واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: همانطور كه طبيعت جامه خود را براي رسيدن بهار عوض مي كند، مردم مناطقي از جهان هم همگام با طبيعت، جامه خود را با آيين هاي ناب در انتظار بهاري دلنشين تغيير مي دهند كه البته اين آيين ها در باور ايرانيان و در استقبال از فصلي نو و نوروزي باستاني نمادي آهنگين تر دارد. اما نوروز به عنوان يك اثر فرهنگي به جا مانده از گذشته اي بسيار دور همواره در مناطق مختلف مورد توجه بوده است. از گذشته هاي دور تاكنون مناطقي كه برگزاري جشن نوروز را در آئين هاي فرهنگي خود داشتند، همچنان بر برپايي آن تاكيد دارند و به آن پايبندند. جغرافياي نوروز با اسم نوروز يا مشابه آن، به سراسر خاورميانه، بالكان، قزاقستان، تاتارستان و آسياي ميانه ، چين شرقي(تركستان چين)، سودان، زنگبار، آسياي كوچك، سراسر قفقاز تا آستراخان آمريكاي شمالي، هندوستان، پاكستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت محدود ميشود. اما به دليل زيبايي آيين هاي نوروزي و شادي سرشاري كه درسراسر زمان برگزاري بر آن حاكم است، به نوعي اين سنت ماندگار به زندگي انسانها در ساير كشورها نيز منتقل شده است. كشورهايي مانند مصر و چين اگر چه جزو سرزمينهايي نيستند كه در آنها نوروز جشن گرفته ميشد،اما امروزه جشنهايي مشابه جشن نوروز در اين كشورها برگزار ميشود. برگزاري جشن نوروز به صورت آشكار در بعضي از كشورها توسط برخي حكومتها براي مدت زماني ممنوع بود. اين ممنوعيت در كشورهاي آسياي ميانه مانند تركمنستان، قرقيزستان و تاجيكستان از سوي حكومت سوسياليستي شوروي تا زمان ميخائيل گورباچف ادامه داشت. با اين وجود،مردم اين مناطق نوروز را به طور پنهاني و گاه در روستاها جشن ميگرفتند.برخي از مردم اين مناطق براي جلب موافقت مقامات محلي نام ديگري بر روي نوروز ميگذاشتند؛ بهطور مثال در تاجيكستان، مردم با اطلاق جشن لاله يا جشن 8 مارس سعي ميكردند كه آيينهاي نوروز را بدون مخالفت مقامات دولتي به جاي آورند. يا ممنوعيت برگزاري نوروز درافغانستان در دوران حكومت طالبان، علي رغم اينكه آغاز سال نو آنها نيز محسوب مي شود. گفتني است آيين و مراسم برگزاري نوروز در كشورهاي يادشده داراي شباهت ها و تفاوتهايي است براي نمونه نوروز در كشورهاي ايران و افغانستان آغاز سال نو محسوب شده و تعطيل رسمي اعلام مي شود. اما در كشورهاي ديگر اينچنين نيست و تنها به عنوان يك جشن باستاني و يك عيد اين آيين ها گرامي داشته مي شود. چيدن سفرههاي نوروزي يكي از آيينهاي مشترك در بين اين كشورهاست . در بسياري از نقاط ايران و برخي از مناطق افغانستان، سفره هفت نوع خوراكي پهن ميشود كه اصطلاحا به هفت سين يا هفت چين معروف است.در ايران، اين سفره از هفت چيز كه با حرف سين آغاز شده باشد؛ مثل سركه، سنجد، سمنو، سيب، سكه، سبزه، سماق، سير، سنبل و...چيده مي شود. درباره منشاء اين سفره مطالب گوناگوني وجود دارد.مورخان بر اين باورند كه درزمان ساسانيان، بشقابهاي نقشدار بسيار زيبايي ازسرزمين چين به ايران آورده شد كه به نام آن سرزمينچيني نام گرفت،بعدها واژهچيني به سيني تبديل شد. زيرا درآن روزگار براي جشن هاي نوروزي، ميوه،شيريني و خوراكيهاي ديگر را درهفت عدد از اين سينيها ميچيدند و بر سفره نوروزي ميگذاشتند كه آن را هفتچيني يا هفتسيني ميگفتند و به مرور زمان به هفت سين تبديل شد. گروهي معتقدند در زمانهاي گذشته به هنگام نو شدن سال،ايرانيان هفتشين بر سفره نوروزي ميگذاشتند مانند: شير، شكر، شيريني، شربت، ... كه به تدريج به هفتسين تبديل شده است؛اما برخي براين گمانند كه ابتدا هفتچين بوده،يعني هفت نوع چيدني از درخت، كه بعدها تغيير نام يافته است. اما در كابل و شهرهاي شمالي افغانستان، چيدن سفره هفت ميوه متداول است كه شامل كشمش سبز و سرخ، چهارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد مي شود. در پاكستان سفرهاي مشابه سفره مردم افغانستان چيده مي شود كه در آن چيدن ميوه خشك، مرسوم است. در جمهوري آذربايجان نيز بدون توجه به عدد هفت، بر روي سفرههاي نوروزي خود، آجيل قرار ميدهند. پختن سمنو در برخي از كشورها مرسوم است كه با آيينهاي خاصي همراه مي باشد.زنان و دختران در مناطق مختلف ايران،افغانستان، تاجيكستان، تركمنستان و ازبكستان سمنو را به صورت دستهجمعي و اغلب در طول شب ميپزند و درهنگام پختن آن سرودهاي مخصوصي ميخوانند. پختن غذاهاي ديگر نيز در نوروز مرسوم است.به عنوان مثال دربخشهايي از ايران سبزي پلو با ماهي، در تركمنستان نوروزبامه ، در قزاقستان اويقي آشار و در بخارا انواع سمبوسه پخته ميشود و هر منطقه غذاها و شيرينيهاي محلي مخصوص به خود را آماده مي كنند. جشن چهارشنبه سوري نيز با گوناگوني و زيبايي بسيار و آواز و ترانه هاي شادي بخش و بزم و پايكوبي در همه سرزمين ايران بزرگ باستاني از چند هزار كيلومتري كردستان تا چين برگزار مي شود. گستره برگزاري اين جشن، نشان از شكوه و پايندگي فرهنگ كهن اين مرز و بوم دارد. در آخرين چهارشنبه سال مردم براي شكرگزاري و شروعي دوباره، آتش را، كه نشانه نور و روشنايي است ،روشن مي كنند تا آخرين چهارشنبه سال را در كنار گرما و نور آتش، غم ها به دست فراموشي سپارند و در جشني سنتي به شكرگزاري و ستايش خداوند بپردازند خداوندي كه پايان دهنده سرديها و گرما بخش و زنده كننده طبيعت است . مراسم سيزده بدر نيز آييني است كه در بسياري از مناطق برگزار مي شود،ازجمله در مناطق غربي افغانستان و شهر هرات.اگر چه روز سيزدهم فروردين در كشور افغانستان جزو تعطيلات رسمي نيست،اما مردم اين مناطق با تعطيل كردن كسب و كار خود براي گردش به طبيعت پناه مي برند. در كشورهاي ديگر آيين هايي برگزار مي شود كه در ايران امروزي نشاني از آن نيست از جمله گردش مردم افغانستان در اولين چهارشنبه سال در طبيعت است .علاوه بر اين،ساكنان شهر كابل، در طول دو هفته اول سال براي گردش به همراه خانواده به مناطقي كه در آنجا گل ارغوان ميرويد،ميروند. يكي ديگر از آيينهاي نوروز كه در آسياي ميانه و كشور تاجيكستان مرسوم است، مراسم گلگرداني و بلبلخواني است.گل گردانها از دره و تپه و دامنه كوهها،گل چيده و به اهل دهستان خود،از پايان يافتن زمستان و فرا رسيدن عروس سال يعني نوروز و آغاز كشت و كار بهاري مژده ميدهند. نوروزدوستان و نوروزيان در سراسرجهان با گرامي داشت و برگزاري اين آداب و رسوم پر معنا، كه با خود دوستي، اميد و صلح و شادي را به ارمغان مي آورد، در انتظار بهار، با شمارش لحظه لحظه هاي رسيدن آن، رنگ عشق به هستي و نو شدن را تجربه مي كنند. اطلاع**9128**1717
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 707]