كودك و نوجوان - اهميت «روز جهاني كودك» در چيست؟

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: كودك و نوجوان - اهميت «روز جهاني كودك» در چيست؟
كودك و نوجوان - اهميت «روز جهاني كودك» در چيست؟

شهرام اقبال‌زاده: چرا چنين روزي شكل گرفته است؟ چرا پيش از مدرنيته و گسترش نرم‌افزارهاي ارتباطي بين كشورها (چه در سطح دولت‌ها و چه در سطح ملت‌ها) چنين روزي وجود نداشته است؟ چرا مقوله‌اي چون مفهوم «دوران كودكي» يا پديده «دوران كودكي» و چرا بحث‌هايي چون روز كودك و تلويزيون «رسانه و كودك» يا در سطحي گسترده‌تر «ادبيات كودك» به مفهوم خاص آن وجود نداشته است؟ منظور از مفهوم خاص آن ادبيات نوشتاري براي قشر گسترده‌اي با عنوان «كودك‌» و «نوجوان» است و نه وصيت‌نامه يا سوگنامه يا ابزار شادي و شعف اين يا آن شاعر و اين يا آن حاكم و مقام براي فرزانداش؟ آيا پيش از مدرنيته ما به نويسنده و شاعر و تصويرگر كودك برمي‌خورديم؟ اگر نبوده چرا؟ آشكار است تا پيش از پديد آمدن صنعت چاپ كه سپهر ديگري را براي بشر رقم مي‌زند و از آن با عنوان «كهكشان گوتنبرگ» ياد مي‌كنند و پيش از فراگير شدن آموزش و پرورش و تاسيس مدارس جديد و چرخش تاريخي رويكرد ادبيات از مخاطباني خاص و احيانا دربارها و اشراف و نجبا به مردم به مفهوم گسترده آن، اصولا «كودكان» به عنوان قشر اجتماعي گسترده و مستقل از بزرگسالان كه داراي شأن اجتماعي و فرهنگي متمايز و جداگانه‌اي داشته باشند چندان مطرح نبوده‌اند هر چند در منظومه نظري فيلسوفاني چون افلاطون يا در اديان الهي از جمله اسلام، در اين زمينه ايده‌ها و تزهايي بسيار پراهميت مطرح شده‌اند، اما هرگز به عنوان حقوق اجتماعي و فرهنگي امكان بروز و ظهور- به مفهوم گسترده تاريخي و جامعه‌شناختي آن- نيافته‌اند كه خود نيازمند پژوهش‌ها و بحث‌هاي نظري و تاريخي و جامعه‌شناختي گسترده‌اي است و از حوصله‌ بحث ما خارج!

چرا پيش از مدرنيته «منشور حقوق كودك» شكل نگرفت؟ جايگاه حكومت‌ها و وظايف آنها نسبت به تحقق حقوق كودك چيست؟ نحوه تعامل نهادهاي مدني و فرهنگي ادبيات كودك و با حكومت چيست؟ چرا كمتر دولتمردان و سياستگذاران به كودك و كودكي و ادبيات كودك اهميت مي‌دهند يا حتي آن را كم‌اهميت و فرار به شمار مي‌آورند؟
امروز ديگر نگاه به كودك به عنوان امري بيولوژيك، نه‌تنها نظري مطرود بلكه مذموم است. اگر درست است كه انسان پديده‌اي «جامعه‌زير bisocial» است، كودك در همان بدو تولد خود نه‌تنها فردي متعلق به خانواده‌اي خاص كه موجودي اجتماعي است كه گذشته از حقوق خانوادگي، داراي جايگاه و شأني اجتماعي است، اين پديده به حدي مهم است كه آنتونيو نگري در كتاب «امپراتوري» انسان امروز را- و به تبع آن كودك را- مقوله‌اي «سياسي‌زير biopoliticol» به شمار مي‌آورد. يعني تولد هر كودك چه از نظر توليد و مصرف و چه از نظر اجتماعي، يك شهروند به جامعه اضافه مي‌كند كه داراي حقوق خاص خود است (و حتي پيش از تولد نيز از حقوق خاص برخوردار است) كودك بالقوه شهروندي است كه مي‌تواند در جهت‌گيري خانواده خود به نفع اين يا آن جريان نقش داشته باشد. امروز ادبيات كودك محل تلاقي رشته‌هاي مختلف تاريخ، جامعه‌شناسي، روان‌شناسي، مطالعات فرهنگي و حتي فلسفه است. امروز هيچ رسانه‌اي نمي‌تواند و نبايد به حقوق كودك و به تبع آن ادبيات ويژه آن بي‌توجه باشد. چنانچه ادبيات كودك جدي گرفته شود مي‌تواند از سه جنبه عاطفي، شناختي و شخصيتي هويتي، بسامان و فرديتي خلاق و نوآور بپروراند و به بار آورد و نسلي نقاد، نوخواه و توانا را به جامعه عرضه كند تا از ميان آنها هنرمند اديب و دانشمند و مديران كارآمد به بار آيد.
خبر شكل‌گيري شبكه‌اي خاص براي كودكان و نوجوانان، البته- صرف‌نظر از ديدگاه‌هاي مختلف درباره چند و چون آن- نشان از اهميت اين قشر گسترده و تاثيرگذار اجتماعي دارد. اما مهم آن است كه اين مقوله به صورت واكنشي شكل گرفته براي پاسخ به نيازهاي فوري آنها يا برخوردي است آگاهانه و مبتني بر كنش راهبردي؟ جايگاه نهادهاي مدني مربوط به كودك و ادبيات كودك از جمله انجمن نويسندگان و كودك در اين زمينه كجاست؟ آيا براي «باكس» به عنوان ادبيات كودك چه از حيث نظري و چه آفرينش‌هاي ادبي و فرهنگي برنامه‌ خاصي تدوين شده؟ ببينيم و تعريف كنيم. حضور دوست و همكار ارجمند آقاي محمد ميركياني را در انجمن و در اين ميزگرد به فال نيك مي‌گيرم و مي‌دانم كه شخصا چه به عنوان يك مدير فرهنگي و چه به عنوان عضوي از انجمن ما نسبت به اين قضيه بي‌تفاوت نشيند اما مهم راهبردي و نهادينه شدن نوع همكاري است. انجمن نويسندگان كودك و نوجوان در اين زمينه آمادگي خود را اعلام مي‌كند و مطمئنم در اين روند و راستا، مخاطبان ما يعني كودكان و نوجوانان اين مرز و بوم برندگان اصلي هستند!
روز جهاني كودك بر همه دست‌اندركاران خدمت به كودكان و نوجوانان و ادبيات كودك و همه كودكان و نوجوانان ايران‌زمين فرخنده باد!
دبير انجمن نويسندگان كودك و نوجوان
دوشنبه 15 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]