واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: نقش برجسته در حال محو ساسانی را این گونه نجات دهید تهران - ایرنا - سایت تابناک نوشت:با محو نقش برجسته ساسانی و جدی تر شدن خطر از میان رفتن کامل قدیمی ترین سنگ برجسته این دوران تاریخی، این پرسش پیش روست که باید برای حفظ بناهای تاریخی از جمله این سنگ برجسته که در محوطه های باز و در معرض عوامل طبیعی نظیر یخ زدگی قرار دارند، چه چاره ای اندیشید؟
بسیاری از آثار باستانی کشورمان در سال های اخیر در معرض آسیب های جدی قرار گرفتند و برخی از آن ها نیز به واسطه این آسیب ها به شدت مخدوش شدند؛ اتفاقی که در سال های اخیر بار ها گزارش شده و آخرین آن ها، به محو شدن نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان به واسطه عوامل طبیعی است؛ عواملی که می تواند از بارهای دارای مواد شیمیایی تا یخ زدگی در تناوب باشد، ولی در نهایت اثرش یکی است.
نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان که محو شدنش به مرور زمان مورد توجه قرار نگرفته و حال منجر به نگرانی حافظان میراث فرهنگی قرار گرفته، نشان از یادبود جنگ و پیروزی بنیانگذار سلسله ساسانیان (اردشیر بابکان) بر آخرین پادشاه اشکانی (اردوان پنجم) دارد؛ به عنوان اولین و قدیمی ترین نقش برجسته ساسانیان، در 3 کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز، بـر فـراز صخره ای در سمت راست رودخانه تنگاب حجاری شده است.
در این نقش برجسته که بزرگ ترین اثر صخره ای دوران ساسانی است، سه صحنه؛ نبرد تن به تن اردشیر با اردوان پنجم، پیکار شاپور اول جانشین اردشیر با دربندان وزیر بزرگ اردوان، و اینکه یکی از سرداران اردشیر با یک دست گردن حریف خود را در چنگ می فشارد و با دست دیگر، کمر همتای خود را گرفته و سعی دارد او را از زمین بلند کرده و بر زمین بکوبد.
نقش برجسته صحنه پیروزی یکی از نقوش برجسته استان فارس است که در نزدیکی آثار و نقوش مهم تاریخی ساسانی از جمله قلعه دختر، کاروانسرای ساسانی، نقش تاجگذاری اردشیر واقع شده است. با اینکه نقش برجسته صحنه پیروزی به لحاظ تاریخی بسیار اهمیت دارد، به دلایل مختلف از عمق اندکی برخوردار است و همین سبب شده که عوامل جوی تأثیرات منفی بیشتری روی این نقش داشته باشد، به طوری که عدم رسیدگی به این اثر، سبب خواهد شد در آینده ای نزدیک به سرعت از بین برود.
ایرج محمدی باستان شناس استان فارس درباره راهکار نجات این سنگ نوشته گفته است: «در حال حاضر تکنولوژی های بسیاری که همانند عایق عمل می کنند و مانع از نور مستقیم آفتاب و تغییرات جوی هوا می شوند، برای حفاظت بیشتر از آثار تاریخی به بازار آمده اند که می توان از آن ها برای نجات این اثر مهم استفاده کرد. اما اکنون برای نجات این اثر تاریخی از خطر تخریب هیچ اقدام مرمتی جدی صورت نگرفته است».
با این حال بر هیچ کس پوشیده نیست که این روش در بلندمدت نتیجه بخش نخواهد بود و برخی از آثار باستانی که در دهه های اخیر مرمت شده اند، دوباره نیازمند بازسازی جدی هستند و متأثر از آثار طبیعی، بار دیگر نیازمند مرمت خواهند بود و در نهایت اثری پیش رو خواهد بود که بار ها بخشی از آن ها بازسازی شده و دیگر کمتر اثری از اصالت اولیه شان می توان یافت، کما اینکه بنا بر اذعان کار شناسان چند سال پیش میراث فرهنگی اقدام مرمتی برای انحراف مسیر آب از روی این نقش برجسته انجام داد.
شاید راهکار بهتر در این زمینه، انتقال چنین سنگ برجسته های تاریخی به موزه های محلی دارای استاندارد و یا موزه های ملی باشد؛ روشی که در یک سده اخیر، بار ها اجرایی شده و برخی از آثاری که سر از موز ه های دیگر کشور ها نظیر موزه لوور درآورده، با همین تکنیک جداسازی شده است. موفق ترین نمونه در این زمینه نیز درباره معبد، مجسمه و کتیبه های ابوسمبل است که در 1960 اتفاق افتاد و منجر به حفظ این مجموعه تاریخی شد.
سال 1960 دولت مصر برای تولید برق و همچنین کنترل آب کشاورزی مشغول ساخت بزرگ ترین سد مصر در منطقه اسوان شد. نظر باستان شناسان این بود که با آبگیری سد اسوان، معبد ابوسیمبل به زیر آب می رود؛ معبدی که برای ساخت آن، بیش از پنجاه هزار سنگ تراش شبانه روز تلاش کرده بودند. فشارهای بین المللی به دولت مصر و همچنین تلاش یونسکو موجب انتقالی شد که در نوع خو،د یکی از افتخارات مهندسان عصر حاضر به حساب می آید.
یک تیم آلمانی مسئولیت انتقال این یادگار باستانی را به عهده گرفت. ابتدا محلی که از نظر شرایط و موقعیت جغرافیایی با محیط اصلی همخوانی داشت انتخاب شد. مهندسین با اره های الکتریکی، این کوه مرتفع را به قطعات 3 تا 5 تنی تقسیم کردند و آنرا به مکانی که در نظر گرفته شده بود، انتقال دادند. جرثقیل های غول پیکر قطعات را با دقت و وسواس به محل می برد و مهندسان و معماران آن را به روی یکدیگر نصب می کردند.
جدا کردن کتیبه ها و هیروگلیف ها یک کار طاقت فرسا بود؛ اما این کار بزرگ با دقت انجام گرفت. همان گونه که ساخت معبد ابو سمبل شگفت انگیز است، جابجایی و انتقال این بنای عظیم نیز انسان را بهت زده می کند. آیا در کشورمان نیز شگفتی مشابهی رقم خواهد خورد و آثار باستانی در معرض نابودی بر اثر عوامل طبیعی به نقاط امن منتقل خواهد شد یا چرخه بی انتهای مرمت و رها کردن در مقابل همان عوامل طبیعی، تا از میان رفتن بسیاری از این آثار استمرار خواهد یافت؟!
*تابناک
اول**
15/09/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]