واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
تغییر الگوی کشت برای مقابله با بحران کم آبی در کشور این روزها در حالی مسئولان نسبت به کمبود و احتمال جیرهبندی آب در دهها شهر کشور هشدار میدهند و خواهان صرفهجویی شهروندان در مصرف آب شرب هستند که متاسفانه بخش کشاورزی همچنان بیش از 90 درصد آب استحصالی کشور را میبلعد؛ معضلی که به اعتقاد کارشناسان کشاورزی تنها با تغییر الگوی کشت قابل حل است.
این روزها نه تنها در بسیاری از دشت های بیابانی کشور، شاهد فرونشست زمین به دلیل کاهش بیش از اندازه منابع آب زیرزمینی هستیم که حتی وضعیت دشت های سرسبز و بظاهر بی مشکل نیز در حال بحرانی شدن است. دشت های سبز و بکر استان همدان از این دست است که اکنون به دلیل برداشت بیش از حد آب از چاه ها و منابع آب زیرزمینی و همچنین کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا، با بحران کم آبی روبه رو شده است و به گفته مدیر آب منطقه ای همدان این بحران روز به روز جدی تر می شود. این برداشت های بی رویه از منابع آب زیرزمینی برای مصارف کشاورزی به دو دلیل صورت می گیرد. اولا آبیاری سنتی و غرقابی که نیازمند حجم فراوانی از آب است و ثانیا کشت و تولید محصولات پرآب بر بدون توجه به ذخایر آبی منطقه. این در حالی است که راندمان بخش کشاورزی با توجه به مصرف بالا و بیش از 90 درصدی آب، بسیار پایین و به گفته مرتضی عزالدین، مدیر آب منطقه ای همدان حدود 37 درصد است. وی با اشاره به این که میزان کل منابع آب تجدیدپذیر استان همدان، دو میلیارد و 620 میلیون مترمکعب است، می افزاید: این در حالی است که به میزان دو میلیارد و 93 میلیون مترمکعب از منابع زیرزمین استخراج می شود که این مقدار آب بیش از توان زمین است. عزالدین تغییر الگوی کشت در استان را امری ضروری می داند و تاکید می کند: همدان ظرفیت تولید گیاهان پرآب بر مانند سیب زمینی و یونجه را ندارد و باید به سمت کشت گیاهان کم آب بر رفت. معاون حفاظت و بهره برداری آب منطقه ای همدان نیز با بیان این که برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی باعث شده است که به طور میانگین یک متر در سال از سطح آب های زیرزمینی در این استان کاسته شود، می گوید: سیب زمینی و هندوانه، دو محصولی است که در همدان کشت می شود و بسیار پرآب بر است و به جای این محصولات باید محصولاتی مانند کلزا که کم آب بر است، جایگزین شود. منصور ستوده می افزاید: موضوع دیگری که در بخش کشاورزی این استان اهمیت دارد، تغییر سیستم آبیاری سنتی به آبیاری تحت فشار است که کشاورزان باید برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، زمین های کشاورزی خود را به آبیاری تحت فشار مجهز کنند، زیرا با تجهیز زمین های کشاورزی به آبیاری تحت فشار، در هر هکتار 0.3 درصد آب صرفه جویی می شود. کشاورزی مدیریت نمی شود از سوی دیگر، در استان قم نیز سالانه یک میلیارد متر مکعب آب از سفره های زیرزمینی برداشت می شود که جایگزینی ندارد و این در حالی است که کارشناسان معتقدند اگر فقط 30 درصد صرفه جویی در آب در بخش کشاورزی اتفاق بیفتد، بحران بی آبی تا حدی کنترل خواهد شد. معاون برنامه ریزی استانداری قم با اشاره به این که در مساله مدیریت آب دو دستگاه بزرگ کشور یعنی وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی تعارضات بسیاری با هم دارند، می گوید: طبق آنچه در جلسات تنظیم بازار استان مطرح می شود، در اطراف قم محصولاتی کاشته می شود که برداشت آن حتی برای کشاورز مقرون به صرفه نیست و این امر با توجه به وجود بحران بی آبی، فقط می تواند نشانه ضعف مدیریت باشد. وی به اهمیت تغییر الگوی کشت اشاره می کند و می افزاید: شور شدن خاک یکی دیگر از بزرگ ترین مشکلات ما در حوزه کشاورزی است که با استفاده از تجربیات دیگر کشورها می توان آن را کنترل کرد. به گفته کارشناسان، در کشور ما از هر مترمکعب آب 880 گرم محصول تولید می شود، در حالی که این رقم در دنیا دو کیلوگرم است. درواقع در کشاورزی بیش از 30 درصد بازده در مصرف آب نداریم که این رقم با توجه به چالش بزرگ بی آبی در کشور، بحث جدی بر سر مقرون به صرفه بودن ادامه و توسعه روند کنونی کشاورزی را مطرح می سازد. وی با اشاره به این که هرچه آب در کانال ها و مسیرها هدر می رود، به حساب هدررفتن آب در بخش کشاورزی گذاشته می شود، می گوید: به هر حال کشاورزی و دامپروری موجب اشتغالزایی می شود و باید این موضوع را هم در نظر گرفت که مردم به غذا نیاز دارند و به بهانه کم آبی نمی توان کشاورزی و دامداری را تعطیل کرد. عضو هیات مدیره خانه کشاورز استان قم نیز با اذعان به هدررفت آب در حوزه کشاورزی تاکید می کند: یکی از بزرگ ترین دلایل این مساله، سرمایه گذاری نکردن دولت برای ارتقای بخش کشاورزی است. احمد قزآنی با اشاره به ناقص ماندن طرح های دولت قبل در زمینه اصلاح روش های کشاورزی به دلیل مشکلات مالی می گوید: اگر قائل هستیم که آب باارزش است و باید از آن محافظت کرد، باید کشاورز را برای اصلاح روش ها حمایت کنیم. حمایت از هدررفت آب عضو هیات مدیره خانه کشاورز استان قم، مهم ترین موضوع مغفول مانده را بی توجهی به آمایش سرزمین می داند و می افزاید: در استان قم در بهترین شرایط میزان بارش به 140 میلی متر می رسد که همین میزان تبخیر نیز وجود دارد. در چنین اقلیمی، کاشتن غلات و علوفه هیچ توجیهی ندارد، اما متاسفانه پیگیری شده و حتی از سوی جهاد کشاورزی حمایت می شود. وی با اشاره به پیشینه کاشت پسته در استان قم خاطرنشان می کند: در گذشته مردم بیشتر به این مقولات توجه داشته و محصولاتی را پرورش می دادند که با آب کمتر ارزش افزوده بیشتری داشته باشد، اما امروز بی نظمی و بی توجهی در این حوزه منابع آبی را تهدید می کند.
پنج شنبه 12 تیر 1393 1:30 بازدید:4
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 52]