واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۵ اسفند ۱۳۹۳ (۱۲:۱۹ب.ظ)
عضويت ايران در شانگهاي؛ جناح بندي بين المللي يا ارتقاي نقش آفريني گروه اقتصاد سياسي
به گزارش خبرنگار خبرگزاري موج، سازمان همکاري شانگهاي، سازماني مياندولتي است که براي همکاريهاي چندجانبه امنيتي، اقتصادي و فرهنگي تشکيل شده است. اين سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چين، روسيه، قزاقستان، قرقيزستان، تاجيکستان و ازبکستان پايهگذاري شد. نقش اصلي و تعيين کننده را در سازمان شانگهاي، دو کشور چين و روسيه تشکيل ميدهند.
ايران به عنوان عضو ناظري که درصدد کسب عضويت کامل در اين سازمان است، در تلاش است با استفاده از اين ابزار منافع خود را به گونهاي مطلوبي در صحنه بين المللي مديريت کند. از سويي ديگر مذاکرات هسته اي و پذيرش حق مسلم کشورمان از سوي 1+5، ايران را در صحنه منطقه اي و بين المللي بيش از پيش به وزنه تاثيرگذار و قابل توجهي تبديل خواهد کرد.
در همين رابطه اجلاس آينده سران شانگهاي دهم ژوييه سال 2015 ميلادي (19 تير94) در شهر اوفاي روسيه برگزار خواهد شد و خبرها حاکي از آن است که عضويت رسمي ايران در سازمان شانگهاي مورد بررسي قرار خواهد گرفت. علاوه بر اين سفر علياکبر ولايتي، مشاور رهبر انقلاب، به مسکو در ژانويه 2015 اهميت اجلاس پيش رو و عضويت کشورمان را بيش از گذشته قابل تامل نموده است. «يوروآسيا» در همين رابطه آورد: با وجود همه نگرانيها گفته مي شود، علياکبر ولايتي، مشاور رهبر جمهوري اسلامي، توانسته در سفر ماه ژانويه به مسکو موافقت کرملين را براي عضويت ايران در اين سازمان اقتصادي و سياسي بين المللي جلب کند.
مهدي سنايي، سفير ايران در روسيه، 21 شهريور 1393 در گفت و گو با کانال تلويزيوني روس زبان «مير» در مورد سازمان شانگهاي گفت: «سازمان شانگهاي در مقابل نظام تک قطبي ادعايي آمريکا ايستاده است و بر همکاري هاي منطقه اي تکيه دارد.» وي مشارکت ايران در سازمان همکاري هاي شانگهاي را مهم و قابل توجه دانست.
با اين حال با وجود تمايل ايران به عضويت رسمي سازمان شانگهاي بسياري تحليل گران معتقدند ايران براي عضويت خود در شانگهاي جديت لازم را به خرج نمي دهد و کليه اخبار مربوط به اين مسأله آن زماني داغ مي شود که اجلاس سران سازمان نزديک باشد و موضع گيري ها در حد «اعلامي» از سوي ايران باقي مي ماند.
شعيب بهمن، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اوراسيا، به «موج» مي گويد: «رويکردها در خصوص عضويت ايران در شانگهاي نوسان دارد؛ يعني عملا ايران روابط و انرژي که بايد وقف توسعه روابط با شرق داشته باشد را نمي گذارد. به واقع ايران سياست هاي اعمالي ضعيفي دارد. اين در حالي است که رهبر انقلاب بارها تاکيد داشته که روابط با شرق را استراتژيک کنيم و همگرايي ايجاد کنيم. سفر آقاي ولايتي به روسيه همين پيام را داشت و نشان مي دهد رهبري به اين مسأله توجه دارد، اما؛ آن توجه خاص انجام نمي گيرد.»
وي همچنين مذاکرات هسته اي را متغيري چندان تاثير گذار براي عضويت ايران در شانگهاي نمي داند و در اين خصوص معتقد است: «ايران آنقدر ثروت هاي ژئوپليتيکي، جغرافيايي و مزاياي اقتصادي - امنيتي دارد که اگر به عضويت شانگهاي در بيايد، باعث ارتقاي جايگاه اين سازمان خواهد شد و مسائل هسته اي تاثير چنداني بر اين عضويت ندارد.»
اما؛ در اين ميان برخي تحليل گران نقطه مقابل ديدگاه فوق را دارند و معتقدند ايران نبايد اصراري براي عضويت در شانگهاي داشته باشد. تاکيد بر سياست عدم تعهد و پايبندي جمهوري اسلامي ايران بر آرمان نه شرقي، نه غربي در سياست خارجه، از جمله دلايلي است که آنها اشاره دارند.
امير احمديان، استاد ژئوپليتيک دانشگاه تهران، با همين نظر به «موج» گفت: «عضويت در سازمان شانگهاي براي ايران امتياز زيادي نيست. جمهوري اسلامي ايران عضو سازمان جنبش عدم تعهد و به عنوان رئيس کنوني آن نقش زيادي در آن دارد.»
وي اضافه مي کند: «وقتي ايران به عضويت شانگهاي در بيايد به واقع از عدم تعهد خارج مي شود و از اين منظر ايران بايد مشي مستقلانه خود را در سياست خارجه همچنان ايفا کند. ايران با استقلال خود مي تواند نقش بيشتر و بهتري در روابط بين الملل داشته باشد. عضويت ايران در شانگهاي امتيازي براي کشور ندارد، اما؛ براي شانگهاي کلي امتياز مي آورد. اين سازمان مي تواند از طريق ايران به آب هاي آزاد راه پيدا کند و قدرت مانور خود را بالا ببرد.»
امير احمديان نيز مذاکرات هسته اي را بي ارتباط با عضويت ايران در شانگهاي مي داند و در قبال اين ديدگاه که اگر ايران در اين مذاکرات به نتيجه اي نرسد عضويت در شانگهاي را بيش از گذشته جي خواهد گرفت، مي گويد: «مذاکرات حتما به نتيجه مي رسد اگر قرار بود به بن بست برسد تا کنون رسيده بود. در حال حاضر بايد فقط به پيشروي مذاکرات بينديشيم.»
با وجود اعلام مواضع رسمي در مقاطع گوناگون توسط سازمان شانگهاي، مهمترين ويژگي اين تشکل از آغاز فعاليت خود تاکنون ابهام و عدم شفافيت در اهداف و جهتگيريهاي دراز مدت و کلان سازمان از نقطه نظر کشورهاي تشکيل دهنده آن بوده است که اين مسأله نيز بر عضويت ايران تاثيرگذار بوده است. با اين حال با توجه به مواضع سياسي بعد از انقلاب اسلامي، عضو شدن ايران در شانگهاي را نمي توان با هدف قرار گرفتن در بلوک سياسي شرق دانست. به نظر مي رسد ايران بيش از همه در پي نقش آفريني بيشتر و همچنين بهره برداري از مزاياي اقتصادي شانگهاي است. در صورتي که سازمان همکاري شانگهاي در جهت تبديل شدن به يک سازمان کاملاً اقتصادي گام بردارد، عضويت کامل ايران در سازمان از توجيه بيشتري برخوردار خواهد بود.
محمد قربانپور شيخاني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 34]