واضح آرشیو وب فارسی:کورد نیوز: تاریخ انتشار : 09:58:42 , 1394/01/21
عطا افشاریان
ایران و آینده منطقه خاورمیانه
رویدادهای هستهای طی چند سال اخیر و رشد خزنده و تدریجی چین در آسیای شرقی، نشان دهنده تغییر معادلات جهانی در دنیای آتی است.
تغييرات تکنولوژيک، رشد سريع خدمات و بهداشت و حرکت کشورها به سمت انرژي هاي نو و حذف نفت در دنياي آينده، منطقه خاورميانه را بي اهميت خواهد نمود. اين رويداد آنقدر شتاب گرفته است که شايد تا ده سال آتي خاورميانه و نفت آن اثري در معادلات دنيا نداشته باشند.
رشد اقتصادي و نظامي چين و برنامه هاي بلند مدت آنها و همچنين جمعيت بالاي آن، کشورهاي توسعه يافته را بيدار نموده است و در اين ميان آمريکا که تاکنون همه توان خود را در کنترل منطقه انرژي دنيا صرف مي نمود، با تغيير ساختار انرژي در دنيا و حذف انرژي فسيلي تا چندين سال آتي، توجه خود را به شرق آسيا و روسيه معطوف نموده است. با رفتن آمريکا از منطقه خاورميانه، معادلات قدرت در منطقه تغيير خواهند کرد، چرا که تجربه تاريخي نشان داده است در کشورهاي جهان سوم، که فاقد سطح سواد بالا و امکانات رفاهي هستند و همچنين تعصبات قومي و مذهبي بالا است، فقدان يک قدرت مديريت کننده منجر به بالا گرفتن رقابتهاي متعصبانه و در نهايت جنگ خواهد شد.
با خروج آمريکا از منطقه خاورميانه، رقابت جهت ايجاد قدرت برتر شدت خواهد گرفت، کشورهاي اروپايي، روسيه، ايران، عربستان و مصر بازيگران اصلي اين منطقه خواهند بود. کشورهاي اروپايي به دليل سابقه استعماري خود در منطقه و نياز چندين ساله آنها به بازار و نيروي کار اين کشورها، در فکر بسط مجدد نفوذ خود خواهند بود. روسيه بدليل پيشينه تاريخي سرکوبگرانه و عدم نزديکي مذهبي و ملي به بسياري کشورهاي منطقه، دست بالا را در اين معادلات ندارد و اگرچه از نظر نظامي از قدرتهاي بزرگ جهان محسوب مي گردد ولي از وضعيت اقتصادي مناسبي نيز برخوردار نيست.
عربستان داراي حکومتي ديکتاتوري است و مدل مناسبي براي مردم منطقه نخواهد بود، اگر چه با خروج صدام از صحنه، داعيه رهبري جهان عرب را دارد. از طرفي روحيه ملي کشورهايي چون عمان، يمن و مصر، با توجه به اينکه اين کشورها عرب زبان هستند ولي عرب تبار نيستند و مذهب اسلامي متعادل تري دارند، اجازه رهبري را به عربستان نخواهند داد. مصر با پيشينه تمدني بالا، همچنان يکي از معادلات مهم منطقه اي به شمار مي رود.
از طرفي ترکيه، عثماني بزرگ را در سر مي پروراند و البته ايران نيز در فکر قلمرو عظيم تاريخي خود است. همه اين موارد کنار هم آينده اين منطقه را دچار ابهام مي نمايد. به اين پيچيدگي، رژيم اسرائيل را هم بايد اضافه نمود. پيچيدگي که هم اکنون آغاز آن به وضوح در منطقه ديده مي شود، رقابت فشرده کشورهاي منطقه براي رهبري خاورميانه که سالها با يک قدرت مرکزي در شوش، تخت جمشيد، مدائن، کوفه و بغداد هدايت و مديريت مي شده اند.
سياست داخلي و خارجي ايران تا کنون فراز و نشيبهاي بسياري داشته است و تجربيات 35 سال گذشته بايد چراغ راه آينده باشد. اگر در مسير توسعه آرمانهاي ايراني – اسلامي و ملي – ديني دچار افراط يا تفريط شده ايم به طور حتم بايد اصلاح گردند. مبارزه هاي افراطگرايانه با ريشه هاي کهن ملي مانند موسيقي، رقصها و پوششهاي محلي و آداب و رسوم کهن اقوام، به اسم دين، هويت ايراني را از نسل جديد ربوده و يک هويت غربي سهل و آسان را در جامعه فراگير خواهد نمود.
چنين جامعه اي نمي تواند به سمت همگرايي ملي با کشورهايي که سنتهاي صحيح خود را ضمن پذيرش مدرنيته، حفظ نموده اند، برود. تاجيکستان، افغانستان، پاکستان، آذربايجان و کردستان، در زمره اقوام ايراني هستند ولي اختلاف مذهب و افراط گري مذهبي آنها را بسيار از يکديگر دور ساخته است. سياستهاي داخلي در قبال اقوام و همچنين رويکردهاي مذهبي برخي عناصر، نسبت به ساير مذاهب اسلامي و در تاريخ ماندن مذاهب اسلامي بدون نگاه رو به رشد و آينده داشتن، سبب گرديده است که کشورهايي چون پاکستان روابط نزديکتري با عربستان داشته باشند آنچنان که مشارکت آنها در جنگ يمن يک اخطار بزرگ به سياستهاي ما است.
هر گونه شعارهاي قوميتي و مذهبي و برتري جويي نسبت به آن، رويکردي غلط است و تنها دوستي، صلح و عشق نسبت به همه انسانها، که هدف والاي همه انسانهاي بزرگ بوده، يک رويکرد صحيح است ولي مقدمه ايجاد همگرايي بزرگ انسانها و حذف مرزها و خاموشي جنگها، ايجاد اتحادهاي منطقه اي است. در اين راستا ايران از موقعيت مناسبي برخوردار است هر چند سياستهاي گذشته ما، راهنماي صحيحي به سمت ايجاد يک قدرت منطقه اي متعادل نبوده است.
ايران، به عنوان کشوري کهن، دروازه شرق و غرب است و با ايجاد رويه متعادل نسبت به امور و همچنين ايجاد اتحاد ميان اقوام مختلف ايراني و پرهيز از رويکردهاي غلط افراطگري مذهبي و مبارزه با آن، بهترين گزينه براي ايجاد ثبات در منطقه است. اگر چه شايد اين سخن چندان خوشايند نباشد ولي تاکيد بر مذهب و ايجاد سياستهاي بسته داخلي به خصوص در مورد روش زندگي مردم و از بين بردن و يا مبارزه با فرهنگ و آداب محلي و ملي قوميتها و مردم، تنها تفرقه را ميان مردم تقويت خواهد کرد و جايگاه منطقه اي ايران را دچار خدشه خواهد نمود، چرا که کشورهايي چون تاجيکستان، افغانستان، پاکستان، آذربايجان و کردها حاضر نيستند بسياري از قوانين و اصول ظاهرا مذهبي ما را بپذيرند. اين در حاليست که يک رويکرد ملي – ديني و نه مذهبي در ايران مي تواند رهبري منطقه را به ايران منتقل کند.
ايران، داراي پيشينه مشترک فرهنگي، ملي و قوميتي با بسياري از کشورهاي منطقه است. بنابراين دو رويکرد صرفا ملي و يا صرفا مذهبي منجر به شکستي هم داخلي و هم خارجي خواهد بود. رويکرد ايراني – مذهبي که مبتني بر دو هويت ملي با پيشينه چندين هزار ساله و ديني با پيشينه اديان ابراهيمي است، در ايجاد يک اتحاديه بزرگ به رهبري ايران اثرگذار خواهد بود. ايران کشوري امن براي سرمايه گذاري کشورهاي توسعه يافته و ايجاد بازار براي جمعيت چند صد ميليوني مسلمان خاورميانه و آسياي مرکزي است، موقعيتي که همين حالا نيز امارات و ترکيه بسياري از آن را ربوده اند و حال که توافق هسته اي حاصل شده است، دولت آقاي روحاني با تغيير برخي سياستهاي داخلي و خارجي، بايد در صدد جذب اين موقعيتها برآيد.
.........
بهارنيوز
09:58:42 , 1394/01/21
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کورد نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 119]