واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: سرمایه فرهنگی - دکتر محمدمهدی مظاهری* تهران - ایرنا - دارایی های فرهنگی هر جامعه اعم از مادی و غیرمادی مهم ترین بخشی است که هویت بارز و قدرت ایستادگی آن جامعه را نشان می دهد. این بخش نه تنها مربوط به دارایی های فرهنگی می شود که از گذشتگان مانده است بلکه دارایی های امروز را از پس گذر زمان نشان می دهد.
لذا هر جامعه ای دارای دارایی ها و سرمایه های بسیاری است که برای آن جامعه دارای نوعی ارزش است. سرمایه فرهنگی نوعی دارایی است که مجسم کننده، ذخیره کننده یا تأمین کننده ارزش فرهنگی علاوه بر هرگونه ارزش اقتصادی است که می تواند داشته باشد. بنابراین همچون دیگر سرمایه ها مهم است، سرمایه فرهنگی به دو شکل ملموس و غیرملموس وجود دارد.
در حالت اول ممکن است ملموس باشد، یعنی به شکل بناها، محل ها، مکان ها، آثار هنری، مثل نقاشی ها و مجسمه ها، مصنوعات و نظایر آنها باشد. بنابراین در این حالت می تواند خرید و فروش شود و دارای ارزش مالی قابل اندازه گیری باشد.
اما ممکن است سرمایه فرهنگی ناملموس باشد یعنی به صورت سرمایه معنوی و شکل ایده ها، اعمال، عقاید و ارزش هایی باشد که در یک گروه مشترک است. این صورت از سرمایه فرهنگی به شکل آثار هنری از قبیل ادبیات وجود دارد که یک کالای عمومی است که در این شکل حقوق مربوط به عایدات آتی خرید و فروش می شود. بنابراین در این بخش نیز ممکن است روندی کاملاً بازاری اتفاق بیفتد. این بخشی از کالاهای فرهنگی است که جنبه تولیدی و مصرفی خواهد داشت.
اما در سطحی دیگر، سرمایه فرهنگی شامل ترجیحات و انتخاب های افراد می شود. برای مثال، انواع بازی های رایانه ای، انتخاب نوع خاصی از مصرف فرهنگی است که براساس سرمایه های فرهنگی ایجاد می شود.
نوع و طرز اجتماعی شدن افراد در دستیابی به سرمایه های فرهنگی مؤثر است. بیشترین و حساس ترین نوع سرمایه فرهنگی، نوع غیرملموس و غیرمادی آن است که به صورت ناملموس انتقال می یابد، پذیرفته می شود یا در تناقض با هنجارها و ارزش های افراد و جامعه قرار می گیرد. لذا سیاستگذاری در این عرصه را می توان از مهم ترین موضوعات برنامه ریزی های فرهنگی به شمار آورد. بنابراین با عرصه ای از تمایز ذائقه ها در جامعه روبه رو می شویم.
از بیانات رهبر معظم انقلاب در فضاهای مختلف در مورد این موضوع نیز این گونه برداشت می شود که فرهنگ به عنوان شکل دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه است. حرکت جامعه براساس فرهنگ آن جامعه است. اندیشیدن و تصمیم گیری جامعه براساس فرهنگی است که بر ذهن آنها حاکم است.
خانواده و ازدواج و کسب و لباس پوشیدن و حرف زدن و تعامل اجتماعی در واقع در راستای فرهنگ حرکت می کند و به این شکل سرمایه های فرهنگی ایجاد می شود. فرهنگی که بر انواع ذائقه ها در جامعه چیره شده است و عادت های مصرفی و عادت های فرهنگی خاصی را به وجود آورده است، نیازمند نگهداری و اهمیت بیشتری است.
در صورت دسترسی به سرمایه فرهنگی اکثریت اعضای جامعه به منابع معرفتی، بسط خردگرایی در عرصه های مختلف زندگی، بالا بودن سطح مشارکت همگانی در تولیدات و خلاقیت های علمی و فرهنگی، سریع شدن تغییرات اجتماعی، گسترش دانش های نوین، گسترش گردش اطلاعات به صورت افقی و عمودی و رشد شخصیتی برای اکثریت افراد جامعه به وجود خواهد آمد.
در مجموع عطف به توجه به مفهوم سرمایه فرهنگی، این امکان را پدید آورده تا بتوان شناخت بهتری نسبت به ذائقه های مختلف در جامعه، لزوم تعلیم و تربیت، هنجارها و ارزش ها و... برای برنامه ریزی بهتر فرهنگی به دست آورد.
*استاد دانشگاه
*روزنامه ایران
اول**
23/07/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]