واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: نقش «ناتوي شرق» در ترتيبات جهاني
نویسنده : شعيب بهمن
سازمان همكاري شانگهاي، يك سازمان همكاري چندجانبه محسوب ميشود كه از زمان تأسيس، تلاشهاي مؤثري را براي تقويت خود و تشويق همكاري منطقهاي به انجام رسانده و نيز در تعميق همكاري دوستانه و مبتني بر همسايگي مسالمتآميز ميان دولتهاي عضو نقش مهمي را ايفا و صلح و توسعه منطقهاي را حفظ كرده است. شانگهاي از جهات امنيتي، اقتصادي و همكاريهاي منطقهاي حائز اهميت است، به خصوص كه در آن بازيگران پر قدرت منطقهاي همانند چين، روسيه، هند و ايران حضور دارند كه هر يك از توانايي بالقوهاي به منظور تأثيرگذاري بر روندهاي منطقهاي و جهاني برخوردارند. چهاردهمين اجلاس سران سازمان شانگهاي در شرايطي برگزار شد كه مسائل امنيتي منطقهاي و جهاني نظير وضع افغانستان پس از خروج نيروهاي ناتو از اين كشور، بحران اوكراين، مسئله گروههاي تروريستي و تكفيري در خاورميانه و پيامدهاي آن براي كشورهاي عضو اين سازمان از موضوعات محوري نشست سران در دوشنبه بود. همچنين تقويت اعتماد متقابل، تحكيم وحدت و تعميق و تقويت همكاريها نيز از سوي تمام كشورهاي شركتكننده در اين سازمان مورد توجه قرار گرفت.
وجود بحرانهاي مختلف در اطراف و اكناف جهان كه بيانگر نظم فعلي حاكم بر نظام بينالملل است ميتواند نقش سازمان شانگهاي را در حل و فصل مسائل منطقهاي و جهاني افزايش دهد. در اين بين چهاردهمين اجلاس سران سازمان شانگهاي از چند جهت حائز اهميت است: نخست آنكه اين اجلاس پيش از اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل برگزار شده است. اين امر با توجه به تصميماتي كه در اجلاس شانگهاي اتخاذ ميشود، ميتواند فضاي مجمع عمومي سازمان ملل را نيز تحت تاثير قرار دهد.
دوم آنكه در شرايط فعلي منطقه خاورميانه، به ويژه اوضاع سوريه و عراق، همگرايي اعضاي شانگهاي و مخالفت آنها با جريانهاي تروريستي ـ تكفيري و اقدامات يكجانبه غرب ميتواند به منزله قدرت نمايي سازماني متشكل از كشورهايي محسوب گردد كه غربيها آن را «ناتوي شرق» مينامند. سوم آنكه كشورهاي عضو شانگهاي ميتوانند نقش مؤثري در كمرنگ شدن تحريمهاي غرب عليه جمهوري اسلامي ايران ايفا نمايند. در واقع رايزنيهاي مقامات ايراني در متن و حاشيه اين اجلاس ميتواند نقش مؤثري در دور زدن تحريمهاي اعمال شده از سوي امريكا داشته باشد. چهارم آنكه اجلاس سران شانگهاي ميتواند موجب تقويت روابط دوجانبه ميان كشورهاي عضو اين سازمان گردد. بديهي است كه كشورهاي چين، روسيه، هند و جمهوري اسلامي ايران با توجه به نفوذ و جاذبههاي استراتژيك خود ميتوانند نقش مهمي در گسترش همكاريهاي دو و چندجانبه ايفا نمايند. پنجم آنكه اجلاس سران شانگهاي ميتواند نقش مهمي در بحران اوكراين ايفا نمايد.
با توجه به آنكه روسيه به عنوان يكي از اعضاي اين سازمان درگير بحران اوكراين است، لذا نمايش همگرايي اعضاي شانگهاي ميتواند از شدت تحريمهاي غرب عليه مسكو بكاهد. ضمن آنكه روسيه ميتواند از رهگذر همكاري با كشورهاي عضو شانگهاي، تحريمهاي غرب را بياثر نمايد. ششم آنكه با توجه به اوضاع پيچيده افغانستان در خصوص انتخاب رياست جمهوري و همچنين خروج نيروهاي ناتو از اين كشور، سازمان شانگهاي نه تنها ميتواند نقش مؤثري در ايجاد ثبات و امنيت در اين كشور ايفا نمايد، بلكه قادر است از صدور ناامني و بيثباتي به كشورهاي آسياي مركزي نيز جلوگيري به عمل آورد. علاوه بر موارد فوق، واقعيت آن است كه ترقي و پيشرفت سازمان همكاري شانگهاي ميتواند نقش بسزايي در حل مسائل و مشكلات دوجانبه داشته باشد. چنانكه همكاريهاي متقابل بين اعضا و در چارچوب سازمان، موجب تسريع در حل اختلافات مرزي بين جمهوري خلق چين وجمهوري فدراتيو روسيه شده است.
همچنين بايد خاطر نشان ساخت كه سازمان همكاري شانگهاي در مسائلي همچون مقابله با تروريسم، جنايات سازمان يافته، ترانزيت (حمل ونقل) موادمخدر و همچنين حمايت از ثبات و امنيت در منطقه آسياي مركزي نقش زيادي دارد. در راستاي ارتقاي چنين وضعيتي، دولتهاي عضو اين سازمان ميبايست بهتدريج همكاري اقتصاديشان را افزايش داده، روابط اقتصادي خود را نزديكتر ساخته و شرايط بهتري را براي همكاري اقتصادي ايجاد و صادقانه برنامههاي همكاري چندجانبه را تكميل نمايند. همچنين دولتهاي عضو سازمان همكاري شانگهاي ميبايست در راستاي تقويت تفاهم و دوستي دوجانبه، مبادلات ميان اتباع خود را افزايش دهند. به ويژه كه سازمان همكاري شانگهاي از پتانسيل لازم براي تقويت امنيت و ثبات در منطقه و نيز بهبود شرايط اقتصادي آن برخوردار است. در اين راستا براي افزايش همكاري ميان كشورهاي سازمان همكاري شانگهاي، بايد اقدامات زيادي صورت گيرد، به خصوص كه در حال حاضر روابط اقتصادي در منطقه به صادرات و واردات محدود شده است و بايد در زمينه ساير اشكال همكاري اقتصادي نظير پروژههاي دوجانبه اقتصادي، فعاليتهاي مشترك، همكاري علمي و اقتصادي يا بهكارگيري تكنولوژيهاي جديد نيز اقدامات مقتضي صورت گيرد.
بي شك اگر همكاريهاي دو و چند جانبه در قالب سازمان همكاري شانگهاي گسترش يابد و همگرايي اعضاي اين سازمان گسترش يابد، آنگاه شانگهاي ميتواند بخشي ازگسترش تركيببندي مجدد اتحادهاي استراتژيك باشد كه شايد بتوان آن را نماد پايان عصر تكقطبي بعد از جنگ سرد دانست. به همين سبب نيز بسياري از كارشناسان امريكايي، معتقدند كه اين سازمان بسيار دقيق و ماهرانه در حال تبديل به يك وزنه تعادل ژئوپلتيكي در مقابل ايالاتمتحده است. بر اين اساس سازمان همكاري شانگهاي نه تنها يك طرح سياسي در مقابل توسعه طلبي امريكا در منطقه ميباشد، بلكه اهرم و ابزاري مؤثر براي همگرايي و همكاري منطقهاي نيز به شمار ميرود.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۱ شهريور ۱۳۹۳ - ۲۱:۴۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 121]