واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: راهآهن هرات
ابراهیمبای سلامی - نماینده دورههای پنجم و ششم مجلس
کد خبر: ۴۸۹۷۱۹
تاریخ انتشار: ۲۰ فروردين ۱۳۹۴ - ۱۱:۳۵ - 09 April 2015
در عصر ارتباطات و جهانیشدن و استفاده از فضای مجازی و الکترونیکی، تعامل واقعی و بهویژه روابط اقتصادی و کالایی و ایجاد فضای اجتماعی اهمیت بسیار دارد. مناسبات تولیدی و تجاری در جامعه مدرن، بیشازپیش وابسته به نظام ترابری و سیستم حملونقل کشورهاست و در مناطقی مثل شرق ایران و کشور افغانستان که در قلب خشکیهای جهان قرار گرفتهاند، شبکههای سراسری راهآهن اهمیت فوقالعادهای دارند و بدون وجود آن، دسترسی موثر به آبهای آزاد جهان یا حملونقل کالاها به مناطق دیگر همچون غرب ایران و کشورهای اروپایی بسیار دشوار و در بلندمدت غیراقتصادی است.
ظهور قدرت روزافزون اقتصادی چین در جهان و خیزش اقتصادی کشور بزرگ هندوستان در آینده و اهمیت روابط اقتصادی بین اروپا و این مناطق بر اهمیت استراتژیک موقعیت ایران و افغانستان بهعنوان حلقه واسط بین شرق و عالم افزوده و بهتدریج مسیر و زمان حمل کالاها اولویت بیشتری پیدا میکند.
شرق ایران مسیر اصلی جاده ابریشم پررونق قدیم است که در اثر تحولات ژئوپلیتیک قرن هجدهم و تسلط روسها بر شمالشرقی و غربی ایران از یکسو مرزهای آهنین اتحاد جماهیر شوروی در آن ایجاد شده و از سوی دیگر، سیطره انگلستان بر شبهقاره هند و پاکستان و تشکیل کشور افغانستان، انسدادی طولانی در آن به وجود آورده است. با گسترش نظام حملونقل دریایی و استفاده از کشتیهای بزرگ برای حمل کالا در مناطق جنوبی ایران و هند این کریدور بزرگ ترابری و تمدنی رو به زوال رفت و بنبستی تاریخی در مناطق شرقی آغاز شد که به موجب آن فقر، عقبماندگی و ناامنی در این سامان گسترش یافت، به گونهای که برخی از کارشناسان غربی، افغانستان را پایان جهان متمدن و مظهر ظهور ناامنی، موادمخدر، لانه ایجاد تروریسم افراطی و مصدر اجحاف به حقوق زنان و کودکان میدانند و از سرزمینی که روزگاری قلب تمدن آسیا بوده، تصویری بهمراتب عقبماندهتر از آفریقا ترسیم میکنند.
چون افغانستان و تاجیکستان محاط در خشکی هستند، ایجاد شبکه راهآهن برای توسعه آنها اهمیت استراتژیک دارد و با احداث راهآهن مناسب در این کشورها، شرق ایران که هم داستان با همسایه مرزی خود است نیز از بنبست تاریخی، اقتصادی و اجتماعی رها میشود و موقعیتهای اجتماعی و اقتصادی فوقالعادهای برای پیشرفت و توسعه آنها به وجود خواهد آمد و گذار از وضعیت ژئوپلیتیک به موقعیت ژئواکونومیک میسر خواهد شد.
در دودهه اخیر، دولت ایران با ایجاد و بهرهبرداری از شبکه راهآهن شمالشرقی به جنوبشرقی از شهرهای تجن و سرخس در مرز ترکمنستان و مسیر مشهد به بافق و بندرعباس و احداث بخشی از مسیر غرب به شرق از طریق تربتحیدریه، خواف، سنگان تا هرات امیدهای تازهای برانگیخت و با امتداد این مسیر از افغانستان به چین، هند و کشورهای آسیای میانه زیرساختهای اصلی تمدن نوین شرقی برای رفاه حال مردم و توسعه این مناطق بنیان نهاده خواهد شد.
فاز اول این پروژه از غرب به شرق از شهر تربتحیدریه تا سنگان از سال١٣٨١ تا سال١٣٨٤ در پی یک مصوبه در مجلس ششم، احداث و بهرهبرداری شد، اما مساله این است که در اجرای فاز دوم که سیاستگذاری و برنامهریزی آن به دولت ایران مربوط میشود و منافع ملی و بینالمللی دوکشور ایران و افغانستان را بیشتر تحتتاثیر قرار میدهد و پروژه «خواف به هرات» نام گرفته، تعلل و تاخیر طولانی روی داده است.
باوجود اینکه بخشی از زیرسازیهای این مرحله از پروژه بهویژه تا مرز ایران (خوشا به خواف) به انجام رسیده و روسایجمهور سابق و کنونی در سفرهای استانی یا منطقهای خصوصا در دیدار با مقامات کشورهای همسایه بر آن تاکید کردهاند، اقدامات امیدوارکنندهای نسبت به اتمام پروژه در کوتاهمدت مشاهده نمیشود.
مشکل وقتی پیچیدهتر میشود که بدانیم تاخیر در اجرای این پروژه تهدیدهای راهبردی بینالمللی برای منافع ملی دوکشور ایران و افغانستان را رقم زده است و کشورهای رقیب بهویژه روسیه که همواره مترصد فرصتهای خاص برای قبضهکردن افغانستان و ایران بوده و هرگز آرزوی دسترسی به آبهای آزاد جهان و خلیجفارس را از دستور کارهای راهبردی خود خارج نکرده، وارد عمل شده و با توجه خاص به تفاوت و تعارض عرض ریل موجود که برای سهشبکه همسایه افغانستان وجود دارد یعنی (استاندارد آلمانی- فرانسوی راهآهن در ایران و چین، معیارهای روسی در آسیای میانه و معیارهای شبهقاره هند در پاکستان) با سرمایهگذاری، احداث و بهرهبرداری از راهآهن با معیارهای روسی از حیرتان در مرز ازبکستان تا مزارشریف در افغانستان، امکان ادامه آن به هرات و کابل را در سر میپروراند. در صورت انجام این امر، قلمرو شبکه راهآهن ایران و اروپا در هرات متوقف خواهد شد. از سوی دیگر اگر پاکستان مسیر ١٠٢کیلومتری اسپین بولداک به قندهار را با معیارهای شبهقاره هند احداث کند، موقعیت ژئواکونومیک هرات بهشدت تضعیف شده و مبادلات ایران و افغانستان به حداقل ممکن خواهد رسید.
فرض اصلی این است هرچه خط ریلی روسی بیشتر در افغانستان، نفوذ کند یا هرگونه اقدام پاکستان برای امتداد خط آهن خود به افغانستان قبل از آنکه شبکه بینالمللی خط آهن با استانداردهای اروپایی- ایرانی گسترش یابد...
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]