محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829648150
اسلام مشکل طاغوت و جهل را چگونه برطرف می‌کند؟ آزادی و آگاهی دو ضرورت رهایی از ناامنی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: اسلام مشکل طاغوت و جهل را چگونه برطرف می‌کند؟
آزادی و آگاهی دو ضرورت رهایی از ناامنی
اندیشه‌ی سیاسی اسلام، به طور سلبی متضمن کسب امنیت در مقابل سلطه‌ی طاغوت است، به صورت ایجابی نیز دعوت به ایجاد جامعه‌ای سیاسی می‌کند، که در آن با تحقق آگاهی جایی برای سلطه و استبداد نیست.
آیات و روایات نشان می‌دهد که امنیت یکی از نیازهای ضروری است که پاسخ‌گویی به نیازهای دیگر در سایه‌ی آن تحقق می‌یابد و از منظر اسلام و فقه سیاسی، که عهده‌دار تنظیم رابطه‌ی مؤمنین در درون و خارج از جامعه‌ی اسلامی است، امنیت به‌مثابه‌ی یک نیاز فطری دیده شده که بدون آن، رسیدن به سعادت و کمال بشری غیرممکن است. تأمین امنیت از وظایف حکومت اسلامی است و اصولاً نظریه‌ی دولت در فقه سیاسی برحسب تأمین امنیت تفسیر می‌شود دولت در اسلام برایند نیازها و احتیاجات واقعی مردم است و بر این اساس، کشف اولویت یک وظیفه بر سایر وظایف از منظر دینی، نیازمند مراجعه به متون دینی و استخراج اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین مطالبات و احتیاجات مردمی از لابه‌لای آیات و روایات است. بی‌تردید سایر مکاتب نیز چنین برداشتی از دولت و کارکردهای آن دارند، اما به‌راحتی می‌توان گفت که مزیت اسلام نسبت به مکاتب دست‌ساخته‌ی بشر که اصولاً نگاه و تجویز یک‌بعدی دارند، این است که نگاه و زاویه‌ی دیدی چندبُعدی و چندسویه دارد. سایر مکاتب بشری رویکردشان به مقوله تأمین انسان، یا رویکردی سخت‌افزارانه و امنیت فیزیکی وی است یا رویکردی روان شناسانه و تأمین امنیت هستی شناسانه‌ی وی. اما تفاوت اسلام با این رویکردها این است که دیدگاه اسلام دیدگاهی همه‌جانبه‌نگر است. ضمن اینکه این دین الهی به آزادی به‌عنوان یکی از ارکان امنیت می‌نگرد، به آگاهی نیز برای رهایی از ناامنی جهالت تأکید می‌کند. از آیات و روایت چنین به دست می‌آید که امنیت از نعمت‌های بزرگ خداوند و مقدم بر سایر نیازمندی‌های بشر است. امام صادق (ع) سه موضوع را نیاز همه‌ی آحاد بشر می‌دانند: امنیت، عدالت و فراوانی. ما در اینجا (با توجه به بضاعت فکری و علمی)، امنیت را در حوزه‌ی ناامنی فکری-عقیدتی به دو قسم، یعنی آگاهی و آزادی، به‌عنوان دو معیار اصلی برای دوری جستن از ناامنی، که بیشتر وجه روانی و نه فیزیکی امنیت را در اینجا در بر می‌گیرد، تقسیم می‌کنیم. الف) رهایی از سلطه‌گری اینکه چرا انقیاد یک مصداق برای ناامنی محسوب می‌شود، مبحثی است که بایستی در خصوص آن بحث کرد و آن را از منظر فقهی-اصولی مورد ارزیابی قرار داد. که در اینجا نیز تلاش می‌کنیم بخشی از آن را مورد بررسی قرار دهیم. در منظر اسلامی، «سلطه‌گری» را می‌توان به دو قسم داخلی و خارجی تقسیم کرد. سلطه‌گری داخلی در اندیشه‌ی سیاسی اسلام به طاغوت و استبداد مرتبط می‌شود. اسلام همواره انسان‌ها را به رهایی از سلطه‌ی طاغوت، که زائل‌کننده‌ی کرامت انسان در زندگی دنیوی و امکان سعادت اخروی آن‌هاست، دعوت می‌کند. سلطه‌ی طاغوت می‌تواند با تحکیم باورهای غلط جهل تحمیل‌شده بر مردم تحت سلطه، امکان آگاهی از حقیقت و خیر و همچنین آزادی انتخاب مسیر حق و خیر را از مردم سلب کند. بدین ترتیب، رهایی از سلطه‌ی طاغوت و امان‌یابی در برابر آن، از جمله رسالت‌های سیاسی انسان برای دستیابی به کرامت و سعادت انسانی است. این رهایی هم از حیث در قید و بند نبودن، و هم از منظر نهراسیدن از تفوق، هیمنه و برتری سایر افراد مورد پذیرش اسلام و منشور انسانیت و الهیت این دین یعنی قرآن است. مصادیق رهایی از سلطه‌ی خارجی در کتاب مبین: «ولقد بعثنا فی کل امه رسولا ان اعبدو الله و اجتنبو الطاغوت...» (نحل: 36) «والذین اجتنبوا الطاغوت ان یعبدوها و انابوا الی الله لهم البشری فبشر عباد» (زمر: 17) «اذهبا الی فرعون انه طغی فقولا له قولا لینا لعله یتذکر او یخشی» (طه: 43-44) بنابراین قرآن، رهایی از شر سلطه‌گری طاغوت را نه تنها لازمه‌‌ی دستیابی به کرامت و سعادت انسانی می‌داند، بلکه افراد تحت سلطه‌ی طاغوت را عاری از هرگونه کرامت انسانی و در حد حیواناتی همچون میمون و خوک توصیف می‌کند: «...من لعنه الله و غضب علیه و جعل منهم القرده و الخنازیر و عبد الطاغوت اولئک شر مکانا و اضل عن سواء السبیل» (مائده: 60) پیامبر اکرم (ص) نیز در سیره‌ی سیاسی خود، با اولویت دادن به اصل پیمان و صلح، علاوه بر اینکه با یهودیان مدینه عهد و پیمان بستند، با قبیله‌ی کافر بنی‌خزاعه نیز برای دفاع مشترک از همدیگر پیمان بستند؛ چنان‌که دلیل اصلی حمله‌ی مسلمین به مکه برای فتح این شهر نیز کشته شدن برخی اعضای قبیله‌ی بنی‌خزاعه به دست قبیله‌ی بنی‌بکر، هم‌پیمان قریش بود؛ چراکه این اتفاق موجب انحلال پیمان صلح مسلمین و قریش مکه می‌شد. سلطه‌گری خارجی از تهدیدات و تجاوزات بالقوه و بالفعل رقبا یا دشمنان جامعه‌ی سیاسی اسلامی نشئت می‌گیرد. جامعه‌ی اسلامی بایستی از دو منظر فعالیت امنیت‌جویانه داشته باشد، هم با ایجاد مصونیت نسبت به تهدیدات و تجاوزات دشمنان جامعه‌ی اسلامی زمینه‌ی امنیت را فراهم کند و هم با بسترسازی هم‌زیستی و صلح میان جامعه‌ی اسلامی و جوامع غیراسلامی، زمینه‌ی ناامنی را از بین ببرد. جهاد یا دفاع مشروع، به‌مثابه‌ی مکانیسم تأمین امنیت به‌صورت سلبی، در اسلام جایگاه محوری دارد و از این رو، جهاد در اندیشه‌ی اسلامی اساساً جنبه‌ای دفاعی دارد. بدین معنا که از یک‌سو به‌منزله‌ی دفاع از کرامت انسانی مردم تحت طاغوت است که مانع تحقق آگاهی و آزادی و در نتیجه، امکان سعادت آن‌ها می‌شود و از سوی دیگر، به معنای دفاع در برابر تهدیدات و تجاوزاتی است که از جانب دشمنان متوجه جامعه‌ی اسلامی می‌شود. (تقی‌لو، 1389: 50-60) در مقایسه با وجه سلبی امنیت در مقابل سلطه‌گری که ملازم با جهاد دفاعی است، وجه ایجابی امنیت در اندیشه‌ی سیاسی اسلامی، به هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، صلح و برقراری عهد و پیمان‌های متقابل با جوامع، مرتبط می‌شود. اسلام به صلح و هم‌زیستی با ادیان دیگر، چه در داخل و چه در روابط فی‌مابین، تأکید می‌ورزد. مصادیق این موارد در قرآن عبارت‌اند از: «و لا تجادلوا اهل الکتاب الا بالتی هی احسن...» (عنکبوت: 46) «قولو آمنا بالله و ما انزل الینا و ما انزل الی ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و الاسباط و ما اوتی موسی و عیسی و ما اوتی النبیون من ربهم لا نفرق بین احد منهم و نحن له مسلمون» (بقره: 136) «قل یا اهل الکتاب تعالوا الی الکلمه سواء بیننا و بینکم الا نعبد الا الله و لا نشرک به شیئا و لا یتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله...» (آل‌عمران: 64) سیره‌ی سیاسی زعمای صدر اسلامی از جمله پیامبر رحمت نیز همین تجویزهای نظری قرآن را عملیاتی کرده است. پیامبر اکرم (ص) نیز در سیره‌ی سیاسی خود، با اولویت دادن به اصل پیمان و صلح، علاوه بر اینکه با یهودیان مدینه عهده و پیمان بستند، با قبیله‌ی کافر بنی‌خزاعه نیز برای دفاع مشترک از همدیگر پیمان بستند؛ چنان‌که دلیل اصلی حمله‌ی مسلمین به مکه برای فتح این شهر نیز کشته شدن برخی اعضای قبیله‌ی بنی‌خزاعه به دست قبیله‌ی بنی‌بکر، هم‌پیمان قریش بود؛ چراکه این اتفاق موجب انحلال پیمان صلح مسلمین و قریش مکه می‌شد. (ابن‌هاشم، 1360: 812-813) رویارویی نظامی پیامبر با قبایل یهود، همچون قبیله‌ی بنی‌نظیر، بنی‌قینقاع و بنی‌قریضه نیز به دلیل نقض پیمانی بود که از سوی آنان انجام گرفته و مسلمانان را با تهدید و تجاوز مواجه می‌ساخت. (همان: 713-714 و واغدی، به نقل از تقی‌لو، 1389: 50-60) ب) آگاهی مدافع ناامنی جهالت اندیشه‌ی سیاسی اسلام، همچنین دعوت به ایجاد جامعه‌ای سیاسی می‌کند که در آن با تحقق آگاهی، به‌مثابه‌ی شرط امکان کرامت و سعادت انسانی، جایی برای سلطه و استبداد نیست. بر همین اساس است که حتی تحمیل سلطه‌گرانه‌ی باورهای دینی نفی می‌شود؛ چراکه با تحقق آگاهی نسبت به تشخیص و انتخاب حق و باطل و خیر و شر، اکنون نوبت انتخاب آزادانه‌ی راه، بدون هرگونه سلطه و اجبار خواهد بود. آگاهی وجه تعیین‌کننده‌ی امنیت است؛ تا زمانی که انسان نسبت به معضلات و تهدیدهای پیرامونش بینش نداشته باشد، اسیر نوسانات شخصیتی و حتی ایجاد تهدیدات فیزیکی، هستی‌شناختی و روانی می‌شود. قرآن کریم نیز به این موضوع نگریسته است. مصادیق آیاتی از نفی جهالت در قرآن کریم: «و لو شاء الله ما اشرکوا و ما جعلناک علیهم حفیظا و ما انت علیهم بوکیل» (انعام: 107)، «و لو شاء ربک لامن من فی الارض کلهم جمعیا...» (یونس: 99) «و لو شاء ربک لجعل الناس امه واحده و لا یزالون مختلفین» (هود: 118) «لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی فمنnt>nt> فمن یکفر بالطاغوت و یومن بالله فقد استمسک بالعروه الوثقی...» (بقره: 256) «انا هدیناه السبیل اما شاکرا و اما کفورا» (انسان: 3) «فذکر انما انت مذکر لست علیهم بمصیطر» (غاشیه: 21-22) «ان الذین کفرو سواء علیهم اانذرتهم ام لم تنذرهم لا یومنون» (بقره: 6) «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیر ما بانفسهم» (رعد: 11) «هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلو آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانو من قبل لفی ضلال مبین» (جمعه: 2) قرآن کریم در این آیات به‌طور خاص مبارزه با جهل و بدویت و آموزش علم و حکمت را از اهداف اساسی اسلام معرفی می‌کند. (تقی‌لو، 1389: 50-60) و این دلیل اهمیتی است که اسلام به مفهوم مبارزه با جهل و ایمنی از جهالت داده است. در اسلام ندانستن چیزی، گزاره‌ای نامطلوب محسوب می‌شود. پس همان‌طور که اسلام و قرآن در برابر طاغوت و سلطه‌ی متکبرانه بر انسان، وی را هشدار داده و مؤمن را بری از استیلای غیر می‌داند و به همان میزان نیز به آگاه کردن انسان تأکید دارد و وی را محصول آگاهی و بینش خویش می‌داند.* منابع - قرآن کریم - تقی‌لو، فرامرز و آدمی، علی (1389)، «امنیت و پیشاارزش‌های آن در اسلام»، فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی، زمستان، شماره‌ی 50. - ابن‌هاشم، عبدالملک (1360)، سیرت رسول‌الله، ترجمه و انشای رفیع‌الدین اسحاق‌بن‌محمد همدانی قاضی ابرقو، تصحیح اصغر مهدی، تهران، بنیاد فرهنگ. * احمد صدیقی منبع: گروه بین‌الملل برهان انتهای متن/
93/11/05 - 02:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 75]
-
گوناگون
پربازدیدترینها