واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: واقعيت يا ژست سياسي؟
بررسي تحول در روابط آذربايجان و آمريكا
مهدي محمودزاده
انتخابات رياستجمهوري آذربايجان كه در اكتبر سال جاري برگزار خواهد شد و انتقادهاي محافل آمريكايي از نوع رفتار حكومت الهام علياف و وضعيت دمكراسي در اين جمهوري و نيز اختصاص كمك سه ميليون دلاري دولت آمريكا به برگزاري انتخابات در آذربايجان، تأثيرات منفي در روابط دو كشور بر جاي گذارده است.
مشاجرات لفظي ميان مقامات دو كشور در آوريل 2008 و زماني آغاز شد كه كاندوليزا رايس، وزير امور خارجه ايالات متحده، روند دمكراسيسازي و شرايط سياسي در جمهوريهاي قفقاز جنوبي و به ويژه آذربايجان را اسفبار و نااميدانه خواند. مواضع رايس به فاصله چند هفته و در سخنراني جورج بوش در اول ماه مي ادامه يافت. بوش در آن سخنراني، آذربايجان را از لحاظ سياسي در رديف دولتهايي چون «اريتره»، «كوبا» و «بلاروس» قرار داد.
اين گونه سخنان كه با فاصله چند ماه با برگزاري انتخابات رياستجمهوري آذربايجان توسط مقامات واشنگتن گفته شده، واكنشهاي منفي در ميان محافل سياسي و مطبوعاتي باكو در پي داشت.
«راميز مهدي اف»، رئيس نهاد رياستجمهوري آذربايجان، نخستين مقام آذري بود كه به اينگونه مواضع واكنش نشان داد. وي در مصاحبهاي با روزنامه «يني» آذربايجان در ششم مي نسبت به اظهارات مقامات ايالات متحده انتقاد كرده و آن را مغاير با واقعيتهاي موجود در اين جمهوري دانست.
وي همچنين با اشاره به اختصاص كمك سه ميليون دلاري آمريكا به انتخابات رياستجمهوري آذربايجان، آن را دخالت آشكار در امور داخلي كشورش دانست. هرچند كه سفير آمريكا در آذربايجان در توجيه اختصاص اين مبلغ، آن را در راستاي آموزش ناظران و مقامات انتخاباتي، كمك به رسانهها براي برگزاري بهتر انتخابات و فعاليت نهادهاي غير دولتي دانسته بود، اما با توجه به ذهنيت منفي مقامات جمهوريهاي شوروي سابق نسبت به اينگونه كمكها و بروز انقلابهاي رنگين در برخي جمهوريها، نگرانيها افزايش يافته است.
موضوعي كه بيش از هر چيز، واكنش تند مقامات آذري را نسبت به اظهارات مقامات آمريكايي به ويژه رايس برانگيخته، مقايسه شرايط سياسي در آذربايجان با دو كشور ديگر قفقاز جنوبي، يعني گرجستان و ارمنستان است. اين موضوع را ميتوان آشكارا در سخنان سخنگوي وزارت امور خارجه آذربايجان ديد.
«خزر ابراهيم» نيز با ابراز تأسف نسبت به اظهارات بوش و رايس و رد اتهامات، از آن به عنوان معيارهاي دوگانه در برخورد با دمكراسي و حقوق بشر ياد كرد. وي با اشاره به حوادث رخ داده پس از انتخابات رياستجمهوري در ارمنستان و گرجستان كه در آن تعدادي از شهروندان دو جمهوري كشته و منجر به برقراري حالت فوقالعاده در ايروان و تفليس و نيز تعطيلي برخي كانالهاي تلويزيوني شد، شرايط سياسي در آذربايجان را قابل مقايسه با اين جمهوريها ندانست.
وي همچنين اظهار داشت: مقامات آمريكايي، تحليل درستي از شرايط موجود در منطقه ندارند و آنها را به بازنگري در سياستهايشان دعوت كرد.
هرچند اظهارات و موضعگيريهاي اخير مقامات آذري نسبت به سياستهاي آمريكا را ميتوان تندترين مواضع در سالهاي اخير دانست، تحليلگران منطقهاي به ويژه محافل مطبوعاتي و سياسي در باكو، تحولات اخير را نشانهاي از به سردي گراييدن روابط ميان باكو و واشنگتن نميدانند. موضوعاتي چون انتخابات و دمكراسي اولويت نخست سياستهاي آمريكا در اين جمهوري و در نوع روابط با باكو نيست. همان گونه كه مقامات وزارت امور خارجه آذربايجان بارها اعلام داشتهاند، همكاريهاي استراتژيك ميان دو كشور بر پايه امنيت و نيز موضوع انرژي و صدور آن قرار دارد و مسائلي همچون دمكراسي و حقوق بشر در درجات به مراتب پايينتر قرار ميگيرد.
موضعگيري تند دولتمردان باكو در واكنش به اظهارات مقامات آمريكايي نيز تنها حكايت از بهت و حيرت آنها از مواضع واشنگتن است. سخنگوي وزارت امور خارجه آذربايجان، اين اظهارات را غير منتظره خواند و خواستار متوقف شدن برنامههاي انتخاباتي سفارت آمريكا شد.
وي اضافه كرد: مقامات آذري از جايگاه واشنگتن در جهان و نيز نقش انكارناشدني اين كشور در تحولات منطقه و نوع رابطه با جمهوريهاي قفقاز جنوبي آگاهند و تلاش دارند از ظرفيتهاي حضور آمريكا در راستاي ايجاد تعادل در روابط با ديگر قدرتهاي منطقهاي و نيز حل مناقشه قره باغ استفاده كنند.
در پايان ميتوان گفت، با توجه به همراهي باكو با اقدامات آمريكا در تحولات منطقهاي و بينالمللي، به ويژه فرستادن نيرو به عراق و افغانستان و نيز پيوندهاي امنيتي نزديك و همكاريها در بخش انرژي و همچنين جايگاه استراتژيك آذربايجان در منطقه قفقاز و درياي خزر، به نظر نميرسد دولت آمريكا خود نيز تمايل چنداني براي اجراي سناريويي نظير آنچه در گرجستان و اوكراين رخ داد، داشته باشد.
از سوي ديگر، نيروهاي اپوزيسيون دولت آذربايجان نيز هرچند داراي تمايلات غربگرايانه بيشتري نسبت به دولت كنوني هستند، اما از نفوذ و جايگاه والايي در صحنه سياسي و جامعه آذربايجان برخوردار نيستند. همچنين به نظر ميرسد كه از هم اكنون ميتوان الهام علياف را پيروز دوباره انتخابات اكتبر دانست.
دوشنبه 30 ارديبهشت 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 92]