واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۱۷ بهمن ۱۳۹۳ (۸:۵۸ق.ظ)
جدايي نفت از بودجه؛ يک ايده و هزار اما و اگر صحيح نيست حالا که دچار نفرين نفت شده ايم دچار نفرين و عدم و کارآيي برنامه ريزي هم شويم. در باور صاحب نظران رسيدن به دولتي بدون نفت شايد امکان پذير نيست. ولي مي شود درصدي از صادرات نفت هر سال را سهم آن را در بودجه کم کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري موج، سال ها گفته اند نفت بلاست يا طلاست؟ ولي پاسخ قانع کننده اي به آن داده نشده است. آنچه به نظر مي آيد اين است که اکثر کشورهاي تک محصولي با اين سوال در زمان هايي مواجه بوده اند. اقتصاد هاي متکي به نفت معمولا دچار چالش هايي هستند که در مقايسه، کشورهاي توسعه يافته ندارند.
دخل و خرج دولت در اين شرايط به نحوي 100 درصد وابسته به اين ماده زير زميني است.نفرين منابع گريبان گير آن دسته کشورهايي است که دچار فقر برنامه ريزي هستند. چرا که عدم سياست گذاري در مسير استفاده از نفت معمولا اين کشورها را در مقابل نوسانات قيمت نفت آسيب پذير مي کند. با بالا و پايين رفتن قيمت نفت تغييراتي در دخل و خرج دولت بوجود مي آيد. نظير اين اواخر که کاهش قيمت نفت باعث شد بحث هاي زيادي بر سر چند و چون بودجه راه بيافتد و راهکارهايي براي کاهش آسيب پذيري نفتي اتخاذ شود.
طرح عدم وابستگي به نفت يکي از اين راهکارها بود که هر چند در تئوري بسيار خوب و بجاست ولي در عمل جدايي نفت از بودجه دولت عملا امکان پذير نيست. هر چند عده اي اين باور را مي پرورانند ولي به نظر مي رسد که در ابتدا نياز به يک نظام برنامه ريزي دقيق براي بودجه نويسي هستيم.
ضعف برنامه ريزي و نظام بودجه بندي
«محمد علي عبدالله زاده، عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس، در گفت و گو با موج در مورد ضعف نظام پيکربندي بودجه اي گفت: ضعف قانون برنامه و بودجه ما خيلي حاد است. بايد نظام بودجه نويسي ما عوض شود. اين قانون از سال 1351 بوده است که متاسفانه نياز به بازنگري دارد. وي معتقد است: هميشه در مورد برنامه ريزي يک اختلاف بين دولت و مجلس حاکم بوده است. ما اصولا از يک نظام کارآمد جامع برنامه اي و مديريتي برخوردار نيستيم.
وي معتقد است: بايد منابع جايگزيني چون درآمد حاصل از هدفمندي يارانه ها، ماليات و... به جاي نفت در نظر گرفته شود.»
سياسي کاري در برنامه ريزي
به نظر مي رسد ناکارآمدي نظام برنامه و بودجه به غير از خلاءهاي بودجه اي نبود ديدگاه توسعه اي است. اين مهم انتقادي است که بيشتر کارشناسان به سازمان برنامه نيز داشته اند. نفس اينکه گفته شود که چرا نياز به يک سازمان برنامه داريم ناشي از بي نظمي در سياست ها است. با اين حال عده اي احياي يک سازمان اينچنيني را بدون توجه به معيارهاي توسعه اي ضعيف مي دانند.
«اسماعيل جليلي، عضو کميسيون برنامه و بودجه در گفت و گو با موج، گفت: متاسفانه عدم توازن در بحث بودجه بندي ناشي از برخي سياسي کاري ها و اعلام نظرات غير کارشناسي نيز است.»
«موسوي نژاد، عضو کميسيون انرژي مجلس، معتقد است: سازمان مديريت در کشور ما نخبه پرور نيست. اگر ما نتوانستيم رشد سالم اقتصادي داشته باشيم ناشي از عدم برنامه ريزي است.»
«جعفرزاده، عضو کميسيون برنامه و بودجه، مي گويد: نبايد به سازمان مديريت آنقدر اختيار دهيم که قابليت هاي خود را فراموش کند. اين سازمان اتاق فکر در کشور است. خاطرات تلخ گذشته از اين سازمان نبايد جلوي روند کار آن را بگيرد.»
«عبدالله زاده، عضو کميسيون برنامه و بودجه، معتقد است: اگر بنا باشد سازمان مديريت محل رانت و چانه زني باشد جايگاه واقعي خود را از دست مي زند.»
با اين حال نفس برنامه ريزي چه در قالب برنامه هاي توسعه و چه در بحث اعتبارات بودجه اي مسئله اي است که قابل اغماض نيست.
کسري بودجه؛ وابستگي به نفت يا بي برنامگي؟
بسياري از مسوولين و صاحب نظران از وابستگي بودجه دولت به نفت گلايه مند هستند.حتي گفته شده است که در سال 90 تا 92 تراز منفي در اين مورد شاهد بوده ايم. با کاهش قيمت نفت موضوع کسري بودجه دولت هم مطرح مي شود. اين اتفاق در فضاي تحريم و فشار اقتصادي به طبع دست دولت را در اعتباردهي کوتاه مي کند. حتي نقص هايي مربوط به عدم توازن منطقه اي و نداشتن ديدگاه آمايش سرزميني در بودجه بندي را دولت ناشي از کسري بودجه عنوان کرده است. با اين حال نداشتن برنامه مشخص و پيروي از يک قانون تکراري و بدون تغيير در هر سال پاشنه آشيلي براي نظام بودجه بندي خواهد شد. از طرفي خام فروشي نفت بدون توجه به مزيت هايي که مي شود در اين عرصه داشت يکي از مواردي است که هميشه مورد انتقاد بوده است. واردات بي رويه بدون توجه به اقتصاد مقاومتي نيز در اين شرايط از ايراداتي بوده است که هميشه از دولت گرفته شده است. اينکه نفت داريم بد نيست. چگونگي استفاده از آن مهم است. بسياري ازکشورهاي حوزه خليج فارس از ما جلوتر هستند. اين بحث در مورد توسعه انساني آنها مدنظر نيست. بلکه منظور سياستگذاري آنها در حوزه نفتي و امنيت انرژي است.
«سيد مهدي موسوي نژاد عضو کميسيون انرژي مجلس در گفتگو با موج در اين باره گفت: متاسفانه اقتصاد عريض و بيمار ما بيشترين توجهش به ذخاير نفتي است. به نظر مي رسد در بحث برنامه ريزي و سياستگذاري بايد از سوي دولت حرکتي اتخاذ شود تا رويکرد بودجه را به سمت توليد داخلي پيش ببرد. الان يک سوم بودجه از نفت تامين مي شود. بايد اين مقدار کاهش يابد.»
جليلي عضو کميسيون برنامه و بودجه معتقد است: در بودجه 94 درصد وابستگي به نفت کمتر شده است.
يکبار غيرنفتي برنامه ريزي کنيم؟
«غلامعلي جعفر زاده، عضو کميسيون برنامه و بودجه مجلس، به موج گفت: ميتوانيم براي سال هاي آينده به نحوي برنامه ريزي کنيم که درصد و سهم نفت در بودجه کمتر شود. به جاي اتکا به نفت خوب است به ظرفيت هاي ديگري چون معادن، ماليات ها و کاهش هزينه ها توجه کرد. وي معتقد است که نفت مارا تنبل کرده است. »
به نظر مي رسد صحيح نيست حالا که دچار نفرين نفت شده ايم دچار نفرين و عدم و کارآيي برنامه ريزي هم شويم. در باور صاحب نظران رسيدن به دولتي بدون نفت شايد امکان پذير نيست. ولي مي شود درصدي هر سال از سهم آنرا در بودجه کم کرد. حتي عده اي کاهش قيمت نفت و نوسانات نفتي را به فال نيک هم گرفته اند. تحريم ها را هم فرصتي براي رسيدن به يک اقتصاد پويا و غيروابسته تلقي کرده اند. ولي بايد ببينيم چقدر اين ديدگاه ها به واقعيت نزديک است. اميد است روزي خلاء هاي قانوني، ضعف قانونگذاري، نقض نظام بودجه نويسي و وابستگي به نفت از موضوعاتي باشد که در کشور و اقتصاد ما حل شده باشد. اينکه هر سال بودجه ما کپي از سال پيش باشد اصلا صحيح نيست.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 13]