تور لحظه آخری
امروز : جمعه ، 1 تیر 1403    احادیث و روایات:  امام محمد باقر(ع):گويا مؤمنان همان فقيهان (فرزانگان دين فهم) و اهل انديشيدن وپند گرفتن هستند. شنيد...
سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون شرکت ها




آمار وبسایت

 تعداد کل بازدیدها : 1801559799




هواشناسی

نرخ طلا سکه و  ارز

قیمت خودرو

فال حافظ

تعبیر خواب

فال انبیاء

متن قرآن



اضافه به علاقمنديها ارسال اين مطلب به دوستان آرشيو تمام مطالب
 refresh

بازخوانی نظرات رهبری: تبیین نظام مردم سالاری


واضح آرشیو وب فارسی:الف: بازخوانی نظرات رهبری: تبیین نظام مردم سالاری
سید بهزاد پورسید، 12 تیر 93

تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۲ تير ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۲۳
موضوع جایگاه مردم و مردمسالاری در نظام اسلامی موضوعی مهم است که از دیرباز محل خدشه هم قرار گرفته، به نحوی که برخی از اساس منکر نقش آن در این مدل حکومتی میشوند و آرای مردم را فقط صوری دانسته و برایش اثری حقوقی هم قائل نیستند. این دسته که قائلند مشروعیت و مقبولیت نظام اسلامی ناشی از احکام شرعی است در پی اش هم معتقدند بنابراین اتکای بر آرای عمومی صرفا یک جنبه شکلی و ابزاری داشته و در واقع اثر آن اینست که در فقدان اتکای بر آرای عمومی هم حکومت دینی دارای مشروعیت و مقبولیت است. البته ابتنای این نظر را بر شرع دانسته و نتیجه عملی اش اینست که الزامی هم براتکای بر آرای عمومی در اداره حکومت وجود ندارد، چرا که آرای مردم نقشی در مشروعیت نظام سیاسی نخواهد داشت. این رویکرد با ظاهر شرعی سالیانی است که مدافعانی دارد و بزرگانی هم از آن دفاع میکنند تنها مشکل این دسته انتساب این نظریه به مرحوم امام خمینی ( ره ) معمار انقلاب اسلامی است. گمانی که به ظاهر اینگونه تبادر میکند که در نظرات مرحوم امام (ره) رای مردم جایگاهی ندارد و آنچه حائز اهمیت است تکلیف الهی و شرعی است که حاکم را به اعمال حکومت وامیدارد و پذیرش یا عدم پذیرش مردم در این موضوع ثمری نخواهد داشت. مروری بر نظرات مقام معظم رهبری مبین بطلان این امر است. تاکید ایشان بر مردمسالاری دینی و جایگاه انتخابات یعنی بنای بر آرای عمومی مردم و پذیرش و مقبولیت عمومی موید جایگاه نظری این موضوع مهم است نه جنبه ابزاری و کاربردی آن. شاید بعد از ارتحال معمار انقلاب اسلامی تلاش رهبر معظم انقلاب در تبیین مبانی نظری حکومت اسلامی و جایگاه مردم در آن در کنار تبدیل انقلاب اسلامی به حکومت اسلامی و اخیرا تبیین مبانی نظری تمدن اسلامی دقیقا از همین نکته برخاسته است که بالاخره در این نظام باید جایگاه مردم را با شفافیت و دقت تبیین نمود و واهمه ای هم نداشت که مردمسالاری دینی را عین نظریه ولایت فقیه مبتنی بر احکام شرع و فقه اسلامی دانست. به همین دلیل ایشان در سالروز ارتحال امام خمینی ( ره ) مجددا بر این موضوع یعنی جایگاه مردم و انتخابات تاکید داشتند. تاکید مجدد در این روز و در بزرگداشت معمار انقلاب اسلامی حکایت از دغدغه ذهنی ایشان دارد و از همه مهمتر اینکه تئوری ولایت فقیهی را که امام راحل عرضه نمودند را دقیقا موافق همین جایگاه میدانند و نه مغایر آن. برای نگارنده این تاکیدات به لحاظ عملی و نظری در خور توجه است. چالش جدی که در گرایشات سلفی در فقه اهل سنت در غالب گروههای جنایت پیشه ای ظهور و بروز نموده و تخم نفاق و تفرقه و جنایت در جهان می پراکند و داعیه دولت اسلامی دارد و خلیفه اسلامی منصوب می کند. تفاوت عمیق نظریه حکومت اسلامی مبتنی بر تئوری ولایت فقیه با حکومت های سلفی همین ابتنای کامل بر مردمسالاری دینی است. رمزی که کشور ما را توانسته از این چالشهای موجود مبری سازد و به این نظام امنیتی مثال زدنی در کشورهای سراسر آشوب زده و فاقد امنیت در منطقه اعطاء نماید. برای درک بهتر این مفهوم مهم مناسب است مروری اجمالی بر بیانات ایشان در مرقد آن پیر فرزانه داشته باشیم. مروری بر بیانات در چهاردهم خرداد ۱۳۹۳... اگرچه درباره‌ى مکتب امام راحل سخن بسیار گفته‌اند و گفته‌ایم و شنیده‌ایم، ولى این توصیف کوتاه در این مقطع براى ما لازم است؛ تصویر کوتاهى از مجموعه‌ى آنچه امام بزرگوار به‌عنوان یک پدیده‌ى بى‌نظیر در دنیاى معاصر به‌وجود آورد... . پدیده‌ى مردم‌سالارى دینى، نظریه‌ى ولایت فقیه، مسائلى است که براى محیطهاى فکرى دنیاى اسلام، حائز اهمیت و داراى جاذبه است... در زمینه‌ى مسائل سیاسى و اجتماعى، جلوه‌ى بالاى مردم‌سالارى در این کشور که ۳۵ سال است از انقلاب ما گذشته است، و در طول این ۳۵ سال، ۳۲ انتخابات داشتیم؛ ۳۲ انتخابات سراسرى در این کشور به‌وجود آمده است؛ این شوخى است؟ یک نمونه‌ى بى‌نظیر [است]؛ انتخابات‌هاى جمهورى اسلامى با مشارکتهاى بالا - بالاتر از متوسط و میانگین جهانى و بعضاً بسیار بالاتر؛ شرکت ۷۰ درصدى، ۷۲ درصدى؛ انتخابات‌هاى ما از این قبیل است - جلوه‌ى مردم‌سالارى‌[است]. نمونه‌ى بى‌نظیر دیگر دو پدیده‌اى است که ما مردم، با آنها عادت کرده‌ایم اما براى یک ناظر جهانى فوق‌العاده جذاب و مهم است، و آن عبارت است از راه‌پیمایى بیست‌ودوم بهمن و راه‌پیمایى روز قدس در ماه رمضان...ما عادت کرده‌ایم و اهمیت موضوع و عظمت موضوع به چشممان نمى‌آید اما ناظر جهانى، اینها را میبیند و براى او بسیار خیره‌کننده است؛ اینها عوامل آن جذابیتى است که کنجکاوى‌ها را تحریک میکند و راه نویى را به ذهنهاى علاقه‌مندان و افرادى که اهل سؤال و استفسار و تحقیقند، ارائه میدهد. این واقعیت مهم دوران ما است که عبارت است از توجه و کنجکاوى عمومى در دنیاى اسلام از سوى جوانها، روشنفکران، آگاهان و کسانى که اهل فهم مسائلند، نسبت به این پدیده‌اى که در کشور ایران اسلامى، به توفیق الهى و به تأیید الهى تحقق یافته است و روزبه‌روز رشد کرده است. این مطلب اول. این واقعیت، ساخته و پرداخته‌ى دست معمار بزرگ است...بیش از آنچه توصیف کرده‌ایم و توانسته‌ایم ارائه بدهیم، امام بزرگوار و عزیز ما داراى مضمون و معنا و مغز بود. آنچه در اختیار ملت ایران و در معرض دید و فکر ملتها در سراسر عالم است، ساخته و پرداخته‌ى آن دست توانا است... در بناى آن نظم مدنى و سیاسى دو نکته‌ى اساسى وجود دارد که این دو نکته به هم پیوند خورده است؛ به یک معنا دو روى یک حقیقت است: یکى عبارت است از سپردن کار کشور به مردم از طریق مردم‌سالارى و از طریق انتخابات، و دوم اینکه این حرکت - که خود از اسلام سرچشمه گرفته بود و هرآنچه ناشى از حرکت مردم‌سالارى و سپردن کار به مردم است - باید در چهارچوب شریعت اسلامى باشد. این، دو بخش است، یا با یک نگاه، دو بُعد از یک حقیقت است. افرادى گمان نکنند که امام بزرگوار ما، انتخابات را از فرهنگ غربى گرفت و آن را قاطى کرد با تفکر اسلامى و شریعت اسلامى؛ نه، اگر انتخابات و مردم‌سالارى و تکیه‌ى به آراء مردم، جزو دین نمیبود و از شریعت اسلامى استفاده نمیشد، امام هیچ تقیدى نداشت؛ آن آدم صریح و قاطع، مطلب را بیان میکرد. این جزو دین است، لذا شریعت اسلامى چهارچوب است؛ در همه‌ى قانونگذارى‌ها و اجراها و عزل‌ونصب‌ها و رفتارهاى عمومى که تابع این نظم سیاسى و مدنى است، باید شریعت اسلامى رعایت بشود و گردش کار در این نظام به‌وسیله‌ى مردم‌سالارى است؛ یعنى آحاد مردم نماینده‌ى مجلس را انتخاب میکنند، رئیس‌جمهور را انتخاب میکنند، وزرا را با واسطه انتخاب میکنند، خبرگان را انتخاب میکنند، رهبرى را با واسطه انتخاب می کنند؛ کار، دست مردم است؛ این، پایه‌ى اصلى حرکت امام بزرگوار است. این بناى عظیمى که این بزرگوار گذاشت، متکى به این دو پایه است. التزام به شریعت اسلامى، روح و حقیقت نظام اسلامى است؛ این را توجه داشته باشند. شریعت اسلامى اگر در جامعه به‌طور کامل اجرا بشود، هم آزادى‌هاى عمومى و مدنى را - آزادى افراد را، آزادى فردى را - تأمین میکند، هم آزادى ملت را که اسم آن استقلال است - استقلال یعنى آزادى در ابعاد یک ملت، که وابسته‌ى به کسى و به جایى نباشد؛ یک ملت آزاد یعنى ملتى که به‌هرصورت تحت نفوذ و سیطره‌ى مخالفین خود یا دشمنان خود یا بیگانگان قرار ندارد - تضمین میکند، [هم] عدالت را در جامعه تضمین میکند، هم معنویت را تضمین میکند؛ این چهار عنصر اصلى است: آزادى، استقلال، عدالت، معنویت. اگر شریعت اسلامى بر جامعه حاکم شد، این پدیده‌هاى اساسى در نظم جامعه‌ى اسلامى، خود را نشان میدهند. بنابراین امام بزرگوار ما شریعت اسلامى را که روح جمهورى اسلامى است، مورد تکیه قرار داده است؛ مردم‌سالارى دینى را هم که یک وسیله و ابزار است که آن هم متخَذ از شریعت است، مورد تکیه قرار داده. هیچ قدرت و غلبه‌اى در مکتب امام که از تغلب و از اِعمال زور حاصل شده باشد، مورد قبول نیست. در نظام اسلامى قهر و غلبه معنا ندارد؛ قدرت معنا دارد، اقتدار معنا دارد، اما اقتدارِ برخاسته‌ى از اختیار مردم و انتخاب مردم؛ آن اقتدارى که ناشى از زور و غلبه و سلاح باشد، در اسلام و در شریعتِ اسلامى و در مکتب امام معنا ندارد؛ آن قدرتى که از انتخاب مردم به‌وجود آمد، محترم است؛ در مقابل آن، کسى نبایستى سینه سپر بکند، ...این آن نسخه‌ى جدیدى است که امام بزرگوار ما به دنیا عرضه کرد و به ادبیات سیاسى عالم این فصل مهم را افزود....توجه به برخی نکات مهم در این بیانات نکاتی مهم مشاهده می شود. این یادداشت در صدد تبیین علمی این موضوعات نیست که خود فرصتی می طلبد و البته کتابها باید برای آن نوشته شود ، بلکه فقط قصدش توجه یافتن مجدد بر نکات مهمی است که در ادبیات سیاسی حکومت اسلامی توسط رهبری انقلاب در حال تبیین است و البته در مهم ترین برهه های زمانی در منطقه و در کشورهای اسلامی که با چالشهای جدی روبرو هستند و نظم و امنیتشان با مخاطره جدی روبروست صورت میگیرد و البته نسخه جمهوری اسلامی میتواند دوا و شفای این مشکلات باشد . رهبری معظم بر نکاتی کلیدی انگشته گذارده اند: ۱- حقیقت انطباق مردم سالاری دینی و نظریه ولایت فقیه: این نکته مهمی است که تئوری ولایت فقیه از دل تئوری سیاسی مردم سالاری دینی خارج میشود و البته ایندو تعارضی با هم ندارند. بر این اساس مردم سالاری اگر چه ابزاری و شکلی برای اداره امور عمومی کشور است ولی ابزاری است که با ماهیت حکومت تلازم دارد و مبنای مقبولیت و مشروعیت برای این نظام سیاسی ایجاد میکند. لذا تعارضی از این حیث در مقبولیت عمومی و مشروعیت دینی در مبانی حکومت وجود ندارد. تئوری ولایت فقیه که به تعبیر امام راحل استمراری بر ادامه حرکت انبیای الهی و البته با همان وضع و اختیارات ائمه معصومین در اداره حکومت اسلامی است از این حیث اهمیت می یابد که وظیفه فقهاء را در عصر غیبت در اجرای احکام شریعت اسلامی بر تشکیل و اداره حکومت قرار میدهد و این همان دینی است که در ارکان حکومت دخالت دارد و به تعبیر ایشان عین سیاست ماست و درعین حال این نظریه مبتنی بر تکلیف، تغایری هم با مفهوم نقش مردم در اداره حکومت نخواهد داشت. انطباق مردمسالاری و ولایت فقیه مفهوم نویی است که در معنای ارائه تئوری جدید در اداره حکومت دینی در ادبیات سیاسی مفهوم خواهد یافت. ۲- انتخابات جلوه مردمسالاری دینی: اگرچه حضور مردم در صحنه های سیاسی طرق ابرازی مختلفی دارد ولی جلوه بارز آن در انتخابات است. بر این اساس حضور مردم اصل است و نه فرع و نه شکل و ابزاری برای توجیه. اینجاست که تاکید بیش از اندازه رهبری در مشارکت حداکثری مردم و بنای این حضور سیاسی بر تکلیف شرعی و الهی مردم آشکار می شود. این حضور در ماهیت و اصل نظریه سیاسی نهفته است و فقط بعد تبلیغی ندارد. اگر چه این حضور در قالبهای دیگری چون راهپیمایی در صحنه های سیاسی و یا حضور جدی مردم در صحنه های پیکار با استکبار از حضور در جبهه های جنگ تا نبردهایی چون ۹ دی قابل تعقیب است ولی جلوه ظهور و بروز جدی آن در انتخابات است یعنی جایی که با مشارکت عمومی و تحسین برانگیز مردم بر سر صندوقهای رای یعنی جلوه گاه حضور مستقیم در اداره امور کشور تبلور دارد. با این فرض نقش انکار ناپذیر انتخابات و مردمسالاری در اداره حکومت معنا و مفهوم خود را می یابد و ای بسا تلاش جدی تری برای تئوریزه کردن این مفهوم وآثار آن در ارکان حکومت را بطلبد. یکی از این مفاهیم میتواند گسترش بیشتر نقش مردم در اداره امور حکومت باشد و تاثیر گذاری بیشتر آنان در تصمیمات کلان در اداره حکومت البته با فرض حکمت و مصلحتی که رهبری انقلاب میتوانند تبیین کنند. اگر چه این موضوع قدری زیاد نیاز به تامل و تدبر دارد ولی از باب مصداق میتواند در استفاده از مکانیزم فراموش شده رفراندم که در اصل ۹۹ قانون اساسی با مفهوم مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی مورد پذیرش قرار گرفته تبلور یابد. ۳- تکیه بر آرای مردم یک حقیقت دینی: تاکید رهبری انقلاب بر اینست که نظریه امام راحل بر سپردن کار کشور به مردم بوده است. این بنای نظم مدنی و سیاسی از طریق مردمسالاری دینی و انتخابات ظهور و بروز دارد و البته این موضوع نمادی غربی مبتنی بر دموکراسی نیست بلکه ناشی از یک حقیقت دینی است و مردم سالاری در این ادبیات سیاسی کاملا برخاسته از شریعت اسلامی است. اینکه کار حکومت در دست مردم باشد را پایه اصلی حرکت امامی تبیین مینمایند و جلوه آنرا حضور مردم در انتخابات و مردم سالاری دینی میدانند. لذا این برداشت که دموکراسی را از غرب وام گرفته ایم و انتخابات را از این موضوع وارداتی استخراج میکنیم گمانی باطل است حکومت دینی و نظریه ولایت فقیه به عنوان یک نظریه سیاسی مبتنی بر انتخابات و آرای مردم است و این حقیقت شریعت است. اگر پیش فرض ما این باشد که انتخابات نهادی برگرفته از شریعت است در این فرض باید برای رفع مشکلات جاری که دموکراسی های متداول در جهان در انتخابات با آن روبرو هستند فکری کرد و مدلی بومی مبتنی بر شریعت اسلامی برای آن طراحی کنیم. یک اشکال عمده در نظام سیاسی کشور تا کنون تلقی رایج این بود که ما مدل انتخابات را از غرب وام گرفته ایم لذا همواره دنبال این بوده این بوده ایم که همان مدلهای رایج در جهان را در این کشور نیز بازسازی کنیم. با رویکرد تبیین شده رهبر معظم انقلاب اسلامی که رجوع به آرای مردم از دل شریعت اسلامی بر خاسته بدون تردید باید مدل خاص این انتخابات مبتنی بر نگاه بومی و مقتبس از شریعت اسلامی بازآفرینی و عرضه شود. نکته ای که تاکنون از سوی متخصصان علوم سیاسی در کشور ما مغفول مانده است و متاسفانه حتی در حوزه تولید ادبیات دینی – سیاسی در این موضوع نیز گام جدی بر داشته نشده است. ۴- شریعت اسلامی چارچوب رفتارهای حکومتی: شریعت اسلامی باید در چارچوب کلی تمامی رفتارهای حکومت سریان و جریان داشته باشد ،لذا بر مجریان و حاکمان و مدیران در حکومت اسلامی واجب است تا در قانونگذاری و وضع قواعد اداره حکومت و اجرای آنها و عزل و نصب مقامات سیاسی و تبعا قضاء قواعد شریعت را رعایت کنند . این بدین معنی است که تمامی رفتارهای حکومتی باید بر اساس قواعد شریعت تحت نظارت و کنترل باشد تا شائبه خودکامگی و اعمال نظر شخصی و ... حاصل نشود. توجه جدی بدین مفهوم بدن معنی است که نظام سیاستگذاری عمومی در کشور ما و عرصه تصمیم گیری از یک سو و قانونگذاری در معنای عام آن یعنی وضع قوانین و مقررات و ایجاد ساختارهای اداری و تشکیلات حکومتی از سوی دیگر و همچنین دامنه اجرا و مدیریت و تصمیمات جزئی از انتصاب مقامات گرفته تا اتخاذ تصمیمات اداری و اجرای آنها و البته قضاء و نظارت و ارزیابی و سنجش آنها باید مبتنی بر احکام شریعت اسلامی باشد. براستی چنین مدلی در نظام و ساختار سیاسی – اداری و تشکیلات حکومتی ما قابل مشاهده است ؟ اگر فرض کنیم آنچه رهبر معظم انقلاب اسلامی تبیین نموده اند در مقام حاکم اسلامی است براستی دولتمردان ما تواسنته اند متناسب با این تبیین مدل حکومت و اداره امور جامعه و نظام مدیریتی متناسب آنرا خلق و تولید کنند ؟ بدون تردید پاسخ به این سوال منفی است و همگان میدانیم که مدلهای ما همان مدلهای جاری سیاستگذاری عمومی و مدیریت و اجرا وساختار و تشکیلات متداول در غرب است. آنگاه باید از خود بپرسیم آنچه ایشان تبیین نموده اند که چارچوب کلی تمامی رفتارهای حکومتی در نظام سیاسی ما باید مبتنی بر شریعت اسلامی باشد چگونه قابلیت تحقق خواهد یافت ؟ نکته مهم در این مفهوم نتایج حاصله از این ابتنای بر شریعت اسلامی است که چهار مقوله آزادی ، استقلال ، عدالت و معنویت را به تبع آن دانسته اند یعنس کلیدی ترین مفاهیم حکومتی متاثر از این ابتنای بر شریعت مقدسه است . ۵- قدرت و اختیار برخاسته از اختیار و انتخاب مردم: دراین مبنای سیاسی آنگاه مفهومی قابل تامل جلوه گر میشود اینکه درنظام اسلامی هم آنچه مشروعیت و مقبولیت اعطاء می نماید مبتنی بر انتخاب مردم است. اما نکته ای جالب در تعابیر ایشان وجود دارد که این قدرت و اختیار مبتنی بر دو رکن است اولا اختیار مردم و ثانیا انتخاب مردم. این بدین معناست که اراده مردم باید آزاد باشد و خود در کمال آزادی انتخاب نمایند. نتیجه این بیان اینست که حداقل مدل تبلیغات و انتخابات مردم ما باید متناسب با همین اختیار و انتخاب باشد. در این فرض مدلهای تبلیغات مبتنی بر گمراهی، اثر گذاری بر آرای مردم، فریب و دروغ، تخلفات از جمله خرید و فروش آراء و ... که در مدلهای انتخاباتی رایج مشاهده می شود باید اجتناب شود بگونهای که نتیجه این نظام انتخابات آزادی مردم و اختیار آنان و نهایتا انتخاب آنان با اعمال حق رایشان باشد. مروری بر قوانین جاری انتخابات کشور مبین اینست که مدل انتخاباتی مبتنی بر این نظریه هم در کشور ما تولید نشده است و در غالب موارد از همان مدلهای رایجی در جهان تبعیت کرده ایم که امروزه به عنوان چالشهای نظام انتخابات در جهان مورد نقد قرار دارد. ۶- نسخه جدید امام به ادبیات سیاسی جهان: در انتهای فرمایشان ایشان هم بر نکته ای مهم توجه داده شده که این مدل حکومتی نسخه جدید امام بزرگوار است برای دنیا و مفهوم آن اینست که این مدل با مدلهای جاری و رایج تفاوتهای بنیادین دارد و این فصل جدیدی است که بر ادبیات سیاسی جهان افزوده شده است. متاسفانه این نکته هم مبین غفلت همه ماست که سعی و تلاشی را برای تئوریزه کردن این نظریه سیاسی و عرضه ادبیات سیاسی جدید امام در جهان را نداشته ایم و تلقی ما تبعیت ما از مدلهای غربی است، حال آنکه این نظریه توان آنرا دارد که بعنوان نظریه ای جدید در ادبیات سیاسی جهان بنشیند و راه جدیدی را برای کشورهای اسلامی که همگی با خطرات افراطیون سلفی روبرو هستند بگشاید و نقشه قدرتهای جهانی را برای این دین و شریعت خنثی سازد. بعد از سی و پنج سال از پیروزی انقلاب اسلامی در می یابیم که نظریه پردازان و صاحب نظران و اساتید در تئوریزه کردن تئوری حکومت در نظام اسلامی بسیار عقب هستند و متاسفانه اقدامی جدی برای تبیین این مدل حکومتی و البته اجرای کامل آن حتی در نظام داخل برداشته نشده است تا چه رسد به اینکه بعنوان مدل یا یک نظریه سیاسی قابلیت ارائه به جهان خارج را داشته باشد. مرور این بیانات فقط با این هدف بود که رهبری انقلاب کماکان در صدد تبیین این نظرات هستند تا ظن و گمانهای ما اصلاح شود و پیرایه هایی را که بر این مبانی با فکر و ایده خود بسته ایم زدوده شود . این نشاندهنده اینست که یک حرکت جدی و جمعی از سوی صاحب نظرانی مسلمانی که بدنبال ایده حکومت دینی هستند لازم و ضروری است. بسم الله....







این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: الف]
[مشاهده در: www.alef.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]

bt

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب







-


گوناگون

پربازدیدترینها
طراحی وب>


صفحه اول | تمام مطالب | RSS | ارتباط با ما
1390© تمامی حقوق این سایت متعلق به سایت واضح می باشد.
این سایت در ستاد ساماندهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده است و پیرو قوانین جمهوری اسلامی ایران می باشد. لطفا در صورت برخورد با مطالب و صفحات خلاف قوانین در سایت آن را به ما اطلاع دهید
پایگاه خبری واضح کاری از شرکت طراحی سایت اینتن