محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843266756
-وقتی‌که نفت در‌آتش سیاست می‌سوزد
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
تاریخ نشان می‌دهد تکروی در بازار نفت فرجام خوشی دربرنخواهد داشت وقتی‌که نفت در‌آتش سیاست می‌سوزد اگر از افراد پرسن و سال بخواهید تا شرایط سیاسی منطقه و جهان را برایتان تحلیل کنند، معمولا در آخر تحلیل‌هایشان به یک گزاره مشخص می‌رسند: «نفت، دلیل همه دعواهاست».
تجربه تاریخی نشان داده که این تحلیل چندان بیراه نیست و در قرن بیستم، موضوع «انرژی» و بویژه نفت چنان اهمیت سیاسی یافت که هنوز در قرن بیست و یکم هم می شود سراغی از رقابت بر سر این محصول کمیاب گرفت و نشان داد منازعه بر سر سوخت که کالای محوری توسعه به شمار می رود، چگونه استراتژی های سیاسی را تغییر داده و جهان را وارد مرحله ای تازه از جدال در حوزه اقتصاد سیاسی کرده است. جدالی که اوج گیری آن به دوران استعمار و تلاش قدرت های بزرگ برای تسلط بر چاه های نفت بازمی گردد.
گذار از فلز زرد به طلای سیاه توسعه صنعتی در یکی دو قرن اخیر اهمیت معادن و ذخایر زیرزمینی را برای بسیاری از کشورها بالا برده و زمینه رقابت های خونینی را فراهم آورده بود. استعمارگران پیر که زمانی در کشورهای مختلف در جستجوی برده و فلزات گرانبها از جمله طلا بودند، خیلی زود دانستند که عصر فلز زرد به پایان رسیده و باید در جستجوی ماده اولیه توسعه صنعت یعنی نفت باشند. همان سرمایه ای که بخش قابل توجهی از آن در خاورمیانه جاخوش کرده است. چنین بود که در دوره نئواستعمار که پس از فراغت قدرت های جهانی از جنگ های جهانی به وجود آمده بود، بازیگران فرامنطقه ای به جای فتح کشورها و تغییر رژیم ها، تسلط بر چاه های نفت را برای خود کافی می دانستند تا از این طریق، شاهراه های حیاتی اقتصاد جهانی را در اختیار داشته باشند. هرچند کشورهای تولیدکننده نفت کمی دیر دریافتند که چه منبع تعیین کننده ای در اختیار دارند، اما اول بار این ایران بود که با طرح شعار ملی کردن صنعت نفت، توانست به دوره استعمار این ماده ارزشمند پایان داده و زمینه را برای ملی شدن نفت بسیاری از کشورها و بیرون راندن کنسرسیوم های نفتی مهیا کند. با وجود ارزشمند بودن تلاش های صورت گرفته در این زمینه، معمولا وابستگی دولت های تولیدکننده نفت به یکی از دو بلوک شکل گرفته در دوره جنگ سرد، مانع از آن شد که نفت به ابزاری برای توسعه کشورهای نفت خیز تبدیل شود و فساد دولت ها و سرسپردگی آنها زمینه ای را ایجاد کرد تا طلای سیاه، خود موجبات عقب ماندگی بیش از پیش کشورهای نفت خیز را فراهم آورد. دلارهای نفتی، پشتوانه برنامه های سیاسی با این حال با گذشت زمان کشورهای تولیدکننده دریافتند که می توانند از اهرم نفت علیه رقبای سیاسی خود استفاده کرده و موقعیت شان را در نظام بین المللی ارتقا دهند. چنین بود که در جریان جنگ اعراب و اسرائیل، کشورهای نفت خیز عربی با تحریم نفتی تل آویو و متحدانش، بحرانی را رقم زدند که تحت عنوان بحران 1973، زمینه ساز جهش قیمت نفت شد.استفاده سیاسی از نفت، خیلی زود جای خود را در ادبیات بین المللی باز کرد و دلارهای نفتی که تا به حال صرف استخراج طلای سیاه می شد، کم کم صرف برنامه های سیاسی دولت هایی شد که می خواستند با تکیه بر درآمدهای نفتی جایگاه خود را در منطقه و جهان تثبیت کنند. چنین بود که با افزایش شدید قیمت نفت در دهه 70 میلادی، برخی کشورهای نفتی رو به نظامی گری و خرید تسلیحات آوردند، برخی دیگر سیاست واردات را برگزیده و مصرف گرایی پیشه کردند و کم بودند سیاستمدارانی که هشدار می دادند نفت باید صرف امور زیربنایی توسعه و نه امور جاری شود. وداع با نفت، ایده ای برای خلع سلاح سیاسی پس از شوک نفتی 1973 بارها قیمت نفت در دست اندازهای سیاسی افتاد. انقلاب ایران باعث شوک قیمتی تازه ای در سال 1979 شد، جنگ ایران و عراق بر نوسانات قیمتی دامن زد و تجاوز صدام به کویت، دلیلی دیگر بر بحران نفتی شد. افزون بر اینها گاه قیمت نفت رو به افول می نهاد تا به جای مصرف کنندگان، این تولیدکننده ها باشند که در سوگ کاهش درآمدهای خود می نشینند. همین فراز و فرودهای قیمتی در فرجام، صاحبنظران را به این نتیجه رساند که باید کم کم در انتظار جهانی باشند که بی نیاز از نفت باشد. گران بودن نفت برای توسعه کشورهای مصرف کننده و ارزان بودن آن برای تولیدکنندگانی که باید بهای گزاف تولید و صادرات را بپردازند، در کنار آلوده شدن نفت به سیاست، چنان که تحریم های نفتی، استراتژی بازیگران فرامنطقه ای برای مهار تولیدکنندگان به شمار می آید و نیز میل جوامع توسعه یافته به سوخت هایی با آلودگی زیست محیطی کمتر، همه و همه باعث شد موضوع سوخت جایگزین در صدر اولویت ها قرار گیرد. سوختی که نه فقط پایان پذیر تلقی نشود، بلکه بتواند نقش بیشتری در توسعه پایدار داشته باشد. نفتِ سیاسی، به تاریخ می پیوندد؟ همین ایده وداع با نفت و بستن چاه های نفت مگر برای روز مبادا، موجب شد تا سخن از سوخت های جایگزین تبدیل به پروژه های علمی و اقتصادی گسترده شود. تولید اتومبیل های برقی، پیگیری برنامه های تولید انرژی هسته ای، افزایش سرمایه گذاری بر انرژی خورشیدی، طراحی دستگاه هایی برای مهار انرژی بادی و... از دستاوردهای ایده ای بودند که جهان بدون نفت را نوید می داد. اما با وجود آن که جهان با سرعت در حال وداع با نفت است و کشورها هر یک به گونه ای خود را برای جهان جدید آماده می کنند، هنوز برخی کشورهای تولیدکننده براساس مدل های کهن سیاستگذاری نفتی، تلاش می کنند نفت را وارد معادلات سیاسی کرده و البته نمی دانند همین استفاده ابزاری از نفت – چنان که در قرن بیستم شیوه ای محبوب به شمار می رفت – می تواند سرعت بی نیاز شدن جهان از نفت تولیدی را افزایش دهد. شوک قیمتی 2014 که با سناریوهای سیاسی مطرح شده، نشان می دهد هنوز برخی دولت ها دل در گرو مقاومت در برابر سیاست زدایی نفتی دارند یا تحریم های نفتی که باز هم حکایت از نگاه سیاسی به یک محصول اقتصادی دارد، همه و همه حاصلی جز تسریع روند حذف نفت از بازار جهانی نداشته و بازی آغاز شده برای وداع با نفت، فقط به سود بازیگرانی پیش می رود که خود را برای تولید سوخت جایگزین آماده کرده اند. کشورهایی که سر شاخ نشسته و بُن می بُرند در چنین شرایطی، اگر نگاهی به هندسه سیاسی منطقه بیندازیم، خواهیم دید برخی تولیدکنندگان نفت امروز تلاش می کنند از طریق بازی با نفت، از یکی از معدود سلاح های خود برای تاثیرگذاری بر روند تحولات منطقه ای بهره گرفته و پس از شکست سیاست های مبتنی بر افراطی گری و تروریسم مذهبی، پای نفت را به میان بکشند تا رقبای منطقه ای را زمینگیر کنند. آنها که با چراغ سبز قدرت های فرامنطقه ای، بازی با قیمت طلای سیاه را آغاز کرده و متوجه ضربه ای که متحدان خود در منطقه نیز می خورند، نیستند، چنان با دست و دلبازی از نفت مایه می گذارند که گویی چاه های نفت برایشان عمری جاودانه خواهد داشت. کشورهای توسعه نیافته تولیدکننده نفت حاضر به فهم این واقعیت نیستند که مصرف بیش از اندازه نفت، کاهش قیمت و التهاب آفرینی در بازار انرژی نتیجه روشنی دارد که به سودشان نیست. نتیجه ای که به پایان رسیدن عمر نفت پس از یک قرن مانور قدرت در بازار جهانی را به همراه داشته و اولین بازنده این وضع همان کشورهایی هستند که امروز خام اندیشانه، خود را وارث همیشگی انرژی قلمداد می کنند. تکرار اشتباه پهلوی از سوی آل سعود روشن است که دست کم در کوتاه مدت، نفت اهمیت سیاسی خود را به عنوان یک محصول استراتژیک خواهد داشت. بنابراین همه آنها که این منبع مهم را در اختیار دارند باید در حفظ آن کوشیده و همزمان خود را برای جهانی که در آینده از این منبع انرژی بی نیاز خواهد شد آماده کنند. گام برداشتن در این مسیر نیازمند همراهی و اتحاد همه کشورهای تولیدکننده انرژی بوده و هرگونه تک روی در بازار نفت، مصالح کل کشورها را تهدید می کند. دولتمردان در ریاض اگر به تاریخ مراجعه کرده و نحوه بازی محمدرضا پهلوی در سال 1973 را به یاد آورند، خواهند دید تک روی رژیم پهلوی در آن مقطع نتیجه ای جز تیرگی روابط با متحدان در بر نداشت و دلارهای نفتی در نبود زیرساخت های توسعه ای هزینه کرد آن، هیچ گاه به پیشرفت ایران کمک نکرد و فقط شوکی را به بازارهای جهانی وارد کرد که هم پیمانان غربی پهلوی را نیز نگران ساخت. حالا رقبای ایران همان اشتباه را در ساحتی دیگر تکرار کرده و باز هم با در نظر نگرفتن واقعیت های بازار، منافع تولیدکنندگان و مختصات سیاسی منطقه، گام در مسیری گذاشته اند که در فرجام به زیان آنها خواهد بود و فلسفه اتحاد کشورهای نفتی را زیرسوال خواهد برد. همگرایی نفتی، تنها راه عبور از بحران بنابراین، تجربه تاریخی به کشوری چون عربستان که نقش مهمی در بازار نفت دارد، نشان می دهد برای آن که بتواند زمان بیشتری در اختیار نفت برای اثرگذاری جهانی قرار دهد، می بایست ضمن نزدیکی به دیگر تولیدکنندگان بزرگ و در نظر گرفتن منافع آنها، زمینه توسعه انرژی های نو در کشورهای منطقه را پدید آورده و با حمایت از برنامه هسته ای تنها کشوری که در خاورمیانه، گام در مسیر تولید سوخت جایگزین نهاده، از این تجربه برای توسعه کشور خود در جهانی که دیگر نفت خریداری ندارد، استفاده کنند، چراکه ممکن است تکروی در بازار انرژی با سلاح نفت، روزی پیامدهای منفی خود را به ظهور رساند که دیگر امکان جبران وجود نداشته باشد. روزی که نفت، تنها یک انرژی زیرزمینی برای نسل های آتی خواهد بود و به کار مردمانی که با سرعت به سوی انرژی های پاک هستند، نخواهد آمد. مصطفی انتظاری هروی / گروه سیاسی
چهارشنبه 17 دی 1393 ساعت 02:17
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 78]
-
گوناگون
پربازدیدترینها