واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
سیاسی > سیاست خارجی یادداشت اختصاصی؛
تحریم های جدید آمریکا بر خلاف اصل حسن نیت است/ موضع ظریف دقیق ترین واکنش بود
واکنش دولت ایران، دقیق ترین و حقوقی ترین نگاه به ابزارهای تحریمی است که آمریکا پس از توافق ژنو در قبال اتباع ایران استفاده کرده است. در حقیقت، اگر صرفا متن توافق ژنو را ملاک قرار دهیم، اقدامات آمریکا به منزله تحریم جدید محسوب نمی شوند. اما این نوع اقدامات قطعا با اصل حسن نیت که اتفاقا در توافق ژنو نیز بر آن تاکید شده است مغایرت دارند و مخرب فضای سازنده مذاکرات برای نیل به راه حل نهایی هستند.
بهزاد صابری دکترای حقوق بین الملل در یادداشتی اختصاصی برای مهر نوشت: وزیر امور خارجه کشورمان در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای فنلاندی خود، در ارتباط با اقدامات تحریمی جدیدی که از سوی آمریکا اعمال شده است واکنشی «حقوقی» و «دقیق» از سوی دولت ایران نشان داده است. به گفته آقای ظریف «این تحریم ها قطعا مخالف روح توافق ژنو است. در برخی موارد با استفاده از برخی ملاحظات فنی و ریزهکاریها تلاش میشود این تحریم ها توجیه شود. اگر قرار باشد ریزه کاری های فنی توسط دو طرف مورد استفاده قرار گیرد ایران این امکان را دارد در ریزهکاریهای فنی توافق ژنو برای انجام اقداماتی که خوشایند طرف مقابل نیست استفاده کند.» در مورد تحریم هایی که پس از توافق سیاسی ایران و گروه موسوم به 5+1 در ژنو یا همان «برنامه اقدام مشترک» از سوی آمریکا اعمال شده است، نگاه های متفاوتی وجود دارد. در مورد این اقدامات تحریمی، برخی بر این باور هستند که این موارد به منزله نقض توافق ژنو بوده و آمریکا رسما نشان داده است که به توافق ژنو پایبند نیست. از سوی دیگر، برخی تفاسیر هم همسو با نگاه رسمی دولت آمریکا است که از زبان ماری هارف یکی از سخنگویان وزارت خارجه این کشور عنوان شده است: «آمریکا از زمان اجرای طرح اقدام مشترک درباره برنامه هستهای ایران، هیچ تحریمی علیه تهران وضع نکرده است.» به نظر می رسد که هر دو این نگاه ها فاقد جامعیت حقوقی و دقت لازم است. در ادامه توضیح می دهم که در میان این نگاه های مختلف، چرا معتقد هستم که واکنش رسمی ایران که از زبان آقای ظریف مطرح شد، هم حقوقی است و هم دقیق. آمریکا در توافق ژنو پذیرفته است که هیچ تحریم جدید در ارتباط با برنامه هسته ای وضع نکند. اگر «وضع کردن» را به معنای معمول و عادی آن در نظر بگیریم، این بند از توافق ژنو به این معنا است که آمریکا هیچ مقرره جدیدی اعم از قانون یا دستورالعمل در این خصوص به تصویب نخواهد رساند. با این تفسیر، ادعای خانم هارف چندان بیراه نیست چون آمریکا در این مدت، هیچ قانون یا مصوبه جدید تحریمی در ارتباط با برنامه هسته ای ایران وضع نکرده است و آنچه رخ داده، فقط اضافه کردن بر مصداق های همان مصوبات قبلی است. به این معنا که در چارچوب همان قوانین قبلی، افراد و موسسات جدیدی را به سبب ارتباط با برنامه هسته ای ایران مشمول تحریم قرار داده است. لذا تحریم جدیدی وضع نشده اما تحریم های موجود قبلی به افراد و موسسات جدیدی تسری داده شده است. بنابر این نمی توان با گروه اول موافق بود که آمریکا با این اقدامات خود، صراحتا توافق ژنو را نقض کرده است. اما روی دیگر سکه چیست؟ در توافق ژنو، طرفین تصریح کرده اند که «در این دوره (یعنی دوره توافق ژنو و تمدید آن) همه اعضا، با حسن نیت، در جهت حفظ فضای سازنده در مذاکرات فعالیت خواهند کرد.» شاید از دید عموم، اشاره به «حسن نیت» صرفا در قالب تعارفات مرسوم صورت گرفته باشد. اما واقعیت این است که در حقوق بین الملل، «حسن نیت» یک تعارف نیست و یک اصل است که جایگاه خاصی دارد و حتی اگر در یک موافقتنامه مورد تصریح قرار نگیرد هم باید رعایت شود. تا جایی که در «کنوانسیون حقوق معاهدات» نیز تاکید شده است که در تفسیر معاهدات، عنصر حسن نیت باید مورد توجه قرار گیرد. اما «حسن نیت» یعنی چه؟ به تعبیر آنتونی داماتو در دایره المعارف حقوق بین الملل عمومی، «اصل حسن نیت طرفین یک رابطه را موظف می کند که با صداقت و منصفانه با یکدیگر تعامل نمایند، و از تلاش برای بهره برداری ناجوانمردانه از متن یا تفسیر یک توافق خودداری نمایند... به بیان دیگر، اساس اصل حسن نیت، رد هرگونه تفسیر لفظی از کلمات به کار رفته در توافق است که در نتیجه آن، یک طرف توافق از مزیتی ناعادلانه و غیرمنصفانه نسبت به طرف مقابل برخوردار شود». داماتو در ادامه، یکی از مصادیق بارز نقض اصل حسن نیت را «سوءاستفاده از حقوق» یک طرف توافق می داند. یعنی اینکه یک طرف توافق با توسل به کلمات متن، رفتار ناعادلانه و غیرمنصفانه خود را توجیه نماید، خلاف اصل حسن نیت است. با نگاه به این جنبه حقوقی اصل حسن نیت است که معقتدم واکنش دولت ایران، دقیق ترین و حقوقی ترین نگاه به ابزارهای تحریمی است که آمریکا پس از توافق ژنو در قبال اتباع ایران استفاده کرده است. در حقیقت، اگر صرفا متن توافق ژنو را ملاک قرار دهیم، اقدامات آمریکا به منزله تحریم جدید محسوب نمی شوند. اما این نوع اقدامات قطعا با اصل حسن نیت که اتفاقا در توافق ژنو نیز بر آن تاکید شده است مغایرت دارند و مخرب فضای سازنده مذاکرات برای نیل به راه حل نهایی هستند. از همین رو است که آقای ظریف آنها را « قطعا مخالف روح توافق ژنو» اعلام می کند. این گفته ایشان که «اگر قرار باشد ریزه کاری های فنی توسط دو طرف مورد استفاده قرار گیرد، ایران این امکان را دارد در ریزهکاریهای فنی توافق ژنو برای انجام اقداماتی که خوشایند طرف مقابل نیست استفاده کند» هم در همین چارچوب معنا می یابد. به عبارت دیگر، اگر قرار باشد ایران هم صرفا متن توافق ژنو را ملاک قرار دهد، می تواند اقداماتی در ارتباط با برنامه هسته ای خود انجام دهد که الزاما خلاف متن توافق نیست اما کشورمان چون خود را ملتزم به اصل حسن نیت می داند، از این دسته اقدامات نیز تاکنون پرهیز کرده است.
۱۳۹۳/۶/۱۵ - ۱۲:۰۳
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]