واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: سرگرمی در مرزهای دانش (قسمت اول)
عده ای دل مشغول آسمان اند، سرزنده از لحظه لحظه یک شب پرستاره، شیفته خواندن هر آنچه درباره ماورای زمین است و خواهان یک عمر تماشای آسمان. چنین افراد عاشقی در کشورهای مختلف جهان به نام منجم آماتور به صورت انفرادی یا گروهی علاقه خود را به آسمان دنبال می کنند. بیشتر آن ها علاقه ای عمیق اما تفننی دارند اما برخی نیز پیگیر فعالیت های علمی خاص در کارهای خود هستند. آماتور واژه ای لاتین به معنی شیفته است که بسیاری به اشتباه آن را به معنی تازه کار تصور می کنند. بدیهی است که بسیاری ازعلاقه مندان آماتور به رشته های علمی به اندازه پژوهشگران دانشگاهی آن رشته در موضوعات عمیق نمی شوند یا دانش خود را قانون مند و سنجیده شده نمی آموزند و دست به تحلیل های پیچیده نمی زنند اما برخی از علم پیشگان آماتور گاهی فعالیت هایی چنان جدی را دنبال می کنند که به یاری پژوهش های دانشگاهی می آید.
تا چند سال گذشته نجوم آماتوری در جامعه ایران چندان شناخته شده نبود ( هر چند شاید اکنون هم آنچنان که باید و شاید مطرح نیست) و اگر مردم در روزهای گرم تابستان یا شب های سرد زمستان فردی را می دیدند که از فراز پشت بام یا كنار جاده ای با دوربین دو چشمی كوچكی به آسمان خیره شده است، ممكن بود هر فكری درباره او بكنند غیر از این كه مشغول رصد اجرام سماوی است. اما در طی چندین سال اخیر خوشبختانه اوضاع نجوم آماتوری در جامعه تغییر کرد. سابقه تاریخی دانش ستاره شناسی در كشور از یك سو و شكوه آسمان و رمز و رازهای موجود در آن كه هر ذهن كنجكاوی را به سوی خود جذب می كند، از دیگر سو در كنار تلاش هایی كه از سال های قبل آغاز شده بود باعث شد این شاخه از علم در کشورمان رشد چشمگیری داشته باشد. شاید مهم ترین این رویدادها كه باعث توسعه نجوم آماتوری شد احداث مراكز آموزشی فعالی همچون رصدخانه زعفرانیه تهران باشد كه نسل تازه ای از منجمان آماتور جوان و با انگیزه را به آخرین داده های روز این رشته مجهز کند. از سوی دیگر انتشار نشریات تخصصی در این زمینه با انتشار ماهنامه نجوم در 20 سال قبل باعث شد بازه وسیع تری از مردم با نجوم آشنا شوند و از 10 سال پیش كه برنامه «آسمان شب» آغاز شد، نجوم پای خود را ـ كه پیش از آن جسته و گریخته از تلویزیون پخش می شد ـ در خانه های مردم ثابت كرد. بسیاری از منجمان ایرانی امروز اپتیك های بزرگ و پایه های رباتیك و ابزارهای تصویربرداری دقیقی در اختیار دارند كه شاید دو دهه قبل برای بسیاری از مراكز آموزشی و حتی پژوهشی كوچك رویایی دوردست به شمار می رفت
در كنار همه این فعالیت ها، مراكز و گروه های نجومی در شهرستان ها شكل گرفتند و فعال شدند و شاهدیم كه اینك در شهرهایی مانند اصفهان، شیراز، مشهد، زاهدان، رشت و ده ها نقطه دیگر كشور، گروه های فعال و پیگیری شكل گرفتند. نتیجه فعالیت این گروه ها راه اندازی باشگاه های نجوم در تهران و دیگر نقاط بود، گردهمایی های ماهانه ای كه در آن منجمان و علاقه مندان یك روز در ماه گرد هم می آیند تا هم دیداری تازه كنند و هم در جریان آخرین اخبار و رویدادها قرار بگیرند. از سوی دیگر برگزاری رقابت های رصدی باعث شد تا توان رصدی بسیاری از علاقه مندان به زیبایی های آسمان شب افزایش پیدا كند و در همان حال برگزاری كارگاه های آموزشی و ترویجی انگیزه های بیشتری را وارد جامعه نجوم كشورمان كرد.رویدادهای عمومی مانند روز نجوم در سطح وسیعی در كشور برگزار شد كه نتیجه اش اهدای چند باره جوایز بین المللی به این مراسم در ایران بود. خلأ بزرگ دیگری كه در پیش راه منجمان آماتور ایرانی قرار داشت، كمبود ابزارهای مناسب بود به گونه ای که شاید تعداد تلسکوپ های پیشرفته آماتوری در ایران به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسید. اما در این مدت برخی موسسات و سازمان های تجاری در زمینه نجوم فعال شده اند كه توانسته اند این خلأ را به شكل مطلوبی پوشش دهند. امروز در ایران منجمان آماتور به همان ابزارهایی دسترسی دارند كه علاقه مندان در سراسر جهان می توانند آنها را در اختیار بگیرند. بسیاری از منجمان ایرانی امروز اپتیك های بزرگ و پایه های رباتیك و ابزارهای تصویربرداری دقیقی در اختیار دارند كه شاید دو دهه قبل برای بسیاری از مراكز آموزشی و حتی پژوهشی كوچك رویایی دوردست به شمار می رفت، اما این همه فعالیت برای منجمان آماتور ما چه دستاوردی داشته است و چه دستاوردی می تواند داشته باشد؟در مطالب آینده سعی خواهد شد تا به این سوال پاسخ داده شود. با ما همراه باشید. م.ح.اربابی فربخش دانش و زندگیمنابع: ماهنامه نجوم / روزنامه جام جم
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 393]