واضح آرشیو وب فارسی:فارس: فارس گزارش میدهد
مسجد جامع قم میراثی عرشیایی که بر فرش ماندگار شد
مسجد جامع قم میراثی ماندگار است که با قدمتی 800 ساله در یکی از محلههای قدیمی قم قرار دارد و با گذشت سالها مقتدرانه در میان آثار باستانی قم خودنمایی میکند.
به گزارش خبرگزاری فارس از قم، با توسعه یافتن شهرها وقتی که از محلههای قدیمی گذر میکنی به شگفت میآیی، دیوارهای کاهگلی و خشتی خانهها، سادگی مردمان قدیمی را برای تو یادآور میشود. محله آذر از قدیمیترین نقاط شهر قم به شمار میرود که با عبور از این محله میراثی ماندگار از صدها سال پیش در آن جاودان شده است، خانههایی با سقف گنبدی شکل و خشتی، که از جنس کاهگل بنا شده و سرای بازاری که کارگاههای درودگری آن را رونق بخشیدهاند هر یک تاریخی کهن را برای تو به تصویر میکشد.
نزدیک ظهر است و خورشید پر فروغ کویر گرمای وجودش را بر محبت مردمان این محله افزوده است، نوای حی علیالصلوه به گوش میرسد، برای یافتن مسجدی که به طور قطع در این محله وجود دارد به تکاپو میافتی، براساس شنیدهها مسجد جامع شهر در این محله قرار دارد. پس از عبور از میان کوچه و پس کوچههای این محله قدیمی به دروازه ری میرسی، بلند تر شدن گلبانگ اذان، نشان از این دارد که مسجد جامع در همین حوالی است. مسجد جامع قم پیشینه 800 ساله دارد، مسجدی که از آن میتوان به عنوان نگینی درخشان در کویر قم یاد کرد. مسجد جامع قم که قدمتی دیرینه دارد با قامتی استوار روزگاری کهن را برای تو به تصویر میکشد و با وجود اینکه بارها مورد مرمت قرار گرفته ولی معماری باستانی خود را حفظ کرده است و با همان شکل سنتی و قدیمی خودنمایی میکند. پس از گذشت از خم کوچههای باریک به درب اصلی مسجد مسجد میرسی، درب چوبی با کنده کاری بسیار قدیمی در مقابلت قرار دارد و هرچه بیشتر به آن دقت کنی کمتر میتوانی متوجه تاریخ ساخت آن بشوی. اهالی محل که صفا و مهربانی را میتوانی در چهره آنان ببینی، برای خواندن نماز اول وقت، از تمام کوچههای اطراف به مسجد میآیند، از درب اصلی که وارد مسجد میشوی حیاط بزرگی در مقابلت قرار دارد و تو را برای دیدن آنچه در جای دیگری نمیتوانی ببینی به خود مجذوب میکند. این مسجد نمادی از باستان است، شاید پس از مسجد امام حسن عسکری (ع) که از جمله مساجد قدیمی و میراث ماندگار قم به شمار میرود مسجدی با این وسعت ندیده باشی. ایوانی زیبا و بزرگ به دهانه 14، عرض 7 و ارتفاع 18 متر در مقابلت قرار دارد و تو را برای تماشای این هنر اسلامی فرامیخواند و تو را مجذوب این تناسب و زیبایی میکند که این همه زیبایی در یک مکان ممتاز و بینظیر است. مقرنس گچی پوشش ایوان و نیز نقشه کاشی کاری دیوار آن که در میانه قابهایی از آجر کلوکی ( آجر کوچک ) و تراش، توأم با نمای کتیبههای متعدد موضعی و کمربندی توجه هر بینندهای را به خود جلب میکند و ناخودآگاه بر هنر معماری ایرانی درود میفرستی. ایوان مسجد جامع، مظهر جمال، اعتدال و توازن است؛ زیرا تمام اجزای آن در جای خود قرار گرفته و متناسب است. مقرنس پوشش آن با نقشه بسیار جالبی طراحی شده که در برگیرنده دو کوه مطبّق (طبقه طبقه شده) و معلق در دو طرف آن است و مانند دو گنبد پنج طبقه به نظر میرسد که هر طبقه آن دارای پنج قطار با پنج حوضچه بزرگ و کوچک است. در میان دو گنبد آویزان، سه حوض بزرگ وارونه با سطح قوس آراسته و مزین به ترنجهایی از کاشی معرق وجود دارد که در میان قابی از کاشیهای سفالی با جدار هشتتایی صفحهدار نمایان است. از وصف هر چه بگذریم نمیشود به آسانی از کنار زیر زمین مسجد جامع گذشت، این مسجد دارای زیر زمینی خاص است که از هوای مطبوع داخلی برخوردار بوده و معماری ویژهای نیز دارد. این زیر زمین به زیبایی در قسمت غربی مسجد قرار گرفته و شبستانی بزرگ بر روی آن ساخته شده است و 18 ستون آن را نگاه داشتهاند.
شبستانهای این مسجد هم دیدنی است و نظر هر بینندهای را به خود جلب میکند محرابهای گوناگون که هر یک برای هدف خاصی ساخته شدهاند، محراب شبستان شرقی پایینتر از جایگاه نمازگزاران ساخته شده است، با وجود اینکه پایینتر بودن محراب در بیشتر مساجد معمول است ولی در اینجا به دلیل همسطح نبودن قسمتهای مختلف مسجد،اینگونه ساخته شده تا همه کسانی که در حیاط نماز میخوانند همسطح با امام قرار بگیرند. مشبکهایی که در محراب وجود دارد با ظاهر زیبایی در جلوی آنها قرار گرفته که غیر از چشم نوازی و جلوه بخشی، وظیفه ورود و خروج هوا را نیز بر عهده دارد و مانع از گرمای محراب میشود. جای جای این مسجد با حکمت و فلسفه خاصی ساخته شده به گونهای که دو طرف محراب پلههایی وجود دارد که امام جماعت را به این جایگاه میرسانند. شاید بهتر است بگوییم منبر نیز برای بهتر دیده شدن در مکانی ساخته شده است که همه نمازگزاران میتوانند امام را به راحتی مشاهده کنند و صدای او را بهتر از سایر قسمتهای مسجد بشنوند. شبستان شمالی به دلیل وجود ایوان شمالی، از جلو به دو قسمت تقسیم شده که از هر طرف دارای دو چشمه است ولی از قسمت آخر که متصل به هم هستند، پنج چشمه به عرض 11 و طول هر قسمت 49 متر بنا شده است. در وصف ایوان شمالی که در بین شبستانهای شمالی قرار دارد میتوانی از ایوان بزرگی سخن به میان آورد که دهنه آن هفت متر با عرض هفت و ارتفاع 14 متر از آثار دوره فتحعلی شاه به شمار میرود و در سال 1284 ساخته شده است. دیوار این ایوان با کاشی خشتیتزئین شده و روی آن با خط ثلث سفید سوره مبارکه منافقون درج شده است که بنا بر نوشتهای که در قسمت انتهایی این کاشیها قرار داد این کتیبه با خط محمدرضا الشریف القمی در سال 1284 نوشته شده است. دو طرف آن دو چشمه و در قسمت بالا و دو طرف ایوان، دو ایوان فوقانی با پوشش مقرنس گچی با جرزهای آجری و لچکیهای کاشی کاری معلقی وجود دارد که بر زیباییهای مسجد افزوده است.
گنبد مسجد که در بالاترین نقطه یعنی در بام این مکان معنوی قرار دارد از آثار دوره سلجوقی است که بر فراز مسجد خودنمایی میکند. این گنبد یکی از زیباترین بناها در نوع خود محسوب میشود که با وسعتی فراوان و محیطی گسترده حتی یک شاخه آهن نیز در آن به کار نرفته است و این مسئله هر شنونده و بینندهای را به شگفت میآورد. فضای چنین مسجدی با این همه شگفتی و زیبایی که هنر دست ایرانیان است نه تنها معنویت را به تو تداعی میکند بلکه سلیقه ایرانیان را از سالهای دور نشان میدهد تا از این اثر بدیع بیش از پیش مراقبت شود و به سرنوشت دیگر آثار باستانی این شهر دچار نشود. ----------------------------------------- گزارش: سمانه سادات فقیه سبزواری ----------------------------------------- انتهای پیام/78005/ک40
93/07/07 - 10:39
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 36]