنايي كه گفتيم، يعني «آسوده شدن از كار» و... نيست؛ چراكه در اين هنگام، بهتره آدم به استراحت و تفريح و... بپردازه. بلكه منظور ما از فراغت در اينجا، يعني آنكه، شخص، نه بيماره، نه مشكل خاصي داره، نه مانعي بر سر راهشه، بلكه از همه اينها فراغت داره، و بدينگونه فرصتهايي كافي و ناب در اختيارشه. به عقيده دانشمندا و جامعهشناسها، موجوديت و اصالت فرهنگ هر جامعه، بر پايه فرصتها و اوقات فراغت افراد اون جامعه پيريزي شده. از طرف ديگه، چگونه سپري شدن اوقات فراغت افراد هر جامعه، تا حد زيادي، مُعَرِّف ويژگيهاي فرهنگي اون جامعه يا در واقع آينه فرهنگ جامعه است. تاگور، شاعر معروف هندي، معتقدِ كه تمدنهاي انساني، سرمايههاي جاويداني هستن كه از كاشت، داشت و برداشت صحيح اوقات فراغت متجلي شدن. نحوه گذراندن اوقات فراغت برخي كارشناسها معتقدن كه افراد با توجه به شيوه سپري كردن اوقات فراغتشون، چند دسته ميشن: 1. دسته اول: كساني هستن كه از كار و فعاليت روزانهشون خيلي خسته ميشن و در اوقات فراغتشون، هيچ كار مفيدي انجام نميدن و تمام وقتشون رو به بيكاري ميگذرونن يا به رؤياهاشون فكر ميكنن. 2. دسته دوم: كساني هستن كه خيلي فعالن و دوست دارن از اوقات فراغتشون لذت ببرن و اين فرصت رو صرف بازي، تفريح، هيجان و خوش گذروني ميكنن. 3. دسته سوم: اين افراد در اوقات فراغتشون، به سرگرميها و كارهاي خاص، غير از كارهاي روزانه ميپردازن. 4. دسته چهارم: اين گروه، از اوقات فراغتشون براي پيشرفت در رشتههاي مورد علاقهشون استفاده ميكنن و در رشتههاي: علمي، هنري، ورزشي، فني و حرفهاي و... آموزش ميبينن تا استعدادهاشون رو شكوفا كنن و احساس موفقيت بيشتري داشته باشن. دسته آخر: انسانهاي خيرخواه و مؤمني هستن كه اوقات فراغتشون رو به كمك به ديگران اختصاص ميدن و سعي ميكنن مشكلات اطرافيانشون رو حل كنن و در يه جمله، به خلق خدا خدمت ميكنن. تا تواني به جهان، خدمتِ محتاجان كن به دَمي، يا درمي، يا قدمي، يا قلمي چقدر خوب ميشد اگه همه ما بخشي از اوقات فراغتمون رو به كمك به ديگران اختصاص ميداديم. در اين صورت، خيلي از مشكلات خودمون و ديگران حل ميشد. اوقات فراغت از ديدگاه قرآن و احاديث ائمه اطهار عليهم السلام هم براي گذراندن اوقات شبانهروز، سفارشهايي كردن. امام رضا عليه السلام در اينباره ميفرمايد: اوقات خود را به چهار بخش تقسيم كنيد: ساعتي را براي مناجات و ارتباط با معبود قرار دهيد. ساعتي را به امرار معاش و كسب روزي اختصاص دهيد، و ساعتي را براي ارتباط و معاشرت با برادران و افراد مورد اعتمادتان صرف كنيد.[يعني كساني كه كژيها و عيوبتان را به شما تذكر ميدهند و در باطن به شما علاقمند هستند] و ساعتي را هم براي لذت بردن از امور حلال و غير حرام خالي نگه داريد. [اوقات فراغت] با بهره گرفتن از بخش چهارم اين اوقات است كه ميتوانيد از سه بخش ديگر، بهره لازم را ببريد.(1) نمونه هايي براي گذراندن فراغت 1.بازي و تفريح پيامبرخدا ميفرمايد: به تفريح و بازي بپردازيد؛ زيرا من دوست ندارم در دين شما سختگيري ديده شود.(2) همونطور كه قبلاً گفتيم در زمان فراغت ميتونيم براساس علاقهمون، به هر كاري كه دوست داريم مشغول بشيم، حتي ميتونيم با تفريح و بازي وقت فراغتمون رو سپري كنيم؛ چون تفريح يكي از نيازهاي طبيعي انسان در تمام عمر؛ در كودكي در قالب بازيهاي كودكانه است و در بزرگسالي، با توجه به شرايط اجتماعي و خانوادگي و علاقه هر شخص، تعريف ميشه. اما نبايد تمام وقتمون رو صرف تفريح و خوشگذروني كنيم؛ چون افراط در هركاري ناپسند و اشتباهه. 2.عبادت و بندگي خدا ما مسلمونا عمرمونو فرصتي از طرف خدا ميدونيم و معتقديم كه هدف تمام هستي، قرب الي الله است. بنابراين بهتره كه بخشي از اوقات فراغتمون رو در مسير تعالي و كسب رضايت خدا و قرب الهي صرف كنيم. در اين صورت، اوقات فراغت ما به فراغتي شيرين و پربار تبديل ميشه. از بهترين اعمال در زمان فراغت، عبادت براي خداوندِ، همونطور كه در قرآن كريم آمده است: «پس چون فراغت يافتي، به طاعت در كوش و با اشتياق بهسوي پروردگارت روي آور». (انشراح: 7 و 8) خداوند سبحان در حديث قدسي ميفرمايد: «خود را به بندگي من مشغول ساز تا سينهات را از بينيازي پر سازم و تهيدستيات را برطرف كنم و اگر چنين نكني، دلت را به كارهاي مختلف مشغول ميسازم و نيازت را برآورده نميكنم».(3) امام علي عليه السلام هم درباره فراغت اولياي خدا ميفرمايد: «شبزندهداري با ياد خدا، فرصتي است براي افراد سعادتمند، و تفريح و آسايشي است براي اولياي خدا».(4) 3.حسابرسي اعمال از كارهاي ديگهاي كه در اوقات فراغت توصيه شده، حسابرسيِ اعمال و تفكر درباره هدف هستي و آخرت است. امام علي عليه السلام در اينباره ميفرمايد: «چقدر شايسته است كه انسان در ساعتي از زندگي خود، از مشغوليتهاي زندگي چشم بپوشد و به حساب نفس خود برسد و در آنچه روز و شب به دست آورده يا از كف داده، انديشه كند».(5) در روايتي از امام صادق عليه السلام هم آمده است كه فرمود: «اف بر مسلماني كه براي كار دين خويش و پرسو جو درباره آن، [دستكم] روز جمعه هر هفته، خود را از [كارهاي ديگر] فارغ نميسازد».(6) 4.ورزش دين اسلام، همونقدر كه به روح توجه كرده، به جسم هم اهميت داده است. پيشواي سوم شيعيان، امام حسين عليه السلام ميفرمايد: «در تمام عمر، در سايه تندرستي، به انجام كارهاي شايسته اقدام كنيد».(7) ميتوان با ورزش كردن، جسم سالمي داشته باشيم و به دنبال آن اعمال شايسته انجام دهيم. توجه به اين نكته هم لازمه كه اگر اوقات فراغتمون همراه با بيكاري باشه و براي اين لحظهها، برنامهريزي عاقلانهاي نداشته باشيم، شيطان براي اين لحظههاي حساس و ارزشمند برنامهريزي ميكنه. همونطور كه حضرت علي عليه السلام ميفرمايد: «همراه با بيكاري، تمايل به خواستههاي شيطاني حاصل ميشود».(8) اوقات فراغت، تهديد يا فرصت؟ براساس پژوهشهاي كارشناسان، با برنامهريزي درست براي گذراندن اوقات فراغت، اين اوقات به فرصتهايي پربار براي انسان تبديل ميشه كه مزيتهايي به دنبال داره، از جمله: 1. استعدادهاي افراد رو شكوفا ميكنه. 2. بهداشت روحي و رواني رو تأمين ميكنه؛ چون كار كردن بدون هيچوقت آزاد، خستگي ذهني و جسمي افراد رو به دنبال داره و بهتدريج باعث ميشه فرد، شادابيش، رو از دست بده. 3. باعث اصلاح رفتار ميشه. مثلاً دانشجوها، موقع امتحان به دليل اضطرابي كه دارن، خيلي بداخلاق و پرخاشگر ميشن. اما همينكه مشغلهشون كمتر ميشه و يه كم تفريح ميكنن، رفتارشون به حالت عادي برميگرده. بنابراين، اوقات فراغت، مناسبترين زمينه براي اصلاح خيلي از اختلالهاي رفتاري، پرخاشگري، افسردگي، كمرويي و ... است. 4. يكي از عوامل خودباوري و پيشرفت افراد در زمينههاي مختلف به شمار ميياد. 5. برنامهريزي صحيح براي استفاده از اين نعمت بزرگ؛ سبب لذت بردن از زندگي و آرامش خاطر ميشه. و خيلي موارد ديگه. به قول حافظ: «هر وقتِ خوش كه دست دهد مغتنم شمار.» پس سعي كنيم از اين فرصتها بهترين بهرهرو ببريم. چون به فرمايش حضرت علي عليه السلام : «فرصتها زود ميروند و دير بازميگردند».(9) پی نوشت ها : 1 ـ بحارالانوار ، ج 78 ، ص 319 . 2 ـ محمد محمدي ري شهري ، ميزان الحکمه ، ج 4 ، ص 2804. 3 ـ سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 1376. 4 ـ عبدالواحد تميمي آمدي ، غرر الحکم و درر الکلم ، ح 5642. 5 ـ همان ، ح 9684. 6 ـ شيخ صدوق ، الخصال ، ص 393 . 7 ـ حسن بن علي بن شعبه ، تحف العقول عن آل الرسول ، ص 239. 8 ـ غرر الحکم و درر الکلم ، ح 9743 . 9 ـ بحارالانوار ، ج 78 ، ص 112. منبع:نشريه گلبرگ،شماره121.
#اجتماعی#
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راسخون]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 4389]