در گفت و گو با حجت الاسلام زيبايي نژاد مسئول دفتر مطالعات زنان حوزه علميه قم بررسي شدآسيب هاي تربيتي، اخلاقي و اجتماعي كنترل جمعيت

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: در گفت و گو با حجت الاسلام زيبايي نژاد مسئول دفتر مطالعات زنان حوزه علميه قم بررسي شدآسيب هاي تربيتي، اخلاقي و اجتماعي كنترل جمعيت
بر طبق آخرين سرشماري جمعيت كه آبان ماه امسال انجام شد، نرخ رشد جمعيت ايران به 1.3 كاهش يافته است. اين در حالي است كه تا حدود ۲ دهه قبل، ايران با رشد ۴ درصدي جمعيت يكي از جوان ترين كشورهاي جهان به حساب مي آمد و از رشد جمعيتي بالايي برخوردار بود.

اين كاهش نرخ رشد جمعيت كه به دنبال در پيش گرفتن سياست كنترل جمعيت و تنظيم خانواده، در مدتي نه چندان طولاني اتفاق افتاد كه كمتر كارشناسي اين نرخ رشد را در سال ۹۰ پيش بيني مي كرد.

هرچند آثار و نشانه هاي كاهش رشد جمعيت از چندي پيش ظاهر شده بود و رهبر انقلاب اسلامي و برخي از مراجع عظام تقليد نسبت به آن واكنش نشان دادند، چنان كه حضرت آيت ا...خامنه اي در يكي از سخنراني هاي خود در ديدار با مسئولان نظام اظهار داشتند: من معتقدم كشور ما با امكاناتي كه داريم مي تواند ۱۵۰ ميليون جمعيت داشته باشد. هر اقدام و تدبيري كه مي خواهد براي متوقف كردن رشد جمعيت انجام بگيرد پس از ۱۵۰ ميليون انجام بگيرد. به مناسبت انتشار اين آمار و اظهارنظرهايي كه اين روزها در اين باره مي شود، در گفت وگو با حجت الاسلام محمدرضا زيبايي نژاد، مسئول دفتر مطالعات و تحقيقات زنان حوزه علميه قم و از كارشناسان مسائل زنان و خانواده به تحليل و بررسي سياست كنترل جمعيت در ايران پرداختيم و عوارض و پيامدهاي كاهش نرخ رشد جمعيت را بررسي كرديم.

وي در اين مصاحبه كه بخش دوم آن را فردا مي خوانيد، ابتدا به اهميت و جايگاه جمعيت در اقتدار بين المللي كشورها اشاره كرد و در ادامه سياست كنترل را با آموزه هاي قرآني ناسازگار شمرد.

زيبايي نژاد در ادامه از عوارض كم بودن فرزندان سخن گفت و مسائلي چون اختلال در جامعه پذيري، كم شدن نشاط اجتماعي و گسترش آسيب هاي جنسي را از جمله اين پيامدها توصيف كرد.

او همچنين سياست كنترل را در تضاد با سياست تحكيم خانواده دانست. اين ديدگاه گرچه مخالفاني دارد اما طرح اين مباحث ضروري كه كمتر بدان پرداخته شده است، سبب مي شود تا از آسيب هاي اجتماعي پيش گيري و راهكارهاي لازم براي اعتلاي جامعه و گسترش فرهنگ ديني مورد توجه قرار گيرد.

دهه ۶۰، اوج نرخ رشد جمعيت ايران

وي با بيان اين كه دهه ۶۰ را مي توان دهه اوج رشد جمعيت ايران دانست. گفت: طبق آمارها نرخ رشد جمعيت در دهه ۶۰، بالاي ۳درصد بوده است. در دهه ۷۰ اين نرخ به بالاي ۲ درصد و در دهه ۸۰ به بالاي يك درصد كاهش مي يابد. طبق آماري كه هفته گذشته اعلام شد، نرخ رشد جمعيت در سال ۹۰ در ايران 1.3 درصد است كه اين رقم با متوسط نرخ رشد جمعيت در جهان كه 1.2 درصد است، فاصله چنداني ندارد.

بالاترين و كمترين نرخ جمعيت در كشور

زيبايي نژاد به نرخ رشد جمعيت نقاط مختلف كشور اشاره و خاطرنشان كرد: در برخي نقاط كشور مانند استان همدان نرخ رشد جمعيت تقريبا صفر است كه ممكن است دليل اين امر، مهاجر فرست بودن اين مناطق باشد كه مردم از آن شهرها به نقاط ديگر مهاجرت مي كنند. از طرفي نرخ رشد جمعيت تهران در ۵ سال گذشته 2.6 درصد بوده است به دليل اين كه تهران جزو نقاط بسيار مهاجرپذير است. نقاطي هم مثل استان سيستان و بلوچستان كه مهاجرپذير نيست، با رشد معادل 3.6 مواجه است. اين استان بالاترين نرخ رشد جمعيت در كشور را دارد. نيمي از مردم اين استان شيعه و نيمي نيز اهل تسنن هستند تحليل ما اين است كه نرخ رشد جمعيت مربوط به اهل تسنن بالاي ۵درصد است.

اين مسئله در كوتاه مدت مشكلي را ايجاد نمي كند ولي در درازمدت حداقل در ۵۰ سال آينده باعث تغيير تركيب جمعيتي مي شود.

زيرا كه اهل تسنن كنترل جمعيت را حرام مي دانند.

جالب است كه در ميان بسياري از كشورهاي اسلامي نگاه مثبتي نسبت به مسئله كنترل جمعيت وجود ندارد. به خاطر دارم چند سال پيش در جلسه اي بودم كه رئيس جمعيت سازمان ملل متحد در آن حضور داشت، از ايشان شنيدم كه مي گفت در بين كشورهاي اسلامي، ايران پيشتاز كنترل جمعيت است چون با ادبيات مذهبي وارد اين مسئله شده و مردم را نسبت به كنترل جمعيت تشويق كرده است و ما مي خواهيم ايران را به عنوان الگوي كشورهاي اسلامي در زمينه كنترل جمعيت مطرح كنيم تا آن ها هم به معادله كنترل جمعيت برسند.

طبق پيش بيني محققان غربي سال ۲۰۵۰ جمعيت مسلمانان از مسيحيان پيشي مي گيرد

زيبايي نژاد در ادامه به نتايج سياست كنترل جمعيت در جامعه ايران اشاره و با بيان اين كه از نظر غربي ها جمعيت يكي از عوامل مهم افزايش قدرت كشورهاي اسلامي محسوب مي شود، به تحقيقات آن ها در اين زمينه اشاره كرد و گفت: سال ۱۹۹۸، مجله اي به نام ترجمان سياسي كه مقالات سياسي كشورهاي ديگر را به زبان فارسي ترجمه مي كرد در يكي از شماره هايش مقاله اي را تحت عنوان خاورميانه در سال ۲۰۵۰ به چاپ رسانده بود كه توسط محققان يكي از كشورهاي غربي نوشته شده بود.

در آن مقاله آمده بود كه جمعيت در معادلات قدرت تاثير به سزايي دارد و كشورهاي اسلامي به دليل اين كه سياست هاي كنترل جمعيت را چندان قبول ندارند، آهنگ رشد جمعيت شان بالاست در مقابل كشورهاي مسيحي آمار رشد جمعيت شان پايين و حتي در برخي كشورهاي اروپايي رشد جمعيت منفي است.

در نتيجه در سال ۲۰۵۰ ميلادي، جمعيت خاورميانه اسلامي بر جمعيت مسيحيان پيشي مي گيرد و معادلات به نفع مسلمانان تغيير مي كند.در آن مقاله به صاحب نظران و سياست مداران غربي هشدار داده شد كه مقوله جمعيت در كشورهاي اسلامي را جدي بگيرند و فكري به حال آن بكنند.

قدرت هاي بزرگ دنيا مانند آمريكا و چين پرجمعيت هستند

اين مدرس حوزه علميه با اشاره به اين كه آگاهي ناكافي ما از مسئله كنترل جمعيت موجب مي شود در درازمدت يكي از عوامل قدرت از ما گرفته شود، تصريح كرد: اگرچه من در حوزه سياست تخصص لازم را ندارم ولي مي توان مشاهده كرد كه هم اكنون قدرت هاي مهم و بزرگ سياسي و اقتصادي دنيا كشورهاي پرجمعيت هستند. چين، هند و آمريكا نمونه اين كشورهايند. چين در حال حاضر دومين غول اقتصادي جهان است كه در حال تبديل شدن به قدرت اول اقتصادي دنياست.برزيل با ۲۰۰ ميليون جمعيت به تازگي خود را به عنوان يكي از ۸ قدرت برتر جهان مطرح كرده است.

پيري جمعيت افول خلاقيت را به دنبال دارد

جمعيت فراوان اگر به درستي مديريت شود، به يك قدرت تبديل مي شود. چون افزايش جمعيت اگرچه از سويي تهديد است و مي تواند آسيب هاي اجتماعي را به دنبال داشته باشد اما از جهتي جمعيت به ويژه اگر جوان باشد موتور محرك اجتماعي و اقتصادي است و اگر جمعيت كشوري پير شود، خلاقيت در آن كشور رو به افول مي رود. الان كشورهايي مانند آلمان بخشي از نيروهاي خلاق خود را به عنوان مهاجر از خارج از مرزهاي خود مي پذيرند كه اين امر در آينده براي آن كشور آسيب زاست چون يك فرد مهاجر، فرهنگ خود را هم با خود مي آورد و تمام مناسبات فرهنگي جامعه پذيرنده را نمي پذيرد چنان كه فرانسه هم اكنون به اين مشكل برخورده است و مسلمانان مهاجر اين كشور، فرهنگ فرانسه را تحت تاثير قرار داده اند. به ويژه اين كه كشورهاي اسلامي اغلب مهاجرفرست هستند كه گرچه ظاهر اين قضيه منفي است به اين معنا كه ما نيروهاي متخصص و خلاق خود را از دست مي دهيم ولي در اصل در حال انتقال فرهنگ اسلامي به آن كشورها هستيم. اگر هم اكنون تعداد مسلمانان در چين ۵۰ ميليون نفر است محصول اين است كه تعدادي تاجر مسلمان حدود ۸قرن پيش به چين رفتند و آن جا ساكن شدند كه حالا تعداد مسلمانان به ۵۰ ميليون نفر رسيده است.

سياست كنترل جمعيت و آموزه هاي قرآن

وي با اشاره به اين كه بين افزايش جمعيت و اعتقادات و باورهاي ديني مردم ما ارتباط و نسبتي برقرار است يادآور شد: در آيه اي از قرآن كريم آمده است «لاتقتلوا اولادكم خشية املاق» فرزندان خود را از ترس تنگدستي نكشيد(سقط نكنيد يا پس از به دنيا آمدن نكشيد) در ادامه آيه مي فرمايد «نحن نرزقهم و اياكم»: «ما هم آن ها و هم شما را روزي مي دهيم.»

سوالي كه پيش مي آيد اين است كه چگونه ما به دنبال توسعه و تحكيم خانواده هستيم اما مردم را از فقر و مشكلات اقتصادي در زمينه تشكيل خانواده و بچه دارشدن مي ترسانيم. درحالي كه آموزه هاي قرآن خلاف آن را به ما تذكر مي دهد و از ما مي خواهد از فقر نترسيم چون خداوند فعالانه در زندگي حضور دارد و به ما روزي مي دهد.

ما در سياست كنترل جمعيت مردم رااز فقر مي ترسانيم، درحالي كه اين سياست با ادبيات ديني و آموزه هاي قرآني سازگاري ندارد.

آيه اي ديگر در قرآن مي گويد: «ما من دابة في الارض الاعلي الله رزقها» هيچ جنبنده اي در روي زمين وجود ندارد مگر اين كه خداوند روزي او را تضمين كرده است. (به عهده خداوند است كه روزي او را بدهد) براساس اين آيه قرآن خداوند به نوعي تضمين كرده است هر موجودي را كه مي آفريند، روزي او را نيز بدهد.

اخلاق جنسي و كنترل جمعيت با يكديگر ارتباط دارند

زيبايي نژاد با بيان اين كه كنترل جمعيت با حوزه اخلاق جنسي ارتباط تنگاتنگي دارد، افزود: متاسفانه در اين زمينه در كشور ماتحقيقاتي انجام نشده است اما غربي ها در اين زمينه به نكته هاي تازه اي دست يافته اند كه جالب است. طبق اين پژوهش ها در كشورهايي كه سياست هاي كنترل جمعيت اجرا نمي شود و خانواده ها پرجمعيت هستند زن در سنين جواني كه از ۱۸ تا حدود ۴۰سالگي اوست و اوج غليان جنسي او در اين سنين است درگير بارداري و فرزندآوري و تربيت فرزندان مي شود يعني هم به لحاظ جسمي و هم روحي ذهن او به فرزندانش مشغول مي شود ؛اين امر باعث كنترل غليان جنسي او و هدايت آن در مسير صحيح مي شود.

در اين كشورها اين وضعيت با سياست هاي اخلاقي جنسي سخت گيرانه تناسب دارد يعني در اين كشورها چون زن مشغول خانواده و تربيت فرزندان است سياست هاي اخلاق جنسي سخت گيرانه اعمال مي شود و به نتيجه مي رسد اما در جوامعي كه زنان با مسئله كم فرزندي يا حتي بي فرزندي روبه رو هستند به ويژه درمقطع سني ۱۸ تا ۴۰سال كه همان طور كه ذكر شد زنان با مسئله غليان جنسي روبه رو هستند، اگر در درون خانواده به اين نيازشان پاسخ داده نشود او به دنبال پاسخگويي به اين نياز در خارج از حريم خانواده مي گردد كه در چنين شرايطي امكان اعمال سياست هاي سخت گيرانه جنسي وجود ندارد.

وي در پاسخ به اين سوال كه آيا اشتغال زن در خارج از منزل يا مشغوليت هاي ديگري كه او مي تواند براي خود ايجاد كند، باعث كنترل غريزه جنسي او در سن جواني نمي شود، گفت: ممكن است بخشي از ذهن زن به اين امور معطوف و ذهن او از مسائل جنسي منفك شود اما بايد دانست كه محيط كاري نيز خطراتي را براي زن دارد و او در اين محيط ها هم مصون نيست. محيط بازي كه براي ارتباط بين زن و مرد به ويژه در جوامع غربي وحتي در كشور ما وجود دارد، موجب مي شود اين غليان غريزه جنسي در محيط كاري خود را نشان دهد.

در خانواده هاي پرجمعيت زن مدام صبح تا شب ذهنش درگير همه امور و فرزندانش است و نيازهاي عاطفي و ارتباطي وجنسي او تا حد زيادي برآورده مي شود اما اگر فرزندي وجود نداشته باشد و اين نيازها برآورده نشود ، زن از راه هاي نادرست به دنبال پاسخگويي به اين نيازها خواهد بود.بنابراين در كشورهايي مثل ما كه سياست هاي كنترل جمعيت اعمال مي شود بايد منتظر انحرافات و آسيب هاي حوزه اخلاقي جنسي زنان هم باشيم.

اين تحقيقات غربي ها در حوزه اخلاق جنسي خانم ها انجام شده و ممكن است همين ماجرا نسبت به آقايان هم وجود داشته باشد ولي ما هنوز پژوهشي در اين زمينه انجام نداديم تاتاثيرات كاهش جمعيت در حوزه اخلاق جنسي مردان را متوجه شويم ولي مي توان به آن ها هم تعميم داد و گفت اگر تعداد فرزندان يك مرد افزايش يابد، دغدغه هاي معاش او افزايش مي يابد و مقداري از درگيري هاي او صرف خانواده مي شود و مقداري از مطالبات جنسي چنين فردي كاهش مي يابد.

اختلال در جامعه پذيري و ارتباطات اجتماعي بچه هاي خانواده هاي كم جمعيت

اين مشاور خانواده با تاكيد بر اين كه سياست هاي كنترل جمعيتي در هر كشوري حوزه تربيت فرزندان را هم به شدت تحت تاثير قرار مي دهد، خاطرنشان كرد: طبق تحقيقات، بچه هايي كه در خانواده هاي تك يا كم فرزند زندگي مي كنند، جامعه پذيري شان با اختلال مواجه است.زيرا امكانات اقتصادي در چنين خانواده هايي فقط به يك يا دو فرزند اختصاص مي يابد و چنين فردي خود را عادت نمي دهد كه خواسته هاي خود را محدود كند و با ديگر فرزندان مشاركت و ارتباط و تعامل داشته باشد.

در نتيجه بچه هاي بي مسئوليتي در اين خانواده ها تربيت مي شوند. در گذشته در خانواده اي كه ۴ يا ۶ فرزند داشت امكانات بين فرزندان تقسيم مي شد و بچه ها در دوران كودكي تا حدي فشار اقتصادي را تجربه مي كردند. بچه ها هر كدام سلايقي داشتند به همين دليل با هم درگير مي شدند و در همين دعواها آرام آرام ياد مي گرفتند كه چگونه بايد حقوق يكديگر را رعايت كنند و با يكديگر تعامل داشته باشند در مدتي كه فرزندان در خانه پدر بودند راه تعامل و كنار آمدن با هم را ياد مي گرفتند و بعد كه وارد اجتماع و زندگي خانوادگي مي شدند، مشكل نداشتند. اما بچه هايي كه تك فرزند هستند با ورود به اجتماع در خيلي از مواقع با مشكل روبه رو مي شوند چون تمرين همزيستي و تعامل را قبلا نكرده اند و چنين افرادي خودمحور و فردگرا هستند.

هم خواني تبليغ ارزش هاي غيرخانوادگي با سياست كنترل

وي با بيان اين كه جايگزيني يك سري از ارزش ها به جاي ارزش هاي ديگر مي تواند سياست كنترل جمعيت را به نتيجه برساند، گفت: در جوامعي كه ارزش هاي غيرخانوادگي بزرگ و درباره آن تبليغ مي شود سياست كنترل جمعيت جواب مي دهد. به اين معنا كه شما معتقد باشيد زن بايد شاغل و حضور اجتماعي داشته باشد در نتيجه به او القا كرده ايد كه در كنار همسرداري و تربيت فرزند موارد ديگر مثل شاغل بودن هم داراي ارزش است كه مي توان براي آن وقت گذاشت در اين صورت زن از ارزش مادر و همسر بودن خواهد گذشت.ترويج ارزش لذت هاي دوران جواني هم باز از مسايلي است كه ترويج آن با سياست كنترل جمعيت هم خواني دارد. همين طور كه در سطح جامعه ما رايج شده است كه دختر و پسر در ابتداي ازدواج بچه دار نمي شوند چون آن را مزاحم لذت هاي دوران جواني خود مي دانند.

بنابراين سياست كنترل جمعيت در جوامعي كه ارزش هاي جايگزين مطرح و حتي بر ارزش هاي خانوادگي غلبه مي يابد بهتر به نتيجه مي رسد. طبق تحقيقات دانشمندان غربي، زنان در دهه هاي ۶۰ و ۷۰ ميلادي كه اوج موج دوم جريان فمنيست در غرب بود، يا ازدواج نكردند يا اگر هم ازدواج كردند خانواده براي آن ها در اولويت اول نبود. فرزندان اين زن ها كه البته تعدادشان بسيار كم است و هم اكنون در سن جواني قرار دارند، بسيار فردگرا و خودخواهند و مشاركت اجتماعي و اقتصادي و سياسي ندارند.

ارتباطات مجازي جاي ارتباطات خانوادگي را گرفته است

وي به رابطه معكوس نشاط اجتماعي و سياست كنترل جمعيت اشاره كرد و گفت: هم اكنون ما با خانواده هايي مواجهيم كه عمو و دايي و خاله و عمه و... در آن ها وجود دارد ولي در نسل هاي آينده كه ما با پديده تك فرزندي مواجهيم، اين بچه ها اقوامي مثل خاله و... ندارند، ارتباطات طايفه اي و فاميلي به شدت محدود مي شود، افراد با هم ارتباطي ندارند و از هم حمايت نمي كنند. در روايات ما آمده است كه اگر عصباني شديد و خشم به شما روي آورد اگر رحمي (فاميلي) داريد پيش او برويد دست در دست او بگذاريد. اين هم خوني باعث تسكين شما مي شود.ولي در آينده ارتباطات مجازي غيرعاطفي و غيرفاميلي جاي اين ارتباطات عميق خانوادگي و فاميلي را مي گيرد.

وي با بيان اين كه با اجراي سياست هاي كنترل جمعيت سن ازدواج بالا مي رود گفت: وقتي شما سن ازدواج را بالا مي بريد، بايد تبعات آن را هم پيش بيني كنيد و بپذيريد. به عنوان نمونه دختري كه قبلا زير ۲۰ سال ازدواج مي كرد و حالا زير ۳۰ سال ازدواج مي كند بايد ديد فاصله بين بلوغ و ازدواج چه ارزش ها و ارتباطاتي وقت او را در اين ميان پر مي كند و ارتباطاتي كه بايد در قالب خانواده و بين همسران جريان يابد، چه جايگزين هايي پيدا كرده است. ادامه دارد . . .

شنبه|ا|10|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 149]