تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1819876204
نفت و رابطه ايران و عربستان
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۸ دي ۱۳۹۳ (۹:۲۹ق.ظ)
دنياي اقتصاد: نفت و رابطه ايران و عربستان
به گزارش خبرگزاري موج، «نفت و رابطه ايران و عربستان»عنوان سرمقاله روزنامه دنياي اقتصاد است که در آن مي خوانيد؛
برخي متخصصان و تعدادي از سياستمداران بر اين نظر پاي فشردند که عدم توافق عربستان بر سر کاهش عرضه نفت در اجلاس اوپک (6 آذر 1393) عامل مهمي در سقوط قيمت نفت به زير 60 دلار در هر بشکه بود. اگر اين ادعا را بپذيريم، احتمالا از مسير تاثيرگذاري بر انتظارات بوده است و البته معلوم نيست که به چه ترتيبي ادامه يابد؛ ولي مي دانيم که عرضه و تقاضاي نفت حساسيت بسيار کمي در مقابل تغييرات قيمت در کوتاه مدت دارد؛ يعني وقتي نفت گران (يا ارزان) مي شود، نه تقاضا در کوتاه مدت تغيير جدي مي کند و نه عرضه مي تواند به سرعت خود را با آن هماهنگ کند.
البته در مدت طولاني تر (بيش از يک سال) که تکنولوژي امکان تغيير داشته باشد، عرضه و تقاضا عکس العمل نشان مي دهد؛ بنابراين عدم توافق عربستان با کاهش توليد نفت نمي تواند فقط طي چند ماه چنين تغييري در قيمت به وجود آورده باشد، مگر آنکه بپذيريم عوامل ديگر مؤثر بر قيمت نفت مانند کاهش رشد در اقتصادهاي بزرگ همچون ژاپن، چين و اروپا زمينه کاهش قيمت را به وجود آورده بود و تصميم عربستان در اجلاس اوپک همانند چکاندن ماشه عمل کرده است.
به هر حال عربستان با علم به اينکه عدم کاهش عرضه نفت مي تواند به افت قيمت آن منجر شود چنين تصميمي را گرفت و به نظر مي رسد که با اين حرکت دو هدف عمده را نشانه گرفته است: ايجاد فشار اقتصادي به ايران (و احتمالا روسيه) و ايجاد مشکل در سرمايه گذاري در نفت شيل در آمريکا؛ زيرا گفته مي شود قيمت تمام شده استخراج نفت شيل در آمريکا به طور متوسط حدود 60 دلار براي هر بشکه است. (البته قيمت تمام شده يک منبع با منبع ديگر متفاوت است و آن را بين 25 تا 70 دلار ذکر مي کنند).
عربستان هميشه از استراتژي نفت ارزان پيروي مي کرده تا به اين وسيله سرمايه گذاري در ساير منابع توليد انرژي را (عملا) غيراقتصادي کند. قبل از انقلاب نيز چنين اختلاف نظري بين ايران و عربستان وجود داشت. ايران به دنبال گران کردن قيمت نفت بود و عربستان در پي ارزان نگه داشتن آن به بهانه حفظ سهم بازار. جالب آنکه استدلال ايران براي افزايش قيمت نفت در آن زمان، مقايسه آن با هزينه تمام شده نفت حاصل از شيل بود که حضوري در بازار نداشت و عربستان با توسل به اين استدلال که تا زمان وجود ذخيره نفت در کشورهاي حاشيه خليج فارس نبايد اجازه توليد انرژي از منابع جايگزين را داد. وزير نفت وقت عربستان-ذکي يماني- مي گفت اگر نتوانيم نفت مان را در اين دوران بفروشيم، احتمال دارد در آينده هيچ گاه امکان استخراج و فروش نفت را نداشته باشيم.
تا اواخر دهه 1970- به خصوص دوران جنگ سرد- روابط کشورها عموما براساس روابط سياسي تعريف مي شد. از دهه 1980 که جهاني شدن اقتصاد اثرات خود را به جا گذاشت، تغيير پارادايمي در روابط بين المللي اتفاق افتاد و مبناي ارتباط کشورها بيشتر بر اساس پتانسيل هاي اقتصادي بيان شد به همين دليل چين در اواخر دهه 1970، تصميم به باز کردن درهاي کشور خود به روي کالاهاي وارداتي گرفت و خود شروع به نفوذ در بازارهاي ديگر کرد. در همين بستر اتحاد جماهير شوروي در 1991 فروپاشيد که پايان جنگ هاي سياسي بين قدرت هاي بزرگ را به ارمغان آورد.
انقلاب ايران در 1357 (1979) جايگزين نظام شاهنشاهي شد، ولي قبل از آنکه بتواند برنامه هاي اقتصادي خود را پياده کند، درگير جنگ با عراق شد و بعدها به شدت گرفتار تحريم هاي چندلايه و پيچيده غربي ها شد. صرف نظر از وجوه سياسي انقلاب ايران که جاي بحث آن در اين يادداشت نيست، ايران فرصت هماوردي اقتصادي در بستر پارادايم جديد را پيدا نکرد و کشورهاي همسايه پتانسيل هاي جايگزين ايران را فعال کردند و از آن بهره فراوان بردند. رشد ترکيه و امارات متحده عربي در اين سال ها مثال هاي روشني در اين زمينه هستند.
اکنون پس از گذشت 35 سال، واقعيت ها به تدريج نمايان مي شود و قدرت هاي اقتصادي نهفته در آب و خاک ايران اعم از وسعت کشور به همراه منابع گسترده اش و جمعيت تحصيل کرده آن و البته پتانسيل هاي سوق الجيشي منحصر به فرد کشور براي رشد و توسعه، غير قابل انکار شده است و با وجود فشار تحريم ها، ثابت شده که تاثير ايران بر جريان هاي اقتصادي در منطقه را نمي توان ناديده گرفت، به خصوص اگر به درستي فعال شوند. در مقابل، آمريکا- به همراه کشورهاي غربي- در پي دستيابي به راهي براي گذر از مشکلات با ايران است؛ زيرا پارادايم معادلات جهاني تغيير کرده و گسترش مبادلات اقتصادي بين المللي جايگزين تعامل سياسي بين کشورها شده و در اين بستر است که پتانسيل هاي اقتصادي ايران مي تواند اهميت فراوان يابد. برجسته شدن پتانسيل هاي اقتصادي ايران و جلب توجه کشورهاي غربي به آن موجب نگراني کشورهايي شده که از حضور کم رنگ ايران در صحنه اقتصادي منطقه بهره مي بردند و عکس العمل عربستان را در همين بستر مي توان مورد توجه قرار داد. شايد عکس العمل عربستان درباره قيمت نفت را بتوان در دو مورد زير خلاصه کرد:
1- استخراج نفت شيل در آمريکا و منابع کشف شده شيل در ديگر نقاط جهان و همچنين کشف منابع گاز در کشورهاي شرق آفريقا و استخراج آن از جمله مواردي هستند که عربستان همواره نسبت به آن نگران بوده و بديهي است که نسبت به آن عکس العمل نشان دهد؛ زيرا علاوه بر کاهش درآمدهايش، تنها ابزار اقتصادي- سياسي خود، يعني تفوق در بازار نفت را به تدريج از دست مي دهد.
2- توافق ايران و کشورهاي 1+5، موقعيت ايران در منطقه را تغيير خواهد داد؛ زيرا در دوره حاضر رويکرد اقتصادي جهان در روابط بين المللي مي تواند موجب بهره برداري گسترده از پتانسيل هاي سرمايه گذاري نهفته ايران شود و طبيعي است که ايران مي تواند به قدرت اقتصادي غير قابل انکار در خاورميانه تبديل شود. به خصوص که نفت خاورميانه به دلايل متعدد از جمله رشد تکنولوژي و توليد منابع جايگزين از يک طرف و پتانسيل کاهش تقاضا از طرف ديگر به تدريج اهميت خود را از دست خواهد داد. فراتر از آن ممکن است بنگاه هاي اروپايي و آمريکايي به فعاليت اقتصادي در ايران راغب تر از گذشته شوند که اين امر نگراني بيشتري براي عربستان و ديگر کشورهاي حاشيه خليج فارس به وجود مي آورد. اگر تنها به اين نکته بسنده کنيم که در صورت فعال شدن بنادر ايران، بنادر هم جوار از جمله دبي بخش قابل توجهي از فعاليت خود را از دست خواهند داد يا اگر به تعداد هواپيماهايي که در ماه هاي اخير از آسمان ايران عبور مي کنند اشاره کنيم که چند ده برابر سال هاي گذشته است و نشان از آن دارد که با فعال شدن فرودگاه ها، ايران رقيبي جدي در مسيرهاي شرق به غرب و بالعکس خواهد شد؛ زيرا هزينه هاي استفاده از مسير ايران بسيار کمتر است. پتانسيل ايران در ترانزيت کالا را مي توان مورد ديگري دانست که کشورهاي آسيايي به خصوص هندوستان از آن بهره خواهند برد و ده ها پتانسيل استفاده نشده ديگر که مي تواند ايران را غيروابسته به صادرات نفت کند؛ بنابراين طبيعي است که عربستان و حتي کشورهاي ديگر حاشيه خليج فارس براي حفظ موقعيت فعلي خود تلاش کنند و در برابر تغييرات- هر چند متکي بر پارادايم جديد جهاني باشد- ايستادگي کنند، ولي به نظر مي رسد دولت دکتر روحاني با اشراف بر اين رقابت منطقه اي و آگاهي از پتانسيلي که در برابر ايران قرار دارد، اقدامات مناسبي را سازماندهي کرده است تا مسائل بين المللي کشور حل و فصل شود، ولي سياستمداران ايران بايد هوشيار باشند که از يک طرف در تله مجادلات منطقه اي گرفتار نشوند و از طرف ديگر الزامات بهره برداري از پارادايم مسلط شده اقتصادي را همزمان و هم سطح مذاکرات بين المللي دنبال کنند.
بايد توجه داشت که تغيير پارادايم جهاني بر بخش هاي اقتصادي کشورها نيز اثرگذار خواهد بود. در قرن بيستم به خصوص تا دهه 1980 غرب و از جمله آمريکا از نفت ارزان حمايت مي کردند، زيرا تخريب محيط زيست مانند امروز مطرح نبود و مصرف نفت بيشتر، نشانه توسعه بود. بنابراين بيش از 50 سال در نيمه اول قرن بيستم قيمت نفت از حدود 5/2 دلار در هر بشکه فراتر نرفت و به همين دليل در دهه 1970، جهان در برابر ايران که خواستار افزايش قيمت نفت بود به شدت ايستادگي کرد و البته موفق نشد زيرا قيمت نفت در دو مرحله (سال هاي 1971 و 1973) تا چهار برابر افزايش يافت.
ولي امروز حداقل دو عامل باعث تغيير چنين موضع گيري شده است؛ اول آنکه شرايط زيست ايجاب مي کند تامين انرژي از منابع هيدروکربوري به منابع ديگري که تخريب کننده محيط زيست نيستند تغيير کند و اين امر ضرورت جلوگيري از کاهش قيمت نفت را طلب کند تا سرمايه گذاري در توليد انرژي هاي جايگزين امکان پذير شود. دوم آنکه سرمايه گذاري هاي عظيمي که در نفت شيل در آمريکا صورت گرفته به سادگي نمي تواند به ورطه ورشکستگي کشانده شود؛ زيرا نمي توان سرمايه گذاران آن به همراه موسسات مالي پشتيبان را در کوتاه مدت با مشکل مواجه کرد. اين پديده امري بلند مدت و چند بعدي است و در همان بستر بايد مورد تحليل قرار گيرد.
نکته ديگر نوسان قيمت نفت است که برنامه ريزي براي سرمايه گذاري را مختل مي کند. بديهي است کشورهاي جهان- اعم از توسعه يافته يا در حال توسعه- به دنبال فضايي قابل پيش بيني براي برنامه هاي توسعه اي خود هستند و در نتيجه در ماه هاي آينده تلاش خواهند کرد تا ثبات معقولي در بازار نفت به وجود آورند، حتي اگر ثبات در قيمت هايي بالاتر از آنچه در بازار جاري است، برقرار شود که به نوعي بر خلاف جهت علايق مصرف کنندگان است.
بنابراين شرايط موجود در کشور اقتضا مي کند که همزمان با گسترش تعامل با کشورهاي غربي در قالب مذاکرات با کشورهاي 1+5، نسبت به روابط کشور با همسايگان هوشيار باشيم و برنامه اي جداگانه براي تعامل با آنان تدوين کنيم. طبيعي است که فعال شدن ايران اثرات متفاوتي بر همسايگان مي گذارد و بنابراين بايد سعي کنيم درک مشترکي از شرايط جديد به وجود آوريم، ولي امر مهم تر آن است که بدانيم چگونه مي توان از محوريت يافتن فعاليت هاي اقتصادي در تنظيم معادلات بين المللي در جهت تامين منافع ملي استفاده کنيم. به عبارت ديگر، بايد از اين فرصت براي ساماندهي ساختار اقتصادي کشور استفاده کنيم تا همزمان با حل مسائل بين المللي کشور، ساختاري آماده براي گسترش فعاليت هاي اقتصادي نيز داشته باشيم. به علاوه بسيار مهم است که بتوانيم از هم اکنون طرف هاي تجاري خود را در منطقه انتخاب کنيم و زمينه انعقاد قراردادهاي دو يا چندجانبه با آنان را فراهم آوريم. کشورهاي همسايه نبايد از بازگشت ايران به صحنه جهاني نگران شوند؛ زيرا با توسعه ايران، امکانات جديدي در اختيار همسايگان نيز قرار مي گيرد که مي تواند به رشد و توسعه آنان کمک کند. در اين بستر، عربستان حرف زيادي براي گفتن دارد، ولي در مقام عکس العمل نيز امکاناتي براي ايجاد مانع در مسير توسعه ايران دارد. بنابراين بايد روابط همسايگي را براساس تعامل دوستانه برقرار سازيم تا همه کشورهاي همسايه از رشد و توسعه ايران خرسند باشند، به جاي آنکه از آن نگران شوند.
نويسنده: دکتر محمدمهدي بهکيش
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[مشاهده در: www.mojnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]
-
گوناگون
پربازدیدترینها