واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: شیرهای مرده خوزستان
خوزستان موزه روباز شیرهای سنگی تاریخی ایران است. نمادهای قدرتی که قرن هاست از شمال شرقی استان خوزستان گرفته تا شمال غربی، از شرق تا غرب ، در قبرستان های این استان دیده می شوند اما این روزها با کم توجهی مسئولان نسبت به ساماندهی آنها، رفته رفته رو به نابودی و حذف از تاریخ می روند.شیرهای سنگی که مردم قوم بختیاری بر سر آرامگاه بزرگان ایل میگذارند یکی از نمونههای پایبندی به شیوههای کهن ایرانی در ارج نهادن به بزرگان است که بدون کم و کاستی از راه پر پیچ و خم تاریخ گذر کرده و تا امروز در زندگی و رسوم مردم بختیاری جایگاه خویش را استوار نگاه داشته است.مجتبی گهستونی سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان درباره این آثار تاریخی می گوید: «تاسف برانگیز است که بگوییم کسی نه از شمار شیرهای سنگی آگاهی دارد و نه تاکنون شیرهای سنگی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده اند و نه کسی میداند که به طور کامل این آثار تاریخی در چند نقطه از استان هنوز استوار هستند.شیرهای سنگی را به جز در خوزستان در استانهای لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری نیز می بینیم ولی تراکم شیرهای سنگی در بعضی مناطق خوزستان به قدری است که گویی پهلوانان و جوانمردان در مقابل شما نشستهاند تا شکوه و اقتدارشان را به رخ بکشند شیرهای سنگی که روزی روی مزار انسانها مینشستند امروز میروند تا آدمیان را با مزار خود تنها بگذارند چراکه قدیمیترین آنها هر روز در گوشهای از این سرزمین یا به سرقت میروند و یا با تخریب مواجه میشوند و هر چند سازمان میراث فرهنگی با چالش شناسنامهدار کردن این شیرها برای ممانعت از تخریب آنها روبه روست اما حل این چالش نخستین گام برای پاسداشت و حتی بهره برداری از این آثار تاریخی در صنعت گردشگری به شمار می رود.»سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان ادامه می دهد: «از گذشتههای بسیار دور تاکنون شیرهای سنگی، یکی از نمادهای مهم فرهنگی مردم زاگرس میانی و زاگرس غربی بوده اند. فراوانی این شیرها در این مناطق از اهمیت آنها در نگاه مردمان کاسته و ما روز به روز زخم های بیشتر و بیشتری را بر بدن این شیرها میبینیم. با این حال ما شیرهای سنگی را به جز در خوزستان در استانهای لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و چهارمحال و بختیاری نیز می بینیم ولی تراکم شیرهای سنگی در بعضی مناطق خوزستان به قدری است که گویی پهلوانان و جوانمردان در مقابل شما نشستهاند تا شکوه و اقتدارشان را به رخ بکشند.»
او یکی از دلایل مهم کاهش شمار شیرهای سنگی را آبگیری سدها می داند و می گوید: «سدهایی که هرکدام هنگام آبگیری گله گله شیرهای سنگی را غرق میکنند و در این خصوص باید گفت پس از به زیر آب رفتن تعداد زیادی محوطه و بنا بر اثر آبگیری سد «کارون 3» در سال 1383، امسال با آبگیری سد گتوند، شیرهای سنگی منطقه «آب ماهیک» در شهرستان لالی به زیر آب خواهند رفت.»گهستونی ادامه می دهد: «در گورستان بارانگرد که میان باغملک و ایذه واقع شده چند شیر سنگی وجود دارد که تعدادی از آنها به دلیل حفاریهای غیرمجاز از جا کنده و شکسته شدهاند.در آخرین بازدید خود از قبرستان شهسوار ایذه که در فهرست آثار ملی (به واسطه وجود سنگ نگاره شاه یا امیر ایلامی که در مقابل او پنج نفر ایستاده اند) به ثبت رسیده و از تعداد زیادی شیرهای سنگی برخوردار است متوجه تخریب بیش از پیش شیرهای سنگی و احیانا سرقت آنها شدم.»به گفته سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان در حال حاضر در قبرستان های کهباد (شهسوار) و ترشک ایذه و بابا زاهد قلعه خواجه اندیکا تراکم شیرهای سنگی فراوان است و البته بخش قابل توجهی از آنها آسیب جدی دیده اند همچنین دو شیر عظیم سنگی روستاهای آب ماهیک و تنبل پس از آبگیری سد گتوند به زیر آب خواهند رفت که درباره نجات بخشی آنها تاکنون اطلاع رسانی صورت نگرفته است. شیرهادی نمادین
ایوب سلطانی، باستان شناس خوزستانی نیز با اشاره به اینکه شیر به جهت خصوصیات کم نظیرش، جایگاه ویژه ای در فرهنگ تصویری و شفاهی اقوام دارد می گوید: شیر در نگار کنده های صخره ای، تندیس های متنوع و سکه های رایج ادوار تاریخی و بافته های عشایر دارای معانی نمادین بوده است. اما بختیاریها با اقتباس از اصل منشا این فلسفه، شیر را به عنوان نماد خود پذیرفته و ارائه کرده اند و در نقوش تخت جمشید جامها و الواح ساسانی و قالیهای شکارگاهی همه جا شیر در جدال با دلاوران نقش بسته است. حجاری و نقشینه های مزین به شیر نشانه ذوق، فکر و احساس این قوم به هنر است که بدون پیرایه و در نهایت سادگی و شیوایی متجلی شده او بر طبیعت و اندیشه جمعی استوار است.او ادامه می دهد: مردمان با تکیه بر همین واقع نگری و ساده زیستی با رها کردن این سنبل از قید و بند نمادهای درباری سلطنتی و مکتب های مصور توانستند این سنبل مقتدر را به عنوان نماد خود برگزینند، هنری که به طبیعت وابسته است و سادگی، وقار و خشونت را در هم می آمیزد بنابراین منشا شیرهای سنگی و بافته های منقش به شیر را می توان در همان سنت دیرین و باستانی جستجو کرد که بدین صورت در زمینه های دیگر در فرهنگ این قوم رسوخ کرده و به نحو اصالت مندی احیا شده است. گروه گردشگری تبیان- الهام مرادیبرگرفته از مهر
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]