سد هايقر فارس /تجلي اراده متخصصان ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: سد هايقر فارس /تجلي اراده متخصصان ايراني
شيراز -در سفر فروردين ماه سال گذشته هيات دولت به استان فارس، رييس جمهوري در جمع مردم فيروزآباد از تصميمات مهم دولت براي عمران و آباداني هر چه بيشتر اين شهرستان سخن گفت .

دكتر محمود احمدي نژاد در اين باره گفت: مطالعه و طراحي براي تبديل راه اصلي فيروزآباد به جم به بزرگراه، طراحي سد و شبكه آبياري و سامانه انتقال آب سد هايقر و تخصيص بودجه براي تكميل شبكه آبياري و زهكشي سد تنكاب و همچنين تصويب بخشودگي جرائم دير كرد كشاورزان از جمله تصميمات دولت براي شهرستان فيروزآباد است.
رييس جمهوري، ديگر تصميمات دولت براي اين شهرستان را خريداري حداقل 10 ميليون مترمكعب آب به صورت سالانه براي رفع نياز پارس جنوبي توسط وزارت نفت از سد هايقر،- پيش بيني اعتبار مورد نياز اجراي طرح احداث سد چشمه عاشق (ني ريز) و شبكه آبياري و زهكشي آن توسط وزارت نيرو در لايحه بودجه سال 1387 و - پيش‏بيني اعتبار مورد نياز اجراي سد هايقر (فيروزآباد) و شبكه آبياري و سامانه انتقال آب در لايحه عنوان كرد.
سد مخزني هايقر از نوع بتن غلتكي و حجم مخزن آن به صورت طبيعي ‎ 226ميليون مترمكعب است، طول تاج آن دربدنه اصلي ‎ 200متر و ارتفاع آن از بستر رودخانه ‎ 77مترمي باشد وبه منظور تنظيم جريان و ذخيره سازي آب رودخانه قبل از شور شدن و بهره گيري از آن براي شرب، صنعت و كشاورزي و همچنين كنترل و ذخيره سازي سيلاب هاي ناگهاني فرا رسيده به محل سد احداث خواهد شد.
اين سد درحد فاصل حدود ‎ 45كيلومتري جنوب شرقي شهرستان فيروزآباد در محلي به نام تنگ عرب ها يا تنگ هايقربرروي رودخانه فيروزآباد اجرا مي شود.
وزير نيرو در آيين كلنگ زني سد هايقر گفت: در مرحله نخست مقرر شده بود براي شروع عمليات احداث اين سد 10 ميليارد ريال تخصيص يابد ولي با توجه به اينكه امسال عمليات اجرايي 10 سد در كشور آغاز و در بودجه رديف اجرايي به آنها اختصاص داده شد، سد هايقر تنها سدي است كه 50 ميليارد ريال براي آغاز عمليات احداث آن تخصيص داده شده است.
پرويز فتاح افزود: افزون بر اين، 50 ميليارد ريال هم وزارت نفت به اين امر اختصاص داده است و در مجموع 100 ميليارد ريال براي اجراي اين پروژه در سال اول، رقم خوبي است.
وي ادامه داد: در مجموع از 500 ميليارد ريال كل اعتباري كه براي سد هايقر هزينه خواهد شد، 250 ميليارد ريال آن را از محل اعتبارات وزارت نيرو و نيم ديگر آن توسط وزارت نفت تامين مي شود.
وزير نيرو اظهار داشت: تخصيص اعتبارات متناسب با حجم پروژه ها است و ما در فارس درمقايسه با سايراستان هاي كشور كمتربا مشكل بودجه مواجه هستيم چنانكه پارسال در فارس سد سيوند آبگيري و سد ملاصدرا در اين استان افتتاح شد و اين امرحاكي از اين است كه دولت حمايت خوبي در اين زمينه داشته است.
فتاح گفت: درهر منطقه اي كه مبادرت به احداث سد وسازي كرده ايم توانستيم از زيان هاي ناشي از خشكسالي پيشگيري كنيم و در عوض در مناطقي كه هنوز موفق به انجام آن نشديم، زيان هاي بسياري به ما رسيده است.
وي اضافه كرد: بايد همزمان با احداث سد، همه پروژه هاي جانبي آن پيش بيني شود و ضمن اعمال صرفه جويي در هزينه ها براي عمليات ساخت و سازآن از نيروهاي بومي استفاده شود.
استاندارفارس در بازديد از محل احداث سد هايقر در شهرستان فيروزآباد گفت: سد هايقر تامين‌كننده آب مناطق انرژي بر در جنوب استان فارس است و تاثير استراتژيك در اقتصاد اين استان دارد.
مهندس سيد محمدرضا رضازاده درگفت و گوبا خبرنگاران افزود: احداث سد هايقر از جمله طرح‌هاي مصوب سفر رييس جمهوري به استان فارس است و با تامين اعتبار مناسب بايستي اجرايي شود
وي ادامه داد: احداث سد هايقر در فارس از چند جنبه داراي اهميت است زيرا غير از تامين آب شرب و كشاورزي، آب صنعت را نيز در در جنوب استان و بخشي از جنوب كشور تامين مي كند.
استاندار فارس اظهار داشت: در 15 كيلومتري پايين دست سد هايقر، گنبدهاي نمكي وجود دارد كه با احداث اين سد از شور شدن آب آن جلوگيري مي كند.
رضازاده اضافه كرد: بخش هايي عمده از مناطق انرژي بر در جنوب استان فارس و همچنين در منطقه عسلويه استان بوشهر به آب توليد شده از احداث سد هايقر سد تنگاب فيروزآباد حدود ‎ 70درصد پيشرفت فيزيكي دارد و در صورت تامين اعتبار به زودي به مرحله آبگيري مي‌رسد. نياز دارند.
وي ادامه داد: احداث اين سد همچنين موجب مي‌شود كه بخش هايي از دشت فراشبند به زير كشت محصولات كشاورزي برود و به‌اقتصاد منطقه كمك شاياني نمايد.
استاندار فارس در مورد مساعدت وزارت نفت براي احداث سد هايقر گفت : در اين رابطه مذاكراتي با مسوولان وزارت نفت انجام شده و تصميماتي اتخاذ شده است.
رضازاده با اشاره به اينكه آب مهمترين سرمايه زندگي ما و قابل تعويض باهيچ چيز ديگري نيست گفت: سد هايقريكي از توجيه پذيرترين پروژه هاي سدسازي استان فارس است واميدواريم پيمانكار اين پروژه با عزم جدي آن را به اتمام رساند.
مدير عامل سازمان آب منطقه اي استان فارس نيز در اين آيين گفت: احداث سد هايقر يكي از مصوبات سفر هيات دولت به اين استان است و اين دهمين سدي است كه عمليات اجرايي آن در فارس آغاز شده است.
خليل رضاييان افزود: سد هايقر سومين سد متعلق به منطقه فيروزآباد است و پس از سد سلمان و تنگاب نخستين سد بتني غلتكي اين منطقه است.
وي گفت: سد هايقر داراي مخزن 220 ميليون مترمكعبي است كه از جمله اهداف احداث آن كنترل سيلاب و تامين آب شرب و آب صنعت، منطقه جنوب استان فارس است.
رضاييان اظهار داشت: هم اينك استان فارس داراي چهار سد مخزني است و شش سد ديگر آن نيز در مرحله احداث قرار دارد كه از جمله آنها سد هايقر است.
وي، يكي از دلايل طولاني شدن پروژه هاي سدسازي در استان فارس را مساله مالي عنوان و اظهار اميدواري كرد كه با مشاركت و همكاري وزارتخانه هاي نيرو و نفت، سد هايقر در موعد مقرر به بهره برداري برسد.
نماينده مردم فراشبند، فيروزآباد و قير و كارزين فارس در مجلس شوراي اسلامي گفت: درشرايط كنوني به سبب خشكسالي هاي پي درپي و برداشت بي رويه ازمنابع آبي، بايد به موازات نفت و گاز براي آب، سرمايه گذاري كنيم.
حجت الاسلام يونس موسوي سرچشمه در فيروزآباد فارس با اشاره به وضعيت منابع آبي موجود در كشور اظهار داشت: نفت و گاز امكان جايگزيني دارد ولي اين امكان براي آب وجود ندارد.
وي گفت: امسال حدود ‎15 استان كشور با مشكل بي آبي مواجه شد و اگر سال آينده وضعيت به همين منوال باشد نه مجلس، نه دولت و نه هيچ قدرت ديگري توان جبران آن را ندارد.
حجت الاسلام موسوي سرچشمه افزود: مقوله سدسازي از چند دولت قبل آغاز شد ولي اين مهم در دولت كنوني شتاب بيشتري به خود گرفته است.
استاندار فارس همچنين در بازديد از سدتنگاب شهرستان فيروزآباد گفت: سد تنگاب از جمله سدهاي مهم در استان فارس است كه بايد با تامين اعتبار در سال جاري يا سال آينده به مرحله افتتاح و آبگيري برسد.
براي ادامه كار سد تنگاب به حدود ‎ 180ميليارد ريال اعتبار نياز است.
ذخيره‌سازي ‎ 130ميليون متر مكعب آب، توسعه كشت در ‎ 13هزار هكتار اراضي زير دست سد، كنترل روان آبها و سيلابهاي فصلي، افزايش اشتغال كشاورزان و روستاييان و بهبود شرايط زيست محيطي منطقه از جمله اهداف اين سد است.
سد تنگاب در ‎ 12كيلومتري شمال غرب فيروزآباد بر روي رودخانه فيروزآباد در حال احداث است.
مطالعات توجيهي احداث اين سد از سال ‎ 69آغاز شد و درسال ‎74مورد بازنگري قرار گرفت و در سال ‎ 76به پيمانكار ابلاغ شد.
اين سد از نوع سنگريزه‌اي خاكي با هسته‌رسي است كه ‎51متر ارتفاع و ‎ 10متر عرض دارد و طول تاج سد نيز ‎ 270متر است.
يك كارشناس محيط زيست هم در مورد احداث اين سد و اثرات آن بر محيط زيست منطقه گفت: قرار است روي تنگه هايقر در فيروز‌آباد فارس كه به خاطر ديواره‌ها و عمق زياد دره از آن به‌عنوان گراند‌كانيون ايران ياد مي‌شود، سد احداث كنند، كه درصورت وقوع يكي از زيباترين بخش‌هاي طبيعت ايران را تخريب مي‌كند.
بيژن فرهنگ دره شوري افزود: از ماه‌ها پيش گروه‌هاي متعددي به ايران آمده و در تعامل با كارشناسان داخلي، مطالعات گسترده‌ جانور شناسي و زمين شناسي منطقه را آغاز كرده‌اند با اين هدف كه اين منطقه به‌عنوان يكي از ژئو‌پارك‌هاي ايران در يونسكو ثبت شود.
وي اظهار داشت: در حالي كه همه چيز براي ثبت اين بخش از طبيعت بي‌نظير ايران در يونسكو فراهم شده‌، ناگهان با خبر مي‌شويم وزارت نيرو مي‌خواهد روي تنگه هايقر سد بسازد!!!
سد مخزني هايقر ( دهرود )
ساختمان سد :
موضوع قرارداد مطالعات مرحله دوم سد مخزني هايقر ( دهرود ) و سامانه انتقال آب كشاورزي ، شرب و صنعت مناطق پاياب مي باشد.
محل اجرا، كيلومتر 45 از فيروزآباد ( كيلومتر 35 جاده فيروزآباد – قير و سپس 10 كيلومتر راه دسترسي به محل سد است.

الف ) محل و موقعيت سد هايقر ( دهرود )
اين سد در ابتداي تنگ هايقر و در 35 كيلومتري جنوب شرقي شهر فيروزآباد و بر روي رودخانه فيروزآباد در انتهاي دشت فيروزآباد و در ابتداي تنگه هايقر احداث خواهد شد . مختصات جغرافيايي محل سد در "39-°28 عرض شمالي و "41-°52 شرقي مي باشد .
سراب اصلي رودخانه فيروزآباد از چشمه هاي حنيفيان بوده كه مجموع آب دهي حدود 23 دهنه چشمه با دبي هاي مختلف بين 5/2 تا 5 مترمكعب بر ثانيه است و با الحاق زير حوزه هاي ديگر با ميانگين آورد سالانه حدود 117 ميليون مترمكعب به محل سد تنگاب رسيده كه اين سد در ابتداي تنگه تنگاب مي باشد . آبهاي سرريزي و ساير منابع آبي شامل چشمه هاي قمپ آتشكده با ميانگين آورد سالانه حدود 32 ميليون مترمكعب و چشمه هاي علي خرقه و سار خرقه با ميانگين سالانه حدود 15 ميليون مترمكعب و چشمه رودبال با ميانگين سالانه حدود 22 ميليون مترمكعب مي باشد كه در نقاط مختلف دشت فيروزآباد به رودخانه مزبور ملحق شده و با جريان هاي سيلابي فصلي ، در زير حوزه حدود 918 كيلومترمربع بين سد تنگاب و سد هايقر با ميانگين آورد حدود 164 ميليون مترمكعب ( پس از احداث سد تنگاب و بهره برداري از آن ) به محل سد هايقر ( دهرود ) مي رسد .
رودخانه فيروزآباد در حال حاضر پس از عبور از تنگ هايقر در طول حدود 12 كيلومتر و عبور از منطقه روستاي دهرود به گنبدهاي نمكي رسيده و آبهاي آن كاملاً شور و غيرقابل استفاده مي گردد .
اين رودخانه نهايتاً به رودخانه موند پيوسته و در انتها به خليج فارس مي ريزد . لذا هدف از احداث سد هايقر جمع آوري آب هاي شيرين و انتقال آن به تعدادي از شهرهاي صنعتي – نفتي جنوب و بخشي از آن براي كشاورزي اراضي پاياب و حفظ محيط زيست رودخانه در پاياب آن مي باشد .
تأمين آب از سد هايقر بطور ميانگين حدود 35 ميليون مترمكعب استحصال براي كشاورزي اراضي دهرم – چكاب و احمدآباد با اراضي خالص حدود چهار هزار و 500 هكتار تحت پوشش شبكه آبياري تحت فشار حاصل مي شود . همچنين مقدار 84 ميليون مترمكعب در سال آب استحصالي براي شرب و صنعت شهرهاي جم ، لامرد ، مهر و علاءمرودشت ( عمدتاً شهرهاي صنعتي – نفتي ) و حدود 5/10 ميليون مترمكعب ميانگين آب تأمين شده براي حفاظت محيط زيست رودخانه براي تأمين وضع موجود رودخانه در مناطق پاياب منظور شده است . يادآور مي شود كه بخاطر پرهيز از شور شدن آب شيرين از سامانه انتقال آب زيست محيطي به محلي از رودخانه تحويل مي شود كه درپايين دست گنبدهاي نمكي قرار دارند .

ب ) محل و موقعيت شبكه آبياري دشت دهرم – چكاب و احمدآباد و سامانه انتقال آب :
اراضي مزبور در حدود 25 تا 30 كيلومتري روستاي دهرود قرار دارد و در حال حاضر بدون آب مناسب كشاورزي مي باشد كه بعضاً از طريق چاه ها با آب نسبتاً شور تا شور فعاليت محدود كشاورزي انجام مي شود .
تاريخچه و اهداف طرح :
سابقه مطالعه طرح سد هايقر و سامانه انتقال آب :
مطالعات توجيهي ( مرحله يكم ) سد مخزني هايقر ( دهرود ) بر روي رودخانه فيروزآباد طي قرارداد شماره 2102/407 مورخ 1/10/70 از طرف سازمان آب منطقه اي فارس، كهكيلويه و بويراحمد ( كارفرما ) به اين مهندسان مشاور واگذار گرديد .
مطالعات قبلي اين طرح شامل تأمين آب شرب و كشاورزي شهر فراشبند بود كه پس از بررسي هاي نهايي از طرف دفتر فني آب وزارت نيرو قرار شد كه آب فراشبند از طريق سد نرگسي ( مسقان ) تأمين شود و آب هاي شيرين سد هايقر به اراضي و مناطق پاياب اختصاص يابد كه مطالعات مرحله دوم براساس مفاد مصوبه مرحله يكم سامان داده شد .
مصوبه مطالعات مرحله يكم در سال 1376 از طرف وزارت نيرو ابلاغ مي شود . اما به علت كمبود اعتبارات مطالعات مرحله دوم از سال 1383 شروع و در شهريور سال 1386 خاتمه يافت و گزارش ها تحويل كارفرما شده است .
- اهداف كمي و كيفي پروژه :
ذخيره و تنظيم آب رودخانه به ميزان 6/129 ميليون مترمكعب در سال به طور ميانگين، بهبود وضعيت آبياري مناطق دشت دهرم و احمدآباد به ميزان سه هزار و 500 هكتار و دشت احمدآباد به ميزان يك هزارهكتار خالص با تأمين نياز آبي سالانه بطور ميانگين حدود 35 ميليون مترمكعب از اهداف اجراي اين طرح مي باشد.
همچنين احداث سامانه خط انتقال شامل سد تنظيمي دهرود و تونل 25/5 كيلومتري و خط انتقال حدود 176 كيلومتر تا شهر جم كه در مسير خود ضمن تحويل آب هاي كشاورزي و زيست محيطي، آب شرب و صنعت شهرهاي لامرد، مهر و علاءمرودشت و جم را تأمين مي كند كه ميانگين آب استحصالي سالانه آنها جمعاً حدود 2/84 ميليون مترمكعب است .
از ديگر اهداف اين طرح كنترل و مهار روان آب ها و سيلاب ها و تنظيم آب مورد نياز محصولات كشاورزي در ماه هاي نياز شديد گياه و تأمين آب زيست محيطي رودخانه پس از عبور از گنبدهاي نمكي به منظور بهبود كيفيت آب رودخانه در 9 ماه كم آب رودخانه، تأمين آب شرب و صنعت منطقه جنوب شامل علامرودشت ، لامرد و جم بشرح فوق كه براي فعاليت شهرهاي صنعتي – نفتي فوق الذكر ( بيشترين فاصله از محل تونل انتقال تا شهر جم حدود 176 كيلومتر است (و افزايش درآمد خالص كشاورزي با الگوي كشت مناسب و مكانيزه مي باشد.
افزايش ميزان اشتغال زايي ( از طريق توسعه فعاليت هاي كشاورزي و جلوگيري از مهاجرت روستانشينان به شهرها ) به بيش از 4 برابر شرايط موجود، بهبود شرايط زيست محيطي منطقه اي از طريق احداث درياپه سد مخزني به وسعت 980 هكتار و همچنين پرورش آبزيان و ماهيان گرمابي با توجه به كيفيت آب درياچه و همچنين ايجاد محيط تفريحي بر روي درياچه و سواحل آن و بالاخره بهبود كيفيت آب با انتقال آب از سد توسط سامانه انتقال آب و رهاسازي به رودخانه در پايين دست گنبدهاي نمكي از ديگر اهداف اين پروژه است .

شركت هاي مهندسين مشاور آب نيرو، مهندسان مشاور نقش ترسيم ميلاد و سازمان جغرافيائي نيروهاي مسلح ، مهندسين مشاور خاك آزما – عمليات ژئوتكنيك فاز 2 و مهندسين مشاور پي كاو براي عمليات ژئوتكنيك فاز 1 در طرح سد مخزني هايقر (دهرود ) فعالينت داشته اند.

مشخصات فني طرح :
الف ) مشخصات حوزه
سطح حوزه تا محل سد دو هزار و 273 كيلومترمربع، ارتفاع ميانگين حوزه يك هزار و 768متر ، بلندترين نقطه حوزه سه هزار و 100 متر، ميانگين آورد سالانه تا محل سد 164 ميليون مترمكعب(پس از احداث سد تنگاب)است.
ميانگين ريزش سالانه بر حوزه 513 ميليمتر، ميانگين تبخير سالانه از سطح مخزن دو هزار و23 ميليمتر در سال، ميانگين حجم آب تنظيم شده سالانه 7/129 ميليون مترمكعب،ميانگين سالانه رسوب وارده به مخزن 600 هزار مترمكعب ، زير حوزه بين سد تنگاب تا سد هايقر 918 كيلومتر مربع مي باشد.

ب ) مشخصات سد :
نوع سد بتني R.C.C – قوسي وزني،عرض تاج سد پنج متر، ارتفاع از بستر رودخانه 78 متر، ارتفاع از روي پي 90 متر، تراز تاج سد يك هزار و 179 متر ، تراز بالاي ديواره جان پناه ( پاراپت ) يك هزار و 180 متر و طول تاج 200 متر است.
تراز بستر رودخانه در محل محور سد يك هزار و 102 متر، عرض قاعده بزرگترين مقطع 35 مترتراز نرمال مخزن يك هزار و 175 متر، حجم مخزن در تراز نرمال 227 ميليون مترمكعب است.
همچنين سطح مخزن در تراز نرمال 8/9 كيلومترمربع ، حجم مرده مخزن و مفيد به ترتيب14 و 13 ميليون مترمكعب، سطح مخزن در تراز حداكثر يك هزار و 7/178 ،5/11 كيلومترمربع، حجم مخزن در تراز حداكثر يك هزار و 7/178 متر، 260 ميليون مترمكعب مي باشد.

ج ) تونل انحراف :
قطر داخلي 5/6 متر، ظرفيت تخليه در تراز آب يك هزار و122 متر 520 مترمكعب بر ثانيه، طول تونل 290 متر، ضخامت جدار بتني حداقل 50/0 متر ، شيب متوسط يك درصد ، ظرفيت تخليه كننده عمقي در تراز نرمال 5/52 مترمكعب بر ثانيه ( از دو مجرا ) است.ك/4
667/515/ 675
سه شنبه 7 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 3370]