محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829169459
مشكلات اصحاب صفّه و تدابير پيامبر (ص)
واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: مشكلات اصحاب صفّه و تدابیر پیامبر(ص)گروهی از یاران پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله را که توسط حضرت به صفّه مسجد نبوى نسبت داده شده اند، «اصحاب صفّه»، «اهل‌الصفّه» یا «اهل المَظَلّه» (سایبان) می گویند.
مسلمانان اولیه كه قبل از پیامبر صلی الله علیه و آله به یثرب آمده بودند ، توانستند در منازل انصار به ویژه در قُبا سكنا بگیرند؛ امّا محلى كه پیامبر صلی الله علیه و آله براى ساختن مسجد و استقرار خود برگزید، از قبا فاصله داشت و بسیارى از مهاجران به ویژه مهاجران مجرد كه جوار پیامبر صلی الله علیه و آله را ترجیح مى‌دادند، در مسجد مستقر شدند . برخى مستمندان صفّه براى حل مشكل سرما در فصل زمستان به حفره ها پناه مى بردند. در روایتی آمده است حضرت زهرا علیها السلام پارچه اى را به پیامبر صلی الله علیه و آله بخشید و ایشان آن را در میان چند تن توزیع كرد تا با آن پایین تنه خود را بپوشانند. پارچه كتانى محدود و نامرغوبى كه یك بار پیامبر صلی الله علیه و آله به برخى از آن ها داده بود و پوستشان را مى آزرد، مایه اعتراضشان شده بود.(1)پیامبر صلی الله علیه و آله براى رفع نگرانى اهل صفّه در نماز، به ویژه آنكه بانوان پشت سر مردان به نماز مى ایستادند، از زنان خواستند دیرتر از مردان سر از سجده بردارند و زودتر از آنان به سجده روند.(2) بهبود وضع معیشت اصحاب صفّهبراى بهبود وضع معیشت صفّه نشینان راهكارهاى متعددى چون تشویق به صدقه و انفاق ، تشویق به ازدواج، استفاده از غنایم و درآمدهاى ناشى از جنگ ها دنبال شده است . هرگاه غذایى به پیامبر صلی الله علیه و آله مى رسید، میان اهل صفّه توزیع مى شد و چنانچه هدیه بود، پیامبر صلى الله علیه و آله خود نیز از آن مى‌خورد.ایشان براى اطعام اصحاب صفّه از نمازگزاران نماز عشا مدد مى جست و برخى را نیز، خود به خانه مى برد. او مى فرمود: هر كس غذایش براى دو نفر كافى است، یك نفر و هر كس براى 4 نفر، دو نفر از اصحاب صفّه را اطعام كند.(3) با این همه، باز گاهى برخى از اهل صفّه مدت ها گرسنه مى ماندند و به ناچار به پیامبر صلی الله علیه و آله پناه مى بردند. داستان هاى كرامت آمیز متعددى درباره اطعام شمارى از اصحاب صفّه با غذاى اندكى كه پیامبر صلی الله علیه و آله خود تهیه مى‌كرد، نقل شده است.(4) پیش قدمی انصار در برخورد با اصحاب صفّهدر آغاز، كمك و انفاق به مهاجران صفّه نشین عمدتاً از سوى انصار صورت مى گرفت. گروهى از انصار در فصل برداشت محصول، مقدارى خرما به مسجد مى آوردند و شاخه هاى آن را در آنجا مى آویختند(5) و برخى هم از این فرصت براى انفاق شاخه هاى آفت زده خرماهایشان استفاده كردند كه آیه 267 سوره بقره نازل گردید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ وَ مِمّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ اْلأَرْضِ وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَ لَسْتُمْ بِآخِذیهِ إِلاّ أَنْ تُغْمِضُوا فیهِ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّهَ غَنِیٌّ حَمیدٌ ؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید! از قسمت های پاکیزه اموالی که (از طریق تجارت) به دست آورده اید و از آنچه از زمین برای شما خارج ساخته ایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان) انفاق کنید و برای انفاق، به سراغ قسمت های ناپاک نروید؛ در حالی که خود شما (به هنگام پذیرش اموال) حاضر نیستید، آنها را بپذیرید؛ مگر از روی اغماض و کراهت و بدانید خداوند، بی نیاز و شایسته ستایش است».(6) خداوند در این آیه محصولات كشاورزى را عطاى الهى به بندگان دانسته و از آن ها خواسته از محصولات مرغوب خود انفاق كنند.پس از تولد امام حسن و امام حسین علیهما السلام، حضرت فاطمه علیها السلام مى خواست برایشان گوسفندى عقیقه كند كه پیامبر صلی الله علیه و آله وى را منصرف‌كرد. ایشان به وزن موهاى آن دو نقره صدقه داد، تا براى اصحاب صفّه هزینه شوددر روایتى از امام باقر علیه السلام یكى از انصار در برابر ثواب اخروى ذكرى كه از پیامبر صلی الله علیه و آله آموخت، محصول باغ خود را به اهل صفّه اختصاص داد و در این هنگام آیات 5 ـ 7 سوره لیل نازل شد: «فَاَمّا مَن اَعطى و اتَّقى و صَدَّقَ بِالحُسنى فَسَنُیَسِّرُهُ لِلیُسرى ؛ امّا آن کس که (در راه خدا) انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد، و جزای نیک (الهی) را تصدیق کند، ما او را در مسیر آسانی قرار میدهیم».(7) مقدم داشتن دیگران بر خود را فراموش نکنیم !در روایت دیگرى آمده است روزى پیامبر صلی الله علیه و آله یكى از اصحاب صفّه را براى اطعام به نزد یكى از انصار فرستاد، اما چون در خانه آن انصارى غذایى اندك بود، انصارى از همسرش خواست فرزندش را بخواباند تا درخواست غذا نكند و خود نیز چراغ را خاموش كرد تا آن مهمان متوجه غذا نخوردن صاحب خانه نشود كه بنا به روایتى در این هنگام آیه 9 سوره حشر نازل‌گردید که می فرماید: «وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا الدّارَ وَ اْلإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ؛ و برای کسانی است که در این سرا [= سرزمین مدینه] و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند، دوست می دارند و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده، احساس نمیکنند و آن ها را بر خود مقدّم می دارند؛ هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند؛ کسانی که از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند، رستگارانند».(8)برخى از جوانان انصارى نیز درآمدهاى حاصل از خاركنى را به مستمندان صفّه مى بخشیدند و اگر مى توانستند گوسفندى می خریدند و براى پیامبر صلی الله علیه و آله و خانواده اش مى چرانیدند. به احتمال، چَرا و تهیه هیزم در اراضى خصوصى صورت مى گرفت وگرنه مهاجران فقیر نیز قادر به این امر بودند.(9)برخى از انصار متكفل فرد خاصى از اصحاب صفّه شده بودند. داستان هایى هم از اطعام برخى از زنان انصار از جمله ام سلیم یا ام مالك وجود دارد. درباره سعد بن عباده، از بزرگان خزرج نیز گفته شده كه هر شب 80 تن از اصحاب صفّه را اطعام مى كرد.(10)
برخى از مهاجران نیز به مدد اهل صفّه مى آمدند. پس از تولد امام حسن و امام حسین علیهما السلام، حضرت فاطمه علیها السلام مى خواست برایشان گوسفندى عقیقه كند كه پیامبر صلی الله علیه و آله وى را منصرف‌كرد. ایشان به وزن موهاى آن دو نقره صدقه داد، تا براى اصحاب صفّه هزینه شود.(11) گاهى رفتار پیامبر صلی الله علیه و آله باعث مى شد تا حضرت فاطمه علیها السلام آنچه را كه همسرش از جنگ به غنیمت آورده بود، نیز صدقه دهد.(12) در روایتی از ابن عباس آمده است آیه 271 سوره بقره که می فرماید: «اِن تُبدوا الصَّدَقـتِ فَنِعِمّا هِىَ و اِن تُخفوها وتُؤتوهَا الفُقَراءَ فَهُوَ خَیرٌ لَكُم و یُكَفِّرُ عَنكُم مِن سَیِّـاتِكُم واللّهُ بِما تَعمَلونَ خَبیر»، از صدقات مخفیانه امام على علیه السلام به اصحاب صفّه حكایت مى كند.(13) کمك هاى همزمان او و عبدالرحمن بن عوف به اصحاب صفّه با نزول آیه 274 سوره بقره همراه شد: «اَلَّذینَ یُنفِقونَ اَمولَهُم بِالَّیلِ و النَّهارِ سِرًّا و عَلانِیَةً فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم و لا خَوفٌ عَلَیهِم و لا هُم یَحزَنون». در روایت ابن عباس چنین آمده است كه از میان صدقات فراوان و علنى عبدالرحمن و صدقه مخفیانه و ناچیز امام على علیه السلام، خداوند صدقه امام على علیه السلام را ترجیح داد.(14) روایت هایى هم از انفاق جعفر بن ابى طالب وجود دارد. خباب نیز كه پیشتر در صفّه بود، پس از ازدواج تنها یك گوسفند داشت و سفارش كرده بود براى دوشیدن آن، گوسفند را نزد اهل صفّه ببرند.(15) ازدواج ، راهی برای سامان گرفتن زندگیراهكار دیگرى كه پیامبر صلی الله علیه و آله براى سامان گرفتن وضع اصحاب صفّه دنبال مى كرد، تشویق آنان به ازدواج بود. در این زمینه مى توان به ازدواج بلال حبشى با خواهر عبدالرحمن بن عوف اشاره كرد كه از توان مالى خوبى برخوردار بود(16)، اما این گزینه ها همواره فراهم نبود. برخى از اصحاب صفّه با مشاهده بى میلى مردان یثرب به ازدواج با زنان متمكنى كه سابق بر این در یثرب به روسپى گرى اشتغال داشتند، ازدواج با آن ها را مطرح كردند. احتمالاً این عده، بر خلاف دیگر زنان مدینه شرایط دشوارى براى ازدواج تعیین نكرده بودند. در پى همین درخواست، آیه 3 سوره نور نازل شد و آنان را از این كار منصرف ساخت: «و الزّانِیَةُ لا‌یَنكِحُها اِلاّ زان اَو مُشرِكٌ و حُرِّمَ ذلِكَ عَلَى المُؤمِنین ؛ زن زناكار را جز مرد زناكار یا مشرك به زنى نگیرد و بر مؤمنان این [كار]حرام شده است.»(17)آنچه خداوند [از بنى نضیر] به پیامبر خویش داد، از آنِ خدا، پیامبر و خویشاوندانش، ایتام، بیچارگان و در راه ماندگان است ... فقیران مهاجرى كه از كاشانه و دارایى خود رانده شده‌اندغنائم ، راهی برای تأمین هزینه های اصحاب صفّهیكى دیگر از منابع تأمین كننده هزینه هاى اهل صفّه، به ویژه در 5 سال دوم حكومت پیامبر صلى الله علیه و آله در مدینه، غنایم به دست آمده در جنگ ها و درآمدهاى حاصل از اموال خالصه پیامبر صلی الله علیه و آله مانند اموال بنى نضیر بود. بر اساس آیات سوره حشر، خداوند جنگجویان را بر اثر نقش ناچیزشان در جنگ بنى نضیر از غنایم محروم كرد و همه اموال به دست آمده را به صورت خالصه در اختیار پیامبر صلی الله علیه و آله نهاد: «ما اَفاءَ اللّهُ عَلى رَسولِهِ مِن اَهلِ القُرى فَلِلّهِ و لِلرَّسولِ و لِذِى القُربى و الیَتـمى و المَسـكینِ و ابنِ السَّبیلِ * لِلفُقَراءِ المُهـجِرینَ الَّذینَ اُخرِجوا مِن دیـرِهِم و اَمولِهِم ؛ آنچه خداوند [از بنى نضیر] به پیامبر خویش داد، از آنِ خدا، پیامبر و خویشاوندانش، ایتام، بیچارگان و در راه ماندگان است ... فقیران مهاجرى كه از كاشانه و دارایى خود رانده شده‌اند.»(18) پیامبر صلی الله علیه و آله بخشى از اموال به دست آمده را بنا به درخواست انصار در میان مهاجران مستمند توزیع كرد و مانده آن را در تملك خود باقى نهاد. تسبیح حضرت زهرا (س)راهی برای سامان دادن به زندگیمخالفت پیامبر صلی الله علیه و آله با ارتقاى ناچیز وضع زندگى خود پس از غزوه خیبر ـ‌كه غنایم فراوانى به همراه داشت‌ـ با اعتراض همسران آن حضرت مواجه شد و حاكى از آن است كه وضعیت نابسامان مهاجران تا سال ششم ادامه داشته است. ایشان حتى از پرداخت بخشى از غنایم به بستگان مستمندش همچون حضرت فاطمه و على علیهما السلام پرهیز كرد. در مقابل، تسبیح حضرت زهرا علیها السلام را به آن حضرت آموخت.(19) پی نوشت ها: 1. جامع البیان، مج14، ج28، ص52؛ بحارالانوار، ج43، ص84؛ تاریخ المدینه، ج2، ص486. 2. مكارم الاخلاق، ص94 . 3. الطبقات، ج1، ص296؛ اسدالغابه، ج3، ص98. 4. المستدرك، ج4، ص118. 5. تاریخ دمشق، ج67، ص319. 6. الدرالمنثور، ج1، ص58. 7. صدوق، الامالى، ص270. 8. المستدرك، ج4، ص145. 9. تفسیر‌قرطبى، ج8، ص69؛ كنزالعمال، ج10، ص567ـ568. 10. كنزالعمال، ج12، ص440؛ تاریخ دمشق، ج20، ص262. 11. مناقب امیرالمؤمنین، ج2، ص273. 12. مكارم الاخلاق، ص94. 13. شواهد التنزیل، ج1، ص148. 14. المناقب، ج2، ص85. 15. الطبقات، ج8، ص226. 16. تفسیر قرطبى، ج5، ص253. 17. مجمع البیان، ج7، ص197. 18. حشر: 9-8؛ جامع البیان، مج14، ج28، ص46، 54. 19. مستدرك الوسائل، ج15، ص310؛ مسند احمد، ج1، ص171. زهرا رضائیانبخش قرآن تبیان
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 526]
-
گوناگون
پربازدیدترینها