واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: حاشیه نشینی، زخمی بر پیکر سلامت شهری/ سید محمد هادی ایازی * آمار حاشیه نشینان هشت میلیون نفر اعلام شده و اگر جمعیت کشور 75 میلیون نفر باشد به معنی آن است نزدیک به 11 درصد جمعیت در حاشیه شهرها به ویژه کلان شهرها به سرمی برند.
مناطق حاشیه نشین با تراکم جمعیت بالا و عدم برخورداری از بهداشت و امکانات درمانی در کنار فقدان امکانات شهری، اثرات منفی و وخیمی را بر محیط انسانی، محیط زیست و شرایط کالبدی شهر برجا می گذارند.
این وضعیت صرف نظر از آسیب های اجتماعی منجر به افزایش بیماری های واگیردار مانند ایدز، بیماری های عفونی، پوستی و گوارشی در این مناطق می شود.
اغلب مناطق حاشیه نشین از خدمات بهداشتی و شهرداری بی بهره اند و زباله ها در این مناطق، یک منبع آلوده کننده دائمی به شمار می روند. بهداشت غذایی نیز در این مناطق در خطر است. تبعات سوء ناشی از حاشیه نشینی، امروزه عاملی در جهت سقوط افراد در ورطه انحراف و بزهکاری از جمله اعتیاد و انواع جرایم است.
تاکنون برنامه عملیاتی برای اصلاح وضع حاشیه نشینی در کشور وجود نداشته و معمولا اغلب برنامه های رفاهی با اولویت قرار دادن شرایط ساکنان مناطق مرکزی شهرها تدوین شده است. این رویکرد باعث شده که بر اثر دافعه عواملی چون فقر و بیکاری، افراد از زادگاه خود رانده شده و به شهرهای دیگری روی آورده اند.
از آنجایی که اکثریت این گروه ها بی سواد بوده و آمادگی لازم را در جهت جذب در بازار کار شهر ندارند، عامل پس زدگی شهری آن ها را به حاشیه شهرها رانده است.
تحقیقات انجام شده حاشیه نشینی را از زوایای گوناگونی بررسی کرده و آن را ناشی از عواملی مانند نبود تعادل میان جوامع روستایی و شهری در تامین نیازها و مهاجرت روستاییان به شهرها، توسعه نامتوازن ناشی از ساختارهای اقتصادی، نقصان برنامه ریزی شهری و مقابله با معلول ها به جای مقابله با علت ها، توسعه وابسته و پیدایش شکاف طبقاتی میان شهر و روستا، اقتباس کشورهای در حال توسعه از الگوهای توسعهی کشورهای صنعت محور و درنهایت ناتوانی شهروندان در تطبیق با محیط شهری و پس زدگی آنان به حاشیه شهر می داند.
همین تحقیقات تاکید می کنند که وجود یک زخم اجتماعی در گوشه ای از شهر به عنوان یک پیکر واحد، عملکرد دیگر نقاط شهر را تحت تاثیر قرار می دهد.
ریشه یابی های انجام شده، حاشیه نشینی را در آغاز فاز دوم طرح تحول نظام سلامت، در صدر برنامه ریزی قرار داده و متولیان حوزه سلامت را به دو محور الف- تدوین استراتژی کلان و راهبردی و ب – برنامه ریزی خرد در حوزه بهداشت رهنمون ساخته است.
در محور نخست، برون رفت از مسئله حاشیه نشینی و به یژه معضلات ناشی از بحران بهداشت و سلامت، نیازمند تدوین استراتژی و برنامه فرابخشی مبتنی بر آمایش سرزمین است.
سپس برای برون رفت از مشکلات ناشی از حاشیه نشینی نیازمند تدوین برنامه برای جلب مشارکت همگانی هستیم. مهم ترین عامل در موفقیت برنامه های بهسازی، تعهد و الزام همه افراد جامعه است. در واقع باید احساس مشارکت عمومی و درک نیاز واقعی به بهسازی و ارزش آن، در میان همه افراد جامعه و سازمان هایی که در این زمینه تلاش می کنند، توسعه پیدا کند.
اما از منظر خرد و تدوین برنامه ، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی علاوه بر هشت میلیون نفر حاشیه نشین، 23 میلیون نفر جمعیت روستایی، عشایر و شهرهای زیر 20 هزار نفر را در اولویت بسته حمایتی طرح تحول نظام سلامت قرار داده با این هدف که حداقل در حوزه بهداشت و سلامت، آنان را از فکر مهاجرت به شهر منصرف کند.
با آغاز فاز دوم برنامه طرح تحول نظام سلامت حاشیه نشینان در تمام استان های کشور به بسته خدمات جامع به تدریج دسترسی پیدا خواهند کرد. در بسته حمایتی نظام سلامت، استقرار پزشک، پرستار، مددکار اجتماعی و روان شناس در مراکز درمانی مناطق حاشیه نشین و صدور دفترچه بیمه درمانی با پرداخت 10 درصد هزینه توسط بیماران پیش بینی شده است.
بی تردید خدمات مذکور در گذر از مسیر دشوار توسعه، در حمایت از اقشار محروم به ویژه حاشیه نشینان، با هدف دوام جامعه با تحقق تعادل و یکپارچگی و توانمندسازی و بهسازی کانون های حاشیه ای تدوین و اجرایی شده است و ادامه این مسیر جز با همکاری همه اجزای دولت، مشارکت بخش خصوصی و تشکل های غیردولتی و مردم نهاد میسر نیست.
*دکتر سید محمدهادی ایازی قائم مقام وزیر بهداشت در امور مشارکت های اجتماعی
اجتمام(1)**9185
05/05/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 95]