واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش مهر/
تغییر الگوی کشت مهمترین راه نجات کشاورزی قم است/ کاشت پسته اولویت دارد
شناسهٔ خبر: 2434114 سهشنبه ۱۱ آذر ۱۳۹۳ - ۰۹:۳۸
استانها > قم
قم - کارشناسان میگویند بیش از ۹۰ درصد منابع آبی در کشاورزی صرف میشود که با توجه به بحران آب کنونی به نظر میرسد زمان اصلاح الگوی کشت کشاورزی رسیده باشد. به گزارش خبرنگار مهر، پیرمرد، خسته از یک سال کار روی باغی که تمام زندگیاش است، کنار سبدهای انار نشسته و دانه دانه بازشان میکند. پاییز فصل انار است. همان یاقوتهای صددانهای که با نظم و ترتیب کنار هم مینشینند و سرخیشان چشم را میزند.پیرمرد اما هر کدام را که باز میکند، اثری از سرخی نمیبیند. دانههای سفید و بی آب و از رمق افتاده اناری که محصول خشکسالی است؛ به درد هیچ بازاری نمیخورد... یاقوت سرخ، سفید شد و تمام امید یک ساله باغبان به باد رفت...این داستان تکراری کشاورزی این سالهای استان قم است. کشاورزی که ۶ درصد از اقتصاد استان را راهبری میکند. همچنین ۳ درصد از اشتغال شهری و ۴۹ درصد از اشتغال روستایی در استان را به عهده دارد. تقریباً کسی نیست که نداند مهمترین چالش این روزهای استان قم، مسئله آب است. استان قم به خاطر خشکسالیهای مکرر، حداقل بارندگیهای سالانه که حدود ۱۵۰ میلی متر است و قطع جریان آب رودخانههای قمرود و ساوه از ابتدای دهه ۷۰ و با احداث سدهای نیمه تمام در پایین دست سدها و عدم انجام عملیات آبخیزداری در بالادست سدها با مخاطرات جدی روبهرو شده است.در این میان کشاورزی بیش از دیگر بخشها متهم ایجاد وضع بحرانی کنونی است. آنطور که کارشناسان حوزه منابع آب میگویند در کشور ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف میشود.مدیریت نادرست، برنامهریزیهای سلیقهای، توجه نکردن به برنامههای توسعه کشور، تصمیمات خلقالساعه و بدون مطالعه دولتی مانند طرح خودکفایی گندم، طراحی الگوی کشتهای غیر مرتبط با اقلیم استانها در پایتخت و عدم راهنمایی درست کشاورزان از سوی متولیان این امر از دلایل ایجاد این وضعیت است که احمد قزآنی، کارشناس حوزه کشاورزی در گفتگو با مهر به آن اشاره میکند.
به عقیده وی مهمترین اقدام بهبود دهنده بحران کم آبی در واقع شناخت استعدادهای منطقهای یا همان آمایش سرزمین است. مدیریت منابع آبی سطحی و زیرزمینی، تغییر نگرش کشاورزان در انتخاب محصول و شیوه کشت، استفاده بهینه از پسابها و ... از دیگر اقدامات حیاتی در این عرصه هستند. عضو هیئت مدیره خانه کشاورز قم با اشاره به شرایط کنونی آب در استان میگوید: افت آبهای سطحی در چاههای قم هر سال یک و نیم متر است. میزان آب ورودی استان تا قبل از احداث سدهای ۱۵ خرداد و ساوه ۵۰۱ میلیون متر مکعب بود. این رقم امروز به ۰.۶ میلیون متر مکعب رسیده است. تفاوت این دو رقم عددی را نشان میدهد که موجب افزایش برداشت از منابع زیرزمینی میشود.تنها در دشت سلفچگان برداشت آب از منابع زیرزمینی از ۳۰ میلیون متر مکعب در سال ۶۲ به ۲۲۳ میلیون متر مکعب در سال ۷۵ رسیده است.تغییر الگوی کشت؛ جبر یا اختیار؟«تغییر صحیح الگوی کشت نخستین و کوتاهترین راه موجود برای استفاده بهینه از آب کشاورزی بر اساس شناخت و استعدادهای سرزمینی کشاورزی در نقاط مختلف کشور و استان قم است. » این جمله قزآنی را در گذشته از بسیاری کارشناسان شنیدهایم.این کارشناس کشاورزی محاسباتی در این زمینه انجام داده است: آمار میگوید از یک متر مکعب آب ۷۰۰ گرم گندم و از همین میزان آب ۳۰۰ گرم پسته به دست میآید. با مقایسه بهای این دو محصول در بازار میتوان به این نتیجه رسید که کشت پسته بازده اقتصادی بهتری نسبت به کشت گندم دارد.
پسته اولویت داردقژآنی با اشاره به الگوی کشت کنونی استان قم میافزاید: در حال حاضر در جعفریه و جاده قدیم تهران گندم، جو، یونجه، کلزا، صیفیجات، انار، ذرت علوفهای و پسته کاشته میشود. در قنوات هم جو، انار، پسته، کلزا و یونجه. کشاورزان جاده کاشان و حومه قم به گندم، جو، کلزا، زیتون، انگور، یونجه و پسته علاقه دارند و کشاورزان مناطق کوهستانی استان به گندم، جو، انار و گردو.به گفته وی با توجه به میزان عملکرد محصولات مورد اشاره و انطباق آن با میزان نیاز آبی مندرج در سند ملی آب، در هر سه منطقه جعفریه، قنوات و حومه قم کاشت پسته اولویت دارد.قزآنی ادامه داد: معضلی که اینجا مطرح میشود، مسئله دیربازده بودن پسته و فاصله زمانی ۶ ساله از زمان کاشت نهال تا مرحله بازدهی است. همین است که کشت محصولات زراعی یک ساله که نیازهای کوتاه مدت معیشتی کشاورز را بهتر برطرف میکنند، بیشتر دیده میشود. البته توجه به کشتهایی مانند زعفران و گیاهان دارویی مانند زیره میتواند تا حدی این مشکل را برطرف کند.وی افزود: کشتهای بهار هم که در مناطق دشتی استان معمولاً ذرت علوفهای است را میتوان با جایگزینی گونههایی نظیر تاج خروس که از نظر نیاز آبی، نوبتهای آبیاری و مقاومت به شوری با شرایط استان سازگارتر است، جایگزین کرد.قوانینی که اجرا نمیشودتا اینجا اهمیت مسئله تغییر الگوی کشت روشن شد اما باید دید وقتی به گفته علی مؤمن، رئیس خانه کشاورز استان قم، از سال ۱۳۷۵، با تصویب قانون بهینه سازی مصرف آب باید مسئله ساماندهی الگوی کشت، انجام میشد، چرا تا امروز هنوز در خم اولین کوچه هستیم؟مؤمن در گفتگو با مهر، ۷۰ درصد از مشکلاتی که امروز وضعیت کشاورزی را به این روز انداخته ناشی از تصمیمات غلط دولتی میداند. آنجا که برخورد قاطع با حفاران چاههای غیر مجاز نمیشود یا کشتهای دیم به کشت آبی تبدیل میشود.
وی با اشاره به برداشت سه تن گندم سالانه در استان قم و احتیاج آبی این محصول اظهار داشت: همین مدیریت غلط موجب شده منابع آبی استان رو به افول گذاشته و محصول قابل توجهی هم حاصل نشود.رئیس خانه کشاورز قم هوشمند کردن چاههای آب و کنترل مصرف توسط کشاورزان را از جمله راههای مدیریت منابع آبی در کشاورزی میداند. هر کشاورز باید طبق پروانه خود محصول کشت کند و اگر بیشتر از آن آب برداشت کرد، باید این روند را متوقف کرد. موضوع دیگری که اهمیت دارد، جلوگیری از گسترش سطح زیر کشت در استان و کمک فنی به کشاورزان برای اصلاح روش آبیاری است.وجود هزار حلقه چاه غیر مجاز در استان قم، عدم حمایت کافی از کشاورزانی که نیاز به بروز رسانی تجهیزات خود دارند، پرداخت نشدن خسارت کشاورزان ناشی از خشکسالی، اعطای وامها با سود غیر منطقی و ... از دیگر مشکلاتی هستند که مؤمن، آنها را در کنار اصلاح نشدن الگوی کشت، مسئول هدر رفتن آب در کشاورزی میداند.او میگوید شرایط امروز ما نتیجه تصمیمات غلط دیروز است. امروز هم اگر مقابل این مسیر غلط نایستیم شاید فردا برای هر پشیمانی دیر باشد................................
زینب آخوندی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]