واضح آرشیو وب فارسی:الف: فراز و فرودهای یک نهضت حسینی
بخش فرهنگی،21 بهمن 1393
تاریخ انتشار : سه شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۲۳:۵۵
نهضت امام خمینی (ره)کاری از: مصطفی محمد قاسملوناشر: موسسه انتشاراتی روایت ۴ حلقه، ۴۹۶ دقیقه*****هرسال با فرارسیدن ایام پیروزی انقلاب اسلامی و دهه مبارک فجر، بازار آثار گوناگون مرتبط با این حوزه داغ میشود، از آثار مکتوب در قالب ویژهنامههای مطبوعاتی گرفته تا کتابهای تاریخی و همچنین آثار تصویری مربوط به انقلاب، از شکل سینمایی آن گرفته تا آثار مستند. البته در این میان مستندهای تصویری درباره آن روزگار از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردارند، نهفقط از حیث بار نوستالژیک با نمایش صحنههایی مربوط به چند دهه گذشته، بلکه به جهت امکان ارائه روایتهای گزارشی و تحلیلی که در قالب نریشن (صدای روی فیلم) بر تأثیرگذاریشان بسیار میافزاید.بیتعارف رسانه ملی در طول سالهای گذشته، باوجود در اختیار داشتن آرشیو بسیار غنی، نتوانسته کاری درخور توجه در این رابطه ارائه کند. کاری که با رویکردی تحلیلی و بهدوراز جانبداریهای گلدرشت، روی افکار عمومی تأثیر سازنده داشته باشد.اما این قسم برنامه اغلب آثاری به دور جذابیت و با حضور مورخانی متعصب و دو آتشه است که تحلیلهایشان اگر ایجاد گارد مخالف در بیننده ایجاد نکند ، چنان مشکوک جلوه میکنند که نتیجه اگر خنثی نباشد معکوس خواهد بود.اینگونه است که مستندی همانند انقلاب ۵۷ که توسط شبکهای کوچک و برونمرزی تهیهشده میتواند بهعنوان نمونهای موفق در میدان یکهتازی کند. مستندی که روایتهای و تحلیلهای جهتدار خود را برعکس رسانه ملی چنان به خورد تماشاگر میدهد که بهعنوان وحی منزل دربست بپذیرد!در چنین شرایطی ساخت مستندی همانند «نهضت امام خمینی(ره)» با کارگردانی مصطفی محمد قاسملو و به همت موسسه انتشاراتی روایت فتح تهیه و منتشرشده را باید غنیمت شمرد. این مستند میکوشد مروری بر تاریخ انقلاب اسلامی از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ تا ۱۲ بهمن ۱۳۵۷داشته باشد.مقطعی مهم از تاریخ معاصر که بذر انقلاب در دل مردم کاشته میشود و پس از گذر ماجراهایی پر افتوخیز در یک دوره پانزدهساله به بار مینشیند. بهاینترتیب فیلمساز روی دورهای متمرکزشده که با پررنگ شدن حضور امام خمینی (ره) بهعنوان روحانی برجسته مخالف رژیم شاه، رهبری انقلاب بر عهده او قرارگرفته و نهضتی آغاز میشود به دو هزار و پانصد سال تاریخ شاهنشاهی در این دیار پایان میدهد.کل مجموعهی مستند «نهضت امام خمینی(ره)» در ۱۸ قسمت با مدتزمان ۴۹۶ دقیقه در ۴ سی دی ارائهشده است. چنین مدتزمانی به فیلمساز این امکان را داده تا بهصورت جزئی نگرانه و دقیق با تقسیمبندی موضوعی به کار بپردازد:سی دی نخست در ۱۳۶ دقیقه از عناوین زیر تشکیلشده است: «سرآغاز نهضت»، «حصر امام»، «آزادی موقت»، «کاپیتولاسیون» و «تبعید به ترکیه». سی دی دوم در ۱۳۷ دقیقه، به «اعدام انقلابی»، «تبعید آقا مصطفی»، «تبعید به عراق»، «اقامت در نجف» و «مرجعیت در نجف» میپردازد. سی دی سوم در ۱۴۲ دقیقه شامل بخشهایی چون «شهادت سعیدی»، «فوت آقا مصطفی»، «مقاله ۱۷ دی»، «قیام چهلمها» و «خروج از عراق» است. سرانجام سی دی چهارم این مجموعه هم ۸۱ دقیقه دارد به مضامینی چون «نوفللوشاتو»، «فرار شاه» و «پرواز انقلاب» را به همراه «آلبوم عکس امام خمینی(ره)» اختصاصیافته است.مستند«نهضت امام خمینی(ره)» در قیاس با نمونههای مشابه از چند ویژگی مهم بهره میبرد که آن را به اثری موفق بدل کرده است.بیش از هر چیز توفیق این مستند را باید در نوع نگاه و رویکرد فیلم به این سوژه مهم دانست. سازندگان این مستند کوشیدهاند با اعتمادسازی نزد مخاطب، روایت خود را از این دوره تاریخی، به شکلی مستند و به دور تعصباتی که بر کیفیت این روایت سایه میافکند، جلوهگر سازند. اهمیت این اعتمادسازی به حدی ست که میتواند نتیجه همه زحمات را تحتالشعاع قرار دهد. کتاب نهضت امام خمینی نوشته سید حمید روحانی یکی از منابعی است که در کنار صحیفه نور مورد استفاده سازندگان این مستندساز قرارگرفته است. یکی از جذابیتهای این مستند، بردن دوربین به شهر ها و خانه هایی است که امام خمینی در دوران تبعید و مبارزه در آنها اقامت داشته اند.این مستند ساختاری روایی و مصاحبه محور و متکی بر خاطره گویی دارد، حوادث مطرح شده در این مستند، در قالب خاطره از زبان افرادی بیان میشود که خودشان در این حوادث نقش داشتند. دکنار این روایت های مصاحبه محور، تصاویر آرشیوی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.این مستند به لحاظ کارگردانی اثری شستهرفته محسوب میشود. باز تدوین حسابشدهای بهره میبرد که ضربآهنگ خوب آن مانع از خسته شدن مخاطب میگردد. گذشته از اهمیت تاریخی سرفصلهای انتخابشده از منظر مضمونی، تنوعی نیز در این بخشها حاکم است که از دیگر جذابیتهای کار محسوب میشود. درواقع سازندگان این مستند با استفاده از الگویی پازل وار، مهمترین فرازهای تاریخی این دوره ۱۵ ساله، برگزیده و به فراخور اهمیتی که دارند بدانها پرداختهاند و درنهایت این فرازها در کنار هم کلیت تاریخ این دوره پانزدهساله را در ذهن مخاطب شکل داده و کامل کردهاند. این شیوه نقش مؤثری در ایجاد ساختاری برخوردار از انسجام درونی اثر بوده است.در یک جمعبندی کلی میتوان گفت این مستند در حد خود، کاری ست دیدنی، هم به لحاظ محتوایی از تحقیقی پروپیمان بهره میبرد و هم به لحاظ فرمی از ساختاری منسجم و مقبول برخوردار است. شاید تصور کنیم تهیه مستندهایی ازایندست که تا حد زیادی از منابع آرشیوی بهره میبرند کار چندان دشواری نباشند، اما برعکس خیل انبوه فیلمهای مربوط به آن دوران، اگر بر پایه طرح و برنامهای فکر شده و منسجم موردبررسی و تحلیل قرار نگیرد میتواند به سردرگمی سازنده و بسنده کردن او به دمدستیترین تصاویر موجود در این آرشیوها بینجامد.مستند«نهضت امام خمینی(ره)» میتواند الگوی خوبی باشد برای ساختن مستندهایی که با رویکردی موجزتر و به شکلی مناسبتر میکوشند فرازهای مهم تاریخ پیروزی انقلاب را ارائه کنند. مستندهایی که مهمتر از هر چیز میتوانند اعتماد تماشاگر را جلب کنند تا روایتهایی همچون مستند انقلاب ۵۷ را دربست باور نکنند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]