واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: به گزارش ايرنا، انديشه ايجاد موزه آذربايجان در تبريز به سالهاي 1306و 1307بر مي گردد، به طوري که در اين سال نمايشگاهي از سکه هاي مکشوفه از تبريز در سالن سابق ساختمان کتابخانه تربيت برپا شد. اساس موزه آذربايجان در سال 1336با نمايش 202قطعه از آثار فرهنگي ارسالي از موزه ايران باستان (موزه ملي) در تالار فوقاني کتابخانه ملي سابق تبريز آغاز و انديشه تاسيس موزه آذربايجان در محل فعلي در ارديبهشت ماه سال 1337جامه عمل پوشيد. قبل از بهره برداري از ساختمان کنوني موزه آذربايجان از محل دبيرستان نجات سابق براي نمايش اشياي فرهنگي جمع آوري شده، استفاده مي شد و ساختمان اين موزه در سال 1341 رسما افتتاح شد. ساختمان موزه آذربايجان که در خيابان امام خميني تبريز، جنب مسجد کبود واقع شده ، بر اساس نقشه تنظيمي باستانشاس فرانسوي بنام آندره گدار و ترسيم اسماعيل ديباج، رييس وقت اداره کل فرهنگ و هنر آذربايجان شرقي، احداث شد. موزه آذربايجان از جمله مهمترين موزه هاي ايران است که در آن آثار مربوط به هزاره هاي پيشين تا دوره اسلامي در معرض نمايش گذاشته شده است. اين موزه داراي سه سالن هشتصد متري است که بعدها در طبقه اول، سالن جديدي براي نمايش سکه و مهرهاي قديمي ايران به آنها افزوده شد. در سالن همکف موزه آذربايجان، بازديدکنندگان و گردشگران مي توانند شاهد يادگاري هايي از دوران پيش از تاريخ و حکومتهاي پيش از اسلام ايران باشند. کهن ترين آثار موجود در اين بخش متعلق به مجموعه کوچکي از سفال هاي تپه اسماعيل آباد مربوط به هزاره پنجم قبل از ميلاد است. از ديگر آثار شاخص دوران پيش از تاريخ موزه آذربايجان، سنگ هاي منقش به تصاوير حيوانات و گل و گياه مربوط به هزاره سوم قبل از ميلاد مي باشد. اين سنگ ها از جنس سرپانتين، نوعي سنگ معدني است که در چند سال اخير با توجه به کشف مجموعه وسيعي از آنها در جيرفت کرمان، به نظر مي رسد محصول تمدني پيشرفته و قابل ذکر در اين نقطه از کشورمان در دوران پيش از تاريخ بوده است. مجسمه الهه زن متعلق به هزاره اول قبل از ميلاد که در منطقه رستم آباد در شمال ايران کشف شده، يکي ديگر از آثار برجسته اين بخش به شمار مي رود که نشانه وجود ارزش و مقام زن در کسوت الهه زمين و منبع باروري در نزد ايرانيان بوده است. از ديگر آثار جالب توجه اين بخش مي توان به ريتون ها اشاره کرد که آثار ممتاز هزاره اول قبل از ميلاد و آغاز اولين سالهاي ميلادي مي باشد. دوره اوج ساخت ريتون در ايران همزمان با دوران هخامنشي است و تا دوره حکومت اشکانيان ادامه مي يابد. يادگارهاي به جا مانده از دوره حکومتهاي پيش از اسلام ايران در موزه آذربايجان ، متشکل از سلسله هاي هخامنشيان، اشکانيان و ساسانيان از تنوع قابل توجهي برخوردار است. دو يادگار برجسته و شاخص در اين بخش، ويترين طراحي شده اي براي نمايش اجساد يک زن و مرد تدفين شده مربوط به هزاره اول قبل از ميلاد مي باشد. اين اجساد که در کاوشهاي علمي 1378در محوطه مسجد کبود کشف شده اند ، بخشي از بقاياي يک گورستان تاريخي سه هزار ساله محسوب مي شود که به دليل شکل جنيني تدفين آنها به موزه آذربايجان منتقل و به نمايش گذاشته شده اند. براي ارايه تصوير روشني از کاوشهاي باستان شناسي محوطه باستاني مسجد کبود ، لايه هاي کشف شده در جريان حفر به صورت مجازي بازسازي شده تا سير تاريخي شکل گيري و گسترش تاريخي شهر تبريز نمايان شود. در منتهي اليه سالن و در ديوار ضلع شمالي موزه آذربايجان ، سنگ بسم الله به عنوان يکي از نادرترين آثار هنري ايران نصب شده است. اين سنگ از پنج قسمت تشکيل شده که چهار قسمت آن قاب اثر و يک قسمتش نيز متن اثر بوده و تمام سطوح سنگ توسط محمد علي قوچاني هنرمند ايراني مقيم مصر حجاري شده است. در سالن طبقه اول موزه آذربايجان در امتداد آثار تمدنهاي باستاني ايران به دوره اسلامي مي رسيم که قديمي ترين اشياي به نمايش گذاشته شده در آن مربوط به قرن چهارم هجري و آثار بجاي مانده از تمدن نيشابور است که شاخصه آنها بکارگيري لعاب سفيد و نقش و نگارهايي با مضامين اسلامي و استفاده از خط کوفي مي باشد. در واقع گنجينه موزه آذربايجان در بخش اسلامي شامل آثاري از اوايل قرن چهارم هجري تا دوره قاجار است. از جمله آثار برجسته اين بخش مي توان به ظروف سفالي دوره ايلخاني با نقش و نگارهاي متنوع و قفل رمزدار مربوط به اواخر قرن شش هجري قمري اشاره کرد. در سالن تازه تاسيس اين قسمت، موزه آذربايجان اقدام به نمايش قديمي ترين سکه هاي ضرب شده در گستره جغرافيايي ايران در ادوار مختلف تاريخي کرده و آثار ارايه شده در آن سکه هايي از دوره هخامنشي تا حکومت قاجاريه را شامل مي شود. همچنين نمونه اي از نادرترين و زيباترين مهرهاي قديمي ايران زمين را مي توان در اين بخش در کنار سکه ها مشاهده کرد. طبقه زير زمين موزه آذربايجان از سال هاي گذشته ، محل نمايش و نگهداري مجسمه هاي نفيس و ارزنده اي است که توسط احد حسيني ، مجسمه ساز شهير تبريزي خلق شده اند. موضوع اين مجسمه ها نگاه عميق هنرمند به سرگذشت انسان و خلق و خوي او در طول تاريخ به خصوص قرن بيستم ميلادي مي باشد. جديدترين قسمت موزه آذربايجان ، بخش سنگ نگارهاي قديمي مي باشد که متعلق به ادوار مختلف تاريخي بوده و در اين بخش سنگ قبرهايي از دوران مختلف اسلامي ، انتخاب و به نمايش گذاشته شده است. همچنين قوچ هاي سنگي، مجسمه هاي سنگي، پيکره هاي انساني و نمونه هايي از سنگهاي کتيبه دار در اين قسمت چشم گردشگران را نوازش مي کند. هرچند آثار باستاني به نمايش گذاشته شده در موزه آذربايجان هريک در نوع خود از زيبايي خاصي برخوردار است ، ولي اشاره به نمونه هايي از آنها مي تواند گامي هرچند کوچک در راستاي معرفي بهتر اين گنجينه به گردشگران داخلي و خارجي باشد. از جمله اشياي تاريخي ارزشمند موزه آذربايجان، موبند طلايي مکشوفه از جعفر آباد شهرستان خلخال است که بر بدنه آن به زيبايي و ظرافت مراسم شکار ترسيم شده است. جنس طلايي موبند و هنر حکاکي به کار رفته بر روي آن، احتمال استفاده از وسيله تزييني توسط پادشاه يا حاکم منطقه را قوت مي بخشد. مهر استوانه اي موجود در موزه آذربايجان از ديگر جاذبه هاي اين گنجينه تاريخي است که همانند غالب مهرهاي قديمي از گل پخته، سنگ ، گچ يا مرمر و به شکل نيمکره، استوانه اي ( سيلندري) و... ساخته شده اند. صاحبان مهرها براي استفاده آنها را بر روي قطعات گل مرطوب فشار داده يا مي غلطاندند تا نقش مهر بر روي گل منتقل شود. نقوش ساده يا هندسي و بعدها تصاوير حيوانات و موجودات نيمه خدايي و انساني تزئينات اين مهرها را تشکيل مي داد. از ديگر آثار تاريخي به جاي مانده در موزه آذربايجان ، ريتون هاي نقره اي و سفالي مربوط به هزاره اول قبل از ميلاد است. در واقع از شاخص ترين دست آوردهاي هنري و ذوقي ايرانيان در گستره هزاره اول قبل از ميلاد، ظروف ترکيبي از نيم تنه حيواني و جام شربت خوري است که با نام ريتون که واژه يوناني به معناي ساغر است، شناخته شده اند. ريتون ها، کاربردي آئيني داشته و در آيين ها و جشن هاي مذهبي از آنها براي نوشيدن استفاده مي شد. بشقاب سفالي زرين فام مربوط به دوره ايلخاني و کشف شده از گرگان نيز گردشگران را به تماشاي انبوه اشياي عتيقه گرد آمده در موزه آذربايجان فرا مي خواند. سفال دوره ايلخاني ، اوج بکارگيري ذوق و هنر ايراني در زمينه ساخت و تزئين سفال ها به کمک رنگ هاي شفاف ، نقاشي صورتک هاي انساني و استفاده از خط و کتابت به شمار مي رود. قفل رمزي مکشوفه از مراغه از ديگر اشياي به نمايش گذاشته شده در سالن طبقه اول موزه آذربايجان است که حکايت گر توانمنديهاي فني ايرانيان در دوران اسلامي است. اين قفل ديدني، اثري متعلق به اواخر قرن ششم هجري قمري بوده ، داراي 4 قفل بادامي و رمزدار است که براي يافتن حروف رمز آن، حرف هاي ک، د ، الف ، ي ، بايد بيش از پنجاه هزار بار چرخانده شود. در موزه آذربايجان همچنين نمونه اي از اسکلتهاي به دست آمده از گورستان تاريخي محوطه مسجدکبود است که مربوط به سه هزار سال پيش و متعلق به زن ومردي جوانسال بوده و به طور رسمي و به همراه زيور آلات ، ظروف و آذوقه تدفين يافته و اين نوع تدفين به دفن جنيني يا چمباتمه اي مشهور است. 518/587
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 1972]