واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
انقراض روابط همسایگی زیر بار زندگی مدرن
در روزگاران نه چندان دور همسایه حکم فامیل درجه یک را داشت، یک فامیل که نسبتش همسایه دیوار به دیوار بود، اما نمیدانم چه شد و زندگی مدرن چه بر سر ما آورد که حتی برای معرفی چند نفر از محل سکونت با مشکل بر میخوریم.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، «جبرئیل درباره همسایه آنقدر به من سفارش کرد که پنداشتم همسایه از همسایه ارث خواهد برد» این سخن از پیامبر اکرم(ص) است. پیامبری که پیامآور مهربانی و رحمت بود و حتی همسایه کافر فرد مسلمان را نیز از این موهبت بینصیب نگذاشت. سخنان و توصیههای زیادی درباره احترام و کمک به همسایه و خبر داشتن از حال وی در دین مبین اسلام و فرهنگ ایرانی شده است که همه این موارد نشان از اهمیت والای همسایه در ابعاد اجتماعی زندگی آدمی است. از آن جایی که انسانها ذاتا موجوداتی اجتماعی و برونگرا هستند، زندگی آنها در میان جامعه معنا دارد به همین دلیل نمیتوانند فقط به منافع خود بوده و بیتفاوت نسبت به محیط و انسانهای اطراف خود در جامعه زندگی کنند چرا که جامعه را همه افراد در داخل آنها تشکیل میدهند و هر کدام از آنها دچار مشکل شود تاثیر آن بر روی تمام جامعه خواهد بود، مانند یک خانواده که در علوم جامعه شناسی به عنوان کوچکترین نمونه از جامعه معرفی میشود. در یک خانواده هرگاه هرکدام از اعضای خانواده دچار آسیب و مشکل شود تمام اعضای خانواده به نوعی با آن مشکل و موضوع درگیر خواهند شد و بالطبع هرگاه یکی از اعضای خانواده با موفقیتی نیز روبهرو میشود تقریبا تمام اعضای خانواده به نوعی از این موضوع سود میبرند. اعضای جامعه هر چقدر به یکدیگر نزدیکتر باشند تاثیرگزاری آنها بر روی فرد و بالعکس تاثیرگزاری فرد بر روی آنها بیشتر است. یعنی به دلیل قرار داشتن آدمی در خانواده بیشترین تاثیرگزاری و تاثیرپذیری در جامعه از این نهاد کوچک اجتماعی است. بیرون از خانواده، اقوام و همسایه انسان بیشترین تاثیر را بر روی هم دارند و از آنجایی که اقوام در دنیای امروز دور از هم قرار گرفتهاند در واقع همسایه از فامیل هم مهمتر است. اما در دنیای امروز اهمیت همسایه و سخن نیاکانمان در این مورد که همسایه قیمت خانه را بالا میبرد و یا همسایه خوب از فامیل به آدم نزدیکتر است را به دست فراموشی سپردهایم و در خرید خانه همه چیز برایمان از محله سکونت گرفته تا قدمت ساختمان و شیرآلات مورد استفاده و اُپن آشپزخانه برایمان مهم است جز همسایهای که قرار است عمری با آن سر کرده و با خوب و بد هم بسازیم. محمدرضا عزیزی شهروند 45 ساله قمی در ارتباط با روابط همسایگی به خبرنگار فارس میگوید: در دهههای گذشته این روابط خیلی گستردهتر و وسیعتر بر جامعه حاکم بود چرا که میدیدیم وقتی کسی با مشکل مالی و اقتصادی روبهرو میشد قبل از اینکه فامیل دست به کار شود این همسایهها بودند که برای مشکل افراد چارهای اندیشیده و حتی کمک میکردند. وی در ادامه افزود: این کمکها از عزا تا عروسی گرفته همیشه از سوی همسایهها وجود داشت اما در حال حاضر همسایه از همسایه خبر نداشته و به نوعی خیلی کم سراغی از یکدیگر میگیرند تا جایی که یکدفعه میشنویم فلان همسایه فوت کرد و ما تازه متوجه شدیم. البته در دنیای امروز که همسایه از همسایه خبر نداشته و هیچ حقی برای همسایگی قائل نیستیم دیگر همسایه هم در انتخاب خانه و مناسبات اجتماعی جایی نخواهد داشت. اما بود و نبود همسایه در زندگی ما چقدر موثر است؟ آیا دانستن اینکه همسایه سالم است یا بیمار، از نظر مالی چه وضعیتی دارد و دهها سئوال دیگر چه فرقی به حال میکند؟ حجت الاسلام رضا رمضان نرگسی جامعه شناس و استاد حوزه و دانشگاه در ارتباط با اثرات جامعهشناختی روابط همسایگی گفت: این موضوع جزء مواردی است که محل درگیری تناقض شدید جوامع اسلامی و غربی است چرا که در تفکر غربی فردگرایی و آزادی ملاک بوده است و در راستای همین مسائل و ارتباطات همسایگی در این جوامع ضعیف شده است. وی با بیان اینکه تاکید اسلام بر روی روابط همسایگی دو کارکرد اجتماعی دارد، خاطرنشان کرد: نخستین کارکرد وجود روابط همسایگی در جامعه، کنترل رفتارهای اجتماعی است به این طریق که وقتی همسایهها با هم ارتباط دارند در واقع یک گروهی را با هم تشکیل دادهاند و از آن جایی که گروهها سعی میکنند با هم هماهنگ باشند یک کنترل درون گروهی بر آنها حاکم میشود تا کمتر دست به رفتارهای ناهنجار و خارج از قانون بزنند. این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در واقع روابط اجتماعی یکی از اهرمهای کنترل کننده اجتماعی است که رفتارهای غیر هنجار را به حداقل میرساند و در جوامعی مانند آپارتمانهای بزرگ که نزدیک به فرهنگ غربی بوده و روابط همسایگی در آنها کمرنگ شده است شاهد هستیم که رفتارهای خارج از عرف و شرع و رفت و آمدهای مشکوک بیشتر صورت میگیرد. وی با بیان اینکه همسایه از فامیل به انسان نزدیکتر است گفت: دومین کارکرد روابط هسمایگی انسجام اجتماعی است، با پررنگ شدن روابط همسایگی در جامعه روابط افراد با یکدیگر صمیمانهتر و چهره به چهره میشود که این موضوع در انسجام بخشیدن به یک جامعه بسیار موثر است. رمضان نرگسی اظهار کرد: روابط همسایگی در جامعه علاوه بر رفع مشکلات اجتماعی از لحاظ عاطفی و روانی تاثیرات خوبی از جمله حس همدردی برجای میگذارد، دقیقا عکس لذت گرایی و فردگرایی که در جوامع غربی به جای روابط همسایگی حاکم شده است. اما این اتفاق در سرتاسر شهری مانند قم که بافت سنتی آن هنوز بر بافت نسبتا مدرنیته آن میچربد یکدست نیست، یعنی در مناطقی مانند نیروگاه هنوز در بیشتر نقاط آن همسایه از همسایه خبر دارد و کم و بیش به کمک او میآید و حتی نتواند کمکی کند پای درد و دلهای وی مینشیند اما در نقاطی که مردم خود بهتر میدانند شاهد هستیم که شخص حتی همسایه دیوار به دیوار خود را نمیشناسد چه برسد به اینکه از مشکلات وی خبر داشته باشد. سامان دادفر جوان 30 ساله قمی در این باره میگوید: در مناطق با سطح رفاهی بالا کمتر پیش میآید که کسی از وضعیت زندگی همسایه خود با خبر باشد و روابط در حد آشنایی و یک سلام و علیک در خیابان است و البته در مواردی حتی بعضی از همسایهها را نیز به اسم نمیشناسیم. یادش به خیر در سالهای نه چندان دور گذشته نه تنها جامعه بلکه فیلمهای صدا و سیما نیز پر بود از سر و صدای میهمانیهای همسایگی از میهمان مامان گرفته تا اجاره نشینها و ... اما امروز شرایط کاملا متفاوت شده و برای نسل جوان این سئوال پیش آمده است دقیقا حق همسایه چیست و در عالم همسایگی چه کارهایی باید صورت گیرد؟ در این مورد پیامبر اکرم(ص) فرمودهاند: باید در حق همسایه اگر از تو یاری خواست، به فریادش برسی، اگر از تو قرض خواست، به او قرض دهی، اگر نیازمند شد نیازش را برطرف سازی، اگر مصیبتی دید او را دلداری دهی، اگر خیر و خوبی به او رسید، به او تبریک و شادباش گویی، اگر بیمار شد به عیادتش روی، وقتی مُرد در تشییع جنازهاش شرکت کنی، خانهات را بلندتر از خانۀ او نسازی تا جلوی جریان هوا را بر او نگیرد مگر آنکه خودش اجازه دهد، هرگاه میوهای خریدی برای او هدیه بفرست وگرنه مخفیانه میوه را به خانهات ببر، فرزندت را همراه میوه بیرون نیاور که بچّه همسایه با دیدن میوه در دست او ناراحت شود، با بوی دیگت او را ناراحت نکن مگر آنکه مقداری از غذای آن را برای او بفرستی». همچنین پیامبر(ص) در سفارش خود به امیر المؤمنین علی(ع) میفرماید: «ای علی! چهار چیز است که پشت انسان را میشکند ... و یکی از آنها همسایۀ بد است». ------------------------- گزارش: نجمه عزتی ---------------------- انتهای پیام/78017/صا40
93/11/29 - 09:43
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]